(KTSG Online) - Tết không chỉ là dịp sum vầy của gia đình, mà còn là khoảnh khắc để người dân thể hiện lòng tri ân đối với tổ tiên và tạo dựng những giá trị tinh thần sâu sắc…
Nhân dịp Tết Ất Tỵ 2025, KTSG Online mời quý bạn đọc cùng nhau quay về quá khứ, nhìn lại những nét đẹp truyền thống của Tết xưa cũng như những thay đổi của Tết hiện đại qua chia sẻ từ nhà nghiên cứu văn hóa Nam bộ, ông Nhâm Hùng.
Tết sum vầy, hướng về tổ tiên
KTSG Online: Tết ngày xưa mang ý nghĩa như thế nào đối với gia đình và cộng đồng, thưa ông?
Ông Nhâm Hùng: Ngày Tết luôn mang trong mình một ý nghĩa thiêng liêng, sâu sắc về tình thân và lòng tri ân. Tết là dịp để các thành viên trong gia đình, dù đi đâu, làm gì, đều mong muốn trở về quây quần bên nhau, sum họp bên mâm cơm đầy đủ, ấm cúng. Đây còn là những phút giây để mỗi người trong gia đình nhìn lại năm qua, cảm nhận những thành quả lao động, những mối quan hệ đã vun đắp và gửi gắm những ước vọng tốt đẹp cho năm mới.
Ngày Tết còn là lúc để mọi người hướng về tổ tiên, cội nguồn, thể hiện lòng kính trọng và biết ơn qua những nghi lễ cúng bái, tưởng nhớ ông bà tổ tiên. Đây là dịp để con cháu bày tỏ sự kính trọng, cũng như cầu mong bình an, may mắn cho cả gia đình trong năm mới. Đặc biệt, đối với thế hệ trẻ, Tết là thời gian để vui chơi, ăn ngon, mặc đẹp và nhận những bao lì xì đầy ý nghĩa từ người lớn, một phần không thể thiếu trong những ký ức tuổi thơ.
KTSG Online: Những nét văn hóa Tết đặc trưng ngày xưa đến nay vẫn còn được giữ gìn và đâu đã bị thay đổi, thưa ông?
Mặc dù xã hội đã có nhiều thay đổi theo thời gian qua quá trình phát triển, nhưng nhiều giá trị tinh thần của Tết xưa vẫn còn được gìn giữ và phát huy trong lòng mỗi người Việt Nam cho đến ngày nay.
Theo đó, những nghi lễ thiêng liêng như cúng ông Táo, cúng giao thừa hay thăm viếng ông bà tổ tiên vẫn được duy trì, là những hoạt động vô cùng quan trọng không thể thiếu trong những ngày Tết. Những thói quen, tập tục xưa, dù có đôi chút thay đổi để thích ứng với nhịp sống hiện đại, nhưng giá trị cốt lõi vẫn còn nguyên vẹn.
Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại, một số tập tục đã có phần “phai nhạt”. Chẳng hạn, ngày xưa, mọi người đều quây quần bên mâm cơm tất niên vào chiều cuối năm, nhưng giờ đây, với những bận rộn của cuộc sống, không phải ai cũng có thể về sum họp với gia đình. Sự thay đổi này là điều không thể tránh khỏi, nhưng lại cũng khiến chúng ta cảm thấy tiếc nuối về những giá trị giản dị mà Tết xưa mang lại.
Tết Việt đã biến tấu theo thời đại
KTSG Online: Ông cảm nhận như thế nào về cách người Việt đón Tết trong thời buổi hiện nay?
Dù có nhiều thay đổi so với trước, nhưng không thể phủ nhận rằng, Tết hiện nay vẫn mang trong mình những giá trị thiêng liêng và sâu sắc. Sự phát triển của xã hội hiện đại, với nhịp sống nhanh chóng và hối hả, khiến cho cách đón Tết của mỗi người cũng có sự khác biệt.
Ngày xưa, Tết là thời gian để cả gia đình quây quần bên nhau, nhưng giờ đây, không ít người phải làm việc trong những ngày này, hoặc có những lý do khác mà không thể trở về sum vầy cùng gia đình.
Tuy nhiên, dù có sự thay đổi trong cách đón Tết, nhưng bản chất của Tết vẫn không thay đổi, đó là lòng tri ân, là sự hòa hợp trong gia đình và cộng đồng, là dịp để tạm gác lại những lo toan, hướng đến những ước vọng tốt đẹp cho tương lai.
KTSG Online: Những thay đổi trong cách đón Tết của người Việt liệu có làm mất đi những giá trị cốt lõi của Tết truyền thống không, thưa ông?
Đúng là có những thay đổi, và có thể một vài giá trị xưa kia đã bị thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, tôi cho rằng giá trị cốt lõi của Tết vẫn luôn hiện hữu trong từng gia đình, trong từng con người. Tết vẫn là dịp để nhớ về cội nguồn, tri ân tổ tiên và cầu mong sự an lành cho người thân. Đây là những giá trị không thể mất đi, vì chúng gắn liền với sự sống và tồn tại của dân tộc.
Mặc dù có những xu hướng mới như việc người trẻ không còn giữ hết những phong tục cũ, nhưng nếu nhìn sâu hơn, sẽ thấy rằng những sự thay đổi ấy chỉ là những biến tấu phù hợp với thời đại. Điều quan trọng là chúng ta vẫn giữ được tinh thần của Tết, không chỉ là một dịp nghỉ ngơi, mà là thời gian để chúng ta nhớ đến những điều thiêng liêng và quý báu mà Tết mang lại.
Truyền lại thế hệ trẻ giá trị Tết truyền thống
KTSG Online: Vậy theo ông, chúng ta cần làm gì để giữ gìn giá trị tốt đẹp của Tết truyền thống trong bối cảnh hiện nay?
Để giữ gìn giá trị Tết truyền thống, trước hết, chúng ta cần nhìn nhận những giá trị mà Tết mang lại, không chỉ qua những nghi lễ, mà còn qua những hành động nhỏ bé, như sự quan tâm, thăm hỏi, yêu thương trong gia đình. Chúng ta cần truyền đạt cho thế hệ trẻ những giá trị đạo đức, sự tôn trọng tổ tiên và cội nguồn để họ hiểu được Tết không chỉ là dịp nghỉ ngơi, mà còn là dịp để tưởng nhớ, để gắn kết với gia đình, cộng đồng.
Tết truyền thống cần được giữ gìn qua các hoạt động cộng đồng, những buổi họp mặt gia đình, những nghi lễ, và những câu chuyện kể lại về những mùa Tết xưa. Việc này không chỉ là bảo vệ một nét văn hóa, mà còn là cách để chúng ta giữ vững những giá trị của người Việt Nam.
KTSG Online: Ông có thông điệp nào dành cho giới trẻ trong dịp Tết này?
Tôi muốn nhắn nhủ các bạn trẻ rằng, dù thế giới có thay đổi thế nào, đừng bao giờ quên những giá trị cốt lõi của dân tộc. Tết là thời điểm tuyệt vời để mỗi người nhìn lại một năm đã qua, cảm nhận những gì tốt đẹp đã đến và những gì chưa trọn vẹn. Đừng chỉ nghĩ đến sự vui vẻ bên những bữa tiệc, mà hãy dành thời gian để nhớ về gia đình, tổ tiên, và đặc biệt là những người xung quanh.
Hãy đón Tết với lòng tri ân, những mong muốn tốt đẹp cho tương lai, và luôn giữ gìn những giá trị văn hóa tốt đẹp, vì chỉ khi đó, Tết mới thật sự trọn vẹn.
