Phụ thuộc Trung Quốc do lợi ích nhóm chi phối?

Phụ thuộc Trung Quốc do lợi ích nhóm chi phối?

Tư Giang

(TBKTSG Online) - Các chuyên gia kinh tế tại hội thảo "Tự chủ kinh tế trong một thế giới phụ thuộc lẫn nhau" tỏ ra lo ngại nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc quá nặng nề vào Trung Quốc.

Chuyên gia lo ngại kinh tế phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc. Ảnh TG

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết, Việt Nam đã trao quá nhiều công trình cho nhà thầu Trung Quốc theo hình thức EPC: 23/24 nhà máy xi măng; 15/20 dự án nhiệt điện đốt than, giao thông, khai khoáng (bauxite), cho thuê rừng và đất rừng ở vùng biên giới.

Ông Doanh đặt câu hỏi: “Tại sao chúng ta giao quá nhiều dự án cho nhà thầu Trung Quốc như vậy. Có bao nhiêu lợi ích quốc gia, bao nhiêu lợi ích cho ai?”

Ông nói: “Trung Quốc là bậc thầy về mua chuộc, đút lót. Tình trạng kinh tế chúng ta phụ thuộc phải chăng là do lợi ích nhóm chi phối mạnh”.

Các doanh nghiệp Trung Quốc đã mua lại công ty CP của Thái Lan để trở thành nhà cung cấp thức ăn gia súc lớn nhất Việt Nam, hay trúng thầu hầu hết các dự án lớn của Đài Loan như Formosa ở Vũng Áng, Hà Tĩnh.

Báo cáo của hải quan Việt Nam cho biết, năm 2012 Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc 28,8 tỉ đô la Mỹ trong khi báo cáo của Trung Quốc cho biết, cùng năm này, Trung Quốc xuất khẩu sang Việt Nam 34 tỉ đô la Mỹ.

“Như vậy, có chênh lệch tới 5,2 tỉ đô la Mỹ qua đường tiểu ngạch”, ông Doanh nhận xét.

Theo ông Nguyễn Văn Thụ, Chủ tịch hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam, nhà thầu Trung Quốc làm tổng thầu EPC 5/6 dự án hóa chất, 2/2 dự án chế biến khoảng sản, 49/62 dự án xi măng, 16/27 dự án nhiệt điện, và rất nhiều dự án giao thông.

Tất cả các dự án này bị chậm tiến độ có khi đến 3 năm, chất lượng thiết bị kém. Nhà thầu Trung Quốc đem toàn bộ vật tư, phụ tùng, phụ kiện sang thi công dự án, kể cả các thiết bị có thể chế tạo tại Việt Nam; họ đem cả lao động phổ thông sang làm tại các công trình mà họ làm tổng thầu.

Chẳng hạn, Nhà máy Alumin Lâm Đồng gói thầu là 466 triệu đô la Mỹ, song nhà thầu phụ Việt Nam chỉ nhận được 170 tỉ đồng (chưa đến 8 triệu đô la Mỹ); nhà máy Alumin Nhân Cơ có giá trị hợp đồng là 499 triệu đô la Mỹ, giao cho thầu phụ Việt Nam chỉ 53 tỉ đồng (2,5 triệu đô la Mỹ).

“Trung Quốc đã thắng thầu hầu hết các dự án ở Việt Nam. Khi đấu thầu quốc tế rộng rãi thì chỉ có các nhà thầu Trung Quốc tham gia, các nhà thầu nước khác không muốn tham gia nữa”, ông Thụ nói.

“Tình trạng này là do các chủ đầu tư không có lương tâm”, ông Thụ nhận xét.

Ông Thụ cho biết, Hiệp hội của ông đã gửi báo cáo lên Thủ tướng và Chủ tịch nước đề nghị kiểm tra lại toàn bộ các dự án công nghiệp do Trung Quốc đang thi công dở dang để huy động lực lượng trong nước và các nhà thầu nước ngoài khác hoàn chỉnh các dự án này.

Hội thảo "Tự chủ kinh tế trong một thế giới phụ thuộc lẫn nhau" do Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng nay 3-7-2014.