Vụ Bicico: nhiệm vụ bất khả thi!
Nguyên Tấn
Lo sợ mất việc, công nhân của Bicico ngừng việc để phản đối khi có thông tin về việc Hội đồng thành viên tập đoàn Hóa chất Việt Nam chủ trương không kháng cáo phúc thẩm vụ tranh chấp giữa các cổ đông Bicico. Ảnh: Nguyên Tân. |
(TBKTSG) – Tòa cấp sơ thẩm vừa có phán quyết về vụ tranh chấp nội bộ tại Công ty cổ phần Bicico (TBKTSG ra ngày 22-9-2011 đã có bài phản ánh). Tuy nhiên, với phán quyết này, vấn đề tỷ lệ thông qua quyết định của đại hội đồng cổ đông lại tiếp tục gây những tranh cãi mới.
Tòa chuyển hướng!
Như đã phản ánh, tranh chấp tại Công ty Bicico xuất phát từ việc một cổ đông của Bicico là tập đoàn Hóa chất Việt Nam (nắm giữ 51% vốn điều lệ Bicico) triệu tập đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường để bầu bổ sung một thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT) và một thành viên Ban kiểm soát cho Bicico.
Sở dĩ có chuyện triệu tập ĐHĐCĐ bất thường là vì trước đó, từ tháng 9-2010 chủ tịch HĐQT và trưởng ban kiểm soát Bicico xin từ chức, khiến cho công ty rơi vào tình trạng gần như tê liệt, không thể hoạt động bình thường.
Sau khi ĐHĐCĐ bất thường do tập đoàn Hóa chất Việt Nam triệu tập thông qua nghị quyết với nội dung như trên, một nhóm cổ đông cá nhân nắm giữ 17,9% vốn điều lệ Bicico đã khởi kiện yêu cầu tòa án hủy bỏ nghị quyết này.
Theo đơn khởi kiện, quá trình ĐHĐCĐ bất thường đã có một số vi phạm về thủ tục. Trong đó, vi phạm chủ yếu là do việc bầu ban kiểm phiếu; thông qua nội dung chương trình đại hội, quy chế làm việc của đại hội, quy chế bầu bổ sung thành viên HĐQT và ban kiểm soát không đảm bảo đủ tỷ lệ tối thiểu 65% số phiếu biểu quyết dự họp chấp thuận theo quy định tại điểm a, khoản 3, điều 104 Luật Doanh nghiệp. Tỷ lệ này trên thực tế chỉ đạt 62,83%.
Đây là vấn đề gây khá nhiều tranh cãi với những cách hiểu trái ngược nhau mà TBKTSG đã đề cập trong bài viết trước đây.
Thế nhưng, phán quyết ngày 18-11-2011 của thẩm phán – chủ tọa phiên họp(*) sơ thẩm TAND TPHCM lại không đề cập đến vấn đề tranh cãi nêu trên. Tại phiên họp, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) TPHCM đã gây bất ngờ khi đặt câu hỏi: nghị quyết ĐHĐCĐ bất thường của Bicico thông qua bầu bổ sung thành viên HĐQT và thành viên ban kiểm soát. Vậy, việc bầu này luật có yêu cầu tỷ lệ 65%? Đại diện Bicico đáp ngay: “Điều 29 Nghị định 102/2010/NĐ-CP quy định trường hợp này bầu theo phương thức dồn phiếu, chứ không yêu cầu phải đảm bảo đủ tỷ lệ 65%”.
Có lẽ từ câu hỏi của đại diện VKSND, tòa cấp sơ thẩm sau khi phải hoãn lại bốn ngày để cân nhắc thêm, đã chuyển hướng vào chính nội dung của nghị quyết ĐHĐCĐ bất thường để tìm xem có sự vi phạm hay không thay vì tập trung vào quy trình triệu tập cuộc họp – những lý do khởi kiện chủ yếu của bên nguyên đơn như đã nêu. Theo đó, tòa cho rằng cho dù việc bầu HĐQT và ban kiểm soát tiến hành theo phương thức dồn phiếu thì việc bầu ấy cũng phải đảm bảo tỷ lệ 65% số phiếu biểu quyết dự họp chấp thuận theo quy định tại điểm a khoản 3, điều 104 Luật Doanh nghiệp. Trong khi đó, tỷ lệ bầu bổ sung thành viên HĐQT và ban kiểm soát Bicico chỉ đạt 62,83% (chính xác phải là 62,63%, chi tiết này tòa đã ghi nhầm), theo phán quyết, là vi phạm luật định. Vì vậy, thẩm phán – chủ tọa phiên họp sơ thẩm chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn hủy bỏ nghị quyết có nội dung vi phạm nói trên.
Phán quyết của tòa cấp sơ thẩm đã gây nên một sự bất ngờ. Bất ngờ nằm ở phần nhận định “bầu dồn phiếu cũng phải đảm bảo tỷ lệ 65% số phiếu biểu quyết dự họp chấp thuận theo quy định tại điểm a khoản 3, điều 104 Luật Doanh nghiệp”. Liệu điều này có phù hợp?
Trái với thông lệ?
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Vinh, Công ty Luật Tilleke&Gibbins, nói rằng lập luận nói trên có vẻ không giống với thông lệ về bầu dồn phiếu. Bầu dồn phiếu theo thông lệ cũng như theo quy định hiện hành là phương thức dựa trên cơ sở lấy người trúng cử từ cao xuống theo số phiếu bầu, do vậy tiêu chí về tỷ lệ như trên là hoàn toàn không cần thiết.
Hơn nữa, theo ông Vinh, đây là một nhiệm vụ “bất khả thi” về mặt thực tiễn. Một công ty cổ phần tối thiểu phải có ba cổ đông, nếu cổ phần của mỗi cổ đông đều dưới 65% và ai cũng dồn phiếu để bầu cho người mình đề cử thì đương nhiên sẽ không thể có ứng cử viên nào đảm bảo được tỷ lệ 65%. Chỉ khi một cổ đông nắm giữ từ 65% cổ phần trở lên hoặc các cổ đông khác liên kết lại để có tỷ lệ nắm giữ trên 65% cùng bỏ phiếu cho người mình đề cử thì mới đảm bảo được tỷ lệ 65% nhưng trường hợp này cũng chỉ một người đáp ứng đủ tiêu chuẩn, số ứng cử viên còn lại sẽ không thể đảm bảo được tỷ lệ 65% như yêu cầu của tòa.
Đồng tình với ý kiến trên, luật gia Cao Huyền Trang, Trưởng phòng Pháp lý Công ty cổ phần Chứng khoán Bản Việt, cho biết trên thực tế khi bầu HĐQT và ban kiểm soát các doanh nghiệp cổ phần hiện nay cũng thực hiện theo hình thức dồn phiếu, lấy từ cao xuống thấp theo số phiếu bầu và không bắt buộc phải đảm bảo đủ một tỷ lệ nhất định nào đó. Để “chắc ăn”, một số doanh nghiệp sau khi bầu dồn phiếu xong, lại tiếp tục lấy danh sách những người trúng cử thông qua ĐHĐCĐ một lần nữa và thông thường lúc này sẽ có tỷ lệ 100% thông qua. Tuy nhiên, theo bà Trang, thủ tục này là thừa và không cần thiết.
_________
(*) Do đây là trường hợp giải quyết việc dân sự nên theo quy định việc xét xử ở cấp sơ thẩm chỉ có một thẩm phán và được gọi là “thẩm phán – chủ tọa phiên họp”.