Vì sao xứ mình nhiều người yếu tim?
BS.Lương Lễ Hoàng (*)
 |
(TBKTSG) - Phải nói ngay để tránh hiểu lầm. Yếu tim dưới con mắt phân tích chi li của thầy thuốc không liên quan đến bệnh yếu tim do “có tịch rục rịch” của người mới nghe hù đã xanh mặt! Yếu tim ở đây là tình trạng bệnh lý cho thấy trái tim tuy vẫn co thắt nhưng đã mệt nhoài.
Hậu quả là gia chủ khó tránh tình trạng từ rối loạn nhịp tim bước qua cao huyết áp với hậu quả nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hay tai biến mạch máu não.
Thông thường, hễ nhắc đến bệnh tim thì cholesterol mười lần như một bị mang ra hài tội đủ điều, nhất là khi thầy thuốc bí thế cờ chẩn đoán. Đúng là mạch máu không vô cớ bỗng xơ vữa làm chi để tim kiệt lực vì gắng sức đẩy máu qua chỗ kẹt xe. Nhưng nếu tưởng chỉ có một thủ phạm thì đúng là phim hình sự loại… dỏm! Bằng chứng là không thiếu người có lượng cholesterol mẫu mực vẫn bị bệnh tim như thường. Bên cạnh đó, không dưới 30% người bệnh tim không hề liên quan đến chất mỡ trong máu mà do tác hại của tiếng động thái quá.
Chuyện hoàn toàn dễ hiểu vì đối với hệ thần kinh giao cảm, tiếng động đinh tai nhức óc là một trong các thể dạng stress có khả năng gây tác hại cao nhất. Áp lực thường xuyên của tiếng động khiến cơ thể ghi nhận như một tình huống nguy cấp. Hệ thần kinh trong cảnh “trên đe hifi dưới loa stereo” sớm muộn cũng phản ứng sai lệch với tín hiệu gây co mạch. Dòng máu vì thế chảy qua chỗ chật chội chậm hơn bình thường khiến tiểu cầu, chất mỡ có đủ thời giờ bám vào thành mạch. Hậu quả là huyết áp tăng dần vì tim phải liên tục tăng năng suất nhưng vẫn không cung cấp đủ dưỡng khí và dưỡng chất. Nạn nhân vì thế mất ngủ, mệt mỏi, đãng trí… cho dù ngồi chơi xơi nước cả ngày!
Nếu âm thanh với cường độ 50 đề xi ben (dB) đã đủ làm mất ngủ, tiếng động ở mức 70 dB thừa sức gây lãng tai, trầm uất, tiểu đường, dị ứng, hay thậm chí sinh ung thư… thì khỏi nói dông dài cũng hiểu tại sao mạch máu thành tim bị thuyên tắc nếu nạn nhân phải sống suốt ngày với còi báo động. Nhiều công trình nghiên cứu trong thời gian gần đây cho thấy tình trạng thiểu năng mạch vành bắt đầu rõ nét khi kích ứng trên thần kinh thính giác vượt quá cường độ 65 dB. Đó chỉ là âm thanh từ mức độ lưu thông hòa hoãn của xe cộ trên đường vắng. Liệu ở các thành phố của xứ mình, từ Hà Nội tới TPHCM xuống đến Cần Thơ, còn được mấy con đường tình ta đi như thế?! Hay quanh ta chỉ còn những điểm ùn tắc giao thông với tiếng kèn xe át cả tiếng còi tàu hỏa? Không lạ gì nếu bệnh viện tim cho dù có tậu thêm trang thiết bị hiện đại đến thế nào vẫn tiếp tục quá tải!
Nhưng nếu kết luận về mức độ gây hại mà chỉ dựa vào cường độ âm thanh thì đúng là phiến diện. Tình trạng thuyên tắc mạch máu vành tim nhanh hay chậm còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố nhạy cảm khác. Chẳng hạn tần số kích ứng thính giác. Ngay cả với cường độ âm thanh bình thường, mạch máu trên thành tim của người phải giao tiếp với tiếng động nhiều giờ liên tục vẫn dễ bị thương tổn nếu so sánh với người tuy phải chịu âm thanh đinh tai nhức óc nhưng có giờ giải lao. Đừng tưởng lâu rồi đời mình cũng quen. Nói cách khác, nhiều ông phải vào cấp cứu chỉ vì bà nhà cằn nhằn hoài với giọng hò không đổi. Cứ nhằn nhưng nên thay đổi cách hòa âm.
Tình trạng thuyên tắc mạch máu vành tim còn phụ thuộc vào trạng thái tiếp nhận kích ứng. Cho dù cường độ tiếng động có thuộc loại xé màng nhĩ nhưng nếu được ghi âm trong trạng thái thoải mái thì tỷ lệ mắc bệnh vành tim vẫn thấp hơn ở người vì không ưa nên “khó chịu” với tiếng động, dù chỉ là tiếng chó sủa trăng. Khéo chính là ở chỗ làm sao gặp bầu thì tròn cho sớm.
Thời điểm ghi nhận âm thanh cũng có ảnh hưởng đáng kể. Tiếng động vào ban đêm bao giờ cũng nguy hiểm hơn ban ngày vì khi đó cơ thể giảm sút khả năng điều chỉnh. Theo kết quả nghiên cứu với hơn 4.000 đối tượng ở Frankfurt, người sống ở khu chợ búa xôn xao dễ bị nhồi máu cơ tim. Không nói thêm cũng thừa hiểu tỷ lệ mắc bệnh ở các thành phố lớn xứ mình, nơi xe tải lưu thông suốt đêm, dễ gì chịu lép vế.
Một trong những hình ảnh trái cựa của xã hội được tiếng văn minh chính là cuộc sống không ngơi tiếng động thái quá. Còi xe, còi tàu, chuông điện thoại, tiếng nhạc quảng cáo, tiếng máy truyền hình… tất cả hòa quyện để đẩy mạch máu thành tim vào thế dựa lưng sát vách. Tức nước có lúc phải vỡ bờ. Nếu cả chục ngàn người ở phương Tây phải mất mạng mỗi năm vì nhồi máu cơ tim do tiếng động thì tỷ lệ tử vong ở nước mình chắc khó thấp hơn. Có bịt kín mắt vẫn không thể chối cãi một vấn nạn cấp bách. Đó là bệnh tim mạch do chấn thương thần kinh thính giác. Đáng nói hơn nữa là cho dù có đúng thầy đúng thuốc vẫn đành bó tay nếu không có cách nào giải quyết phần cốt lõi của vấn đề, những loại âm thanh đang liên tục đục khoét sức đề kháng của người nghe dù không hề muốn nghe.
Ai cũng biết trái tim rất nhạy cảm. Cũng chính nhờ thế mà nhạc sĩ, nhà văn, nhà thơ… “ăn theo” mỗi lần con tim rung động. Nhưng chuyện gì, dù thương hay ghét, cũng có giới hạn. Với tiếng động cũng thế, bất kể kiểu nào, hễ “trái tai” đều hại tim. Bằng chứng là ù tai nghễnh ngãng là bạn đồng hành thân thiết của bệnh tim.
(*) Trung tâm Oxy cao áp, TPHCM
