Xã hội hóa dịch vụ công
Diệp Văn Sơn
(TBKTSG) – Lâu nay gần như thành thông lệ, cứ trước Tết và sau Tết, Thủ tướng lại có chỉ thị cấm sử dụng xe công đi chợ, đi chùa. Báo chí lại rộ lên việc sử dụng xe công đi chợ, đi chùa, đăng danh sách biển số xe…
Tiếp đến là chỉ thị của Thủ tướng yêu cầu các đơn vị bị báo chí nêu tên phải giải trình, kiểm điểm nghiêm khắc… Đa số nội dung giải trình là “tranh thủ đi công tác tiện ghé qua!”, rồi mọi chuyện lại chìm vào quên lãng, chờ đến Tết năm sau?! Hình như cụm từ “tranh thủ” có sức hóa giải và làm yên lòng mọi người.
Trong cuộc hội thảo về chống tham nhũng và đảm bảo minh bạch tổ chức tại Hà Nội mấy năm về trước, cựu giám đốc cơ quan đạo đức chức nghiệp công chức của Chính phủ Úc Anther Shack Lock đã nêu một vấn đề rất thực tế: những trường hợp “lệch chuẩn” như cán bộ sử dụng xe công chở con đi học bởi trường nằm trên đường tới cơ quan; gia đình có người bị ốm, cán bộ dùng xe công chở thân nhân đến bệnh viện… các hành vi này có được coi là tham nhũng hay không? Theo ông, đây chắc chắn là tham nhũng dù theo thông lệ ở ta gọi là “tranh thủ”.
Khối tải sản công khổng lồ được quản lý một cách lỏng lẻo, như kiểu giám đốc cá độ PMU-18 “cho mượn” vô thời hạn đến trên chục chiếc xe công “xịn”. Có biết bao nhiêu đơn vị kiểu PMU-18 trong 26 bộ và cơ quan ngang bộ chưa bị lộ? Trước đây đã từng có chuyện một tỉnh nghèo đã chi trên 200 tỉ đồng cho 315 xe, vậy cả nước 63 tỉnh thành thì số xe là bao nhiêu? Không một ngân sách của quốc gia nào vừa thoát nghèo có thể chịu đựng nổi, nói chi đến hy vọng cất cánh! Nếu thống kê đầy đủ sẽ có một con số khổng lồ. Ngay cả các quốc gia giàu có cũng rất ít xe công, hầu hết các quan chức đều phải bỏ tiền túi ra nếu muốn có xe đi.
Nhìn chung trên bình diện toàn xã hội, từ tư duy kế hoạch tập trung bao cấp chuyển sang tư duy kinh tế thị trường định hướng XHCN đã có những chuyển động tích cực. Thế nhưng tư duy bao cấp về chế độ của quan chức, cơ quan hành chính đối với xe công, nhà cửa, điện thoại, tạp vụ, bảo vệ, căn tin… thật chậm thay đổi thay đổi theo hướng xã hội hóa.
Về giải pháp, phải tính đến việc xã hội hóa công tác phục vụ cho các cơ quan hành chính để góp phần quản lý tài sản công có hiệu quả, ngăn ngừa tệ tham nhũng trá hình, thực hành tiết kiệm, chống đặc quyền đặc lợi, tạo công bằng xã hội. Trên thực tế, cũng có vài đơn vị thuê công ty vệ sĩ làm bảo vệ, thuê bên ngoài làm vệ sinh, chăm sóc cây cảnh…, nhưng hầu như các cơ quan hành chính nhà nước chưa có ý thức sử dụng các công ty cung cấp dịch vụ phục vụ cho cơ quan mình.
Nguyên Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh có lần phát biểu trước Quốc hội rằng Chính phủ và Bộ Tài chính rất khuyến khích hình thức khoán xe công. Ông Ninh cho biết, theo tính toán của bộ, mỗi năm Việt Nam sẽ tiết kiệm khoảng 1.000 tỉ đồng nếu áp dụng khoán xe công. Ngoài ra, biện pháp này sẽ hiệu quả trong việc chống xài chùa xe công, chống lãng phí trong sử dụng và sửa chữa, giúp minh bạch và tiết kiệm chi tiêu của Chính phủ. Nếu thực hiện khoán xe công, mức khoán cho quan chức này có thể được chuyển thẳng vào lương, khoảng 4,5 triệu đồng/tháng. Theo tính toán, nếu thực hiện theo hình thức này, mức thu nhập thêm của mỗi quan chức có thể lên đến 3 triệu đồng/tháng.
Công luận đặt câu hỏi: cái lợi cho dân, cho nước và cho bản thân đã quá rõ như vậy, tại sao các “công bộc” cao cấp lại không mặn mà?
Thẳng thắn mà nói, các chỉ thị có tính chất hành chính, như chỉ thị cấm sử dụng xe công vào việc riêng mấy năm qua chứng tỏ không mấy hiệu nghiệm trong bối cảnh thiếu kỷ cương trầm trọng như hiện nay. Có lẽ đến lúc phải thay đổi thông qua việc thành lập các công ty dịch vụ phục vụ hoạt động cho các cơ quan hành chính. Kinh phí hoạt động hành chính chuyển qua các công ty này. Cơ quan có nhu cầu xe cộ ký hợp đồng với công ty dịch vụ bảo đảm phục vụ đầy đủ các nhu cầu công vụ từ các cá nhân có tiêu chuẩn xe hơi đến các cá nhân, tập thể có nhu cầu đi công tác…
Làm như vậy sẽ tiết kiệm nhiều, tránh tình trạng lạm dụng biến xe công thành xe riêng, ngoài ra còn giảm được biên chế lái xe. Hơn nữa, nếu thực hiện phương thức hợp đồng dịch vụ tương tự đối với các việc như vệ sinh, bảo vệ, chăm sóc cây xanh, bảo trì điện nước, căn tin… cũng sẽ giảm được bộ phận quản trị của cơ quan. Cuối cùng cái được lớn nhất là góp phần thay đổi tư duy từ bao cấp sang tư duy kinh tế thị trường.
Thiết nghĩ việc xã hội hóa công tác phục vụ cho các cơ quan công quyền hoạt động là góp phần quản lý tài sản công có hiệu quả, ngăn ngừa tệ tham nhũng trá hình, giảm đặc quyền đặc lợi, tạo công bằng xã hội. n
Mỗi năm Việt Nam sẽ tiết kiệm khoảng 1.000 tỉ đồng nếu áp dụng khoán xe công. Ngoài ra, biện pháp này sẽ hiệu quả trong việc chống xài chùa xe công, chống lãng phí trong sử dụng và sửa chữa, giúp minh bạch và tiết kiệm chi tiêu của Chính phủ.
