(KTSG Online) - Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý để mở rộng quy mô, xây dựng hệ sinh thái đồng thời siết tiêu chuẩn an toàn trong môi trường số là một nhiệm vụ quan trọng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đặt ra trong thời gian tới.
Xanh hóa giao thông TPHCM: bước ngoặt mới từ thanh toán không tiền mặt
Tháo gỡ, nâng cấp pháp lý
Ngân hàng Nhà nước trong thời gian tới sẽ tập trung sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng tạo điều kiện tối đa để khuyến khích sử dụng phương tiện thanh toán không tiền mặt nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn, theo ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN, chia sẻ tại buổi họp báo công bố Ngày không tiền mặt 2025, do Vụ Thanh toán, Thời báo Ngân hàng và báo Tuổi Trẻ, phối hợp Sở Công thương TPHCM, Công ty cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam (Napas) đồng tổ chức, diễn ra chiều ngày 2-6.
Chẳng hạn như có thể kể đến thông tư chính thức hóa về quy định đối với các giao dịch đại lý thanh toán. Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi ở vùng sâu, vùng xa có thể đến các cửa hàng tiện lợi, những điểm được gọi là đại lý của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
NHNN cũng sẽ tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc về vấn đề thu thập thông tin sinh trắc học của các tổ chức, nhất là các tập đoàn, công ty lớn và đặc biệt là của nhà đầu tư nước ngoài.
Thông tư 17/2024 quy định từ ngày 1-7 tới, nếu doanh nghiệp tổ chức nào chưa thu thập thông tin sinh trắc học thì dừng giao dịch trên môi trường số. Dự kiến tháng 7 có dự thảo lấy ý kiến toàn dân và doanh nghiệp, Thông tư sửa đổi sẽ có hiệu lực từ ngày 1-9 nên trong thời gian tới sẽ có tác động nhất định.
Bên cạnh đó, đại diện Vụ thanh toán cũng nhắc đến yêu cầu mới về bổ sung Thông tư 50/2024 (được nâng cấp từ Quyết định 2345 về an toàn, bảo mật dịch vụ ngân hàng trực tuyến, đặc biệt là việc xác thực sinh trắc học), để đưa vào nhóm khách hàng mới là hộ kinh doanh cá thể, các tổ chức hoạt động như hộ kinh doanh cá thể. Các hình thức xác thực đơn giản nhưng cũng phải chặt chẽ để tránh tội phạm lợi dụng.
Từ 1-7 tới đây, ví điện tử cũng chính thức trở thành phương tiện thanh toán tương tự như tiền mặt, có nhiều “đất diễn” và nhiều cơ hội để thâm nhập, triển khai cung cấp các sản phẩm trong nước.
Lãnh đạo Vụ thanh toán cho biết sau quá trình 1 năm thực hiện Thông tư sửa đổi có phát sinh một số điểm, hiện đang rà soát lại văn bản quy phạm pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân. Thông tư sửa đổi 40 về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, dự kiến có hiệu lực từ 1-9-2025 nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho ví điện tử phát triển. “Nhưng với điều kiện đảm bảo tuân thủ pháp luật, không tiếp tay cho hành vi lừa đảo, gian lận, các hoạt động vi phạm pháp luật như rửa tiền hoặc các sàn không được phép”, ông Tuấn cũng nhấn mạnh phía rủi ro.
Siết chặt các tiêu chí an ninh, bảo mật
Trao đổi về các vụ việc lừa đảo bằng AI, đại diện Vụ Thanh toán nói có vụ án liên quan đến đánh bạc, công an phát hiện tội phạm sử dụng AI để qua mặt hệ thống. Hiện cũng có một số đơn vị cung ứng dịch vụ chưa đáp ứng chứng chỉ quốc tế về một số vấn đề an toàn bảo mật, về eKYC.
Do đó, NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng, tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán phải đảm bảo điều kiện về an ninh bảo mật, đạt các tiêu chuẩn, chứng chỉ quốc tế về an toàn bảo mật. Thông tư 50 quy định lộ trình phải đáp ứng các tiêu chí an toàn, trong bối cảnh tội phạm công nghệ, gian lận số ngày càng tăng cao và khó lường.
Ngoài ra, ông Tuấn cho biết hiện NHNN đang triển khai dự án xây dựng kho dữ liệu về tài khoản thẻ, ví nghi ngờ gian lận của tổ chức. Hiện riêng về tài khoản này có 350.000 tài khoản nghi ngờ gian lận.
Hiện có BIDV triển khai từ đầu tháng 4. Sau hơn 1 tháng thử nghiệm thì có khoảng 40.000 khách hàng dừng chuyển tiền, tương đương khoảng 160 tỉ đồng khi được cảnh báo về khả năng tài khoản này nằm trong danh sách nghi ngờ gian lận. Trong thời gian tới NHNN sẽ triển khai ở Vietcombank, MB, Vietinbank, Agribank, sau đó mở rộng ra hệ thống chung khi các tổ chức tín dụng có nhu cầu, và chia sẻ theo tinh thần win-win.
“Kho dữ liệu này sẽ cung cấp thêm thông tin cho người gửi tiền. Điều này sẽ giúp cho có thêm thông tin, quyền quyết định vẫn là của khách hàng. Tỷ lệ dừng chuyển và quyết định chuyển vẫn đang ngang nhau”, ông Tuấn nói.
Ngoài ra, đại diện Vụ Thanh toán cho biết dự thảo liên quan đến thẻ và tài khoản sắp tới cũng sẽ yêu cầu tổ chức tín dụng phải sử dụng công nghệ để xác thực có đúng là người đến giao dịch trùng khớp với thông tin của giấy tờ cũng như trên ứng dụng VNEID, thay vì giao dịch viên ngân hàng phải tự mình xác thực như hiện nay.
Sắp tới sẽ có hành lang pháp lý để đóng tất cả những tài khoản không thu thập được thông tin sinh trắc học, cũng như phối hợp với phía công án để tiếp tục làm sạch dữ liệu, nhằm phòng chống lừa đảo, gian lận.
Số liệu thống kê cho thấy có hơn 200 triệu tài khoản nhưng số tài khoản thực sự đang hoạt động và được làm sạch, cập nhật thông tin sinh trắc học là khoảng 113 triệu tài khoản cá nhân và trên 711.000 tài khoản khách hàng tổ chức. Đây cũng sẽ là “cuộc cách mạng làm sạch dữ liệu”.
Năm 2025 đánh dấu cột mốc quan trọng sơ kết quá trình thực hiện “Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021-2025”, mở ra định hướng mới cho tiến trình chuyển đổi kinh tế số toàn diện.
Với chủ đề “Thanh toán không tiền mặt thúc đẩy kinh tế số”, Ngày không tiền mặt 2025 đặt mục tiêu tiếp cận tối thiểu 50 triệu lượt người tiêu dùng, thu hút hơn 5 triệu lượt tương tác trên mạng xã hội và báo chí, cùng 200.000 lượt tham dự trực tiếp. Chương trình hướng tới đẩy mạnh tỉ lệ giao dịch không tiền mặt tại TPHCM tăng ít nhất khoảng 20% trong tháng này.
Số liệu cho thấy tính đến hết quí 1-2025, giao dịch không tiền mặt tăng 44,43% về số lượng (qua kênh Internet tăng 40,41%; qua kênh điện thoại di động tăng 39,82%; qua phương thức QR code tăng 81,64%); có gần 10,4 triệu tài khoản Mobile-money, trong đó hơn 72% là ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo. Về ví điện tử, có 47 tổ chức cung ứng dịch vụ ví điện tử; trong đó số lượng ví đang hoạt động là khoảng 30,27 triệu ví (chiếm 65,8% trong tổng số ví đã được kích hoạt) với tổng số tiền trên các ví này là trên 2.800 tỉ đồng.
