(KTSG Online) - Xăng sinh học đang bị đẩy lên quá lố khi đại diện Hiệp hội Xăng dầu muốn "xóa bỏ xăng thường" còn đại diện Hiệp hội ô tô thể thao cho rằng "nhiều nước trên thế giới đã cấm sử dụng xăng thường". Những thông tin "bay bổng" này chính xác đến mức nào và liệu có khả thi?
Báo Người Lao Động ngày 4-8 dẫn lời Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho biết cơ quan quản lý có thể sẽ xem xét xóa bỏ xăng RON 95-III thông thường và chỉ bán xăng sinh học (1). Trước đó, trên báo Lao Động ngày 28-7, ông Tổng Thư ký Hiệp hội ô tô thể thao Việt Nam cho biết, nhiều nước trên thế giới đã cấm sử dụng các loại xăng thường, buộc phải chuyển sang sử dụng xăng sinh học (2).
Thế nhưng khi kiểm chứng xem trên thế giới có nước nào sử dụng hoàn toàn xăng sinh học hay không, người viết bài này lại tìm thấy thông tin khác hẳn. Theo nguồn từ những cơ quan quản lý và nghiên cứu về xăng dầu thế giới có uy tín như IEA, IFPEN, USDA... trên thế giới, nhiên liệu sinh học hiện chỉ chiếm khoảng 10% thị phần xăng dầu và chưa có nước nào thay thế hoàn toàn xăng hóa thạch (xăng khoáng thông thường) bằng xăng sinh học cả. Ngay cả nước dẫn đầu thế giới về nhiên liệu sinh học hiện nay là Brazil thì đến năm 2024 thị phần xăng sinh học cũng chỉ khoảng 25% mà thôi (3).
Trừ Brazil, nơi có xăng sinh học đến E27 trên thị trường, đa số các nước khác chỉ phổ biến xăng đến E10. Tuy nhiên, một số nước có đưa ra quy chuẩn về việc động cơ sản xuất mới phải hỗ trợ xăng đến E85. Nhật Bản là nước có công nghệ hiện đại nhưng theo TTXVN, tháng 5 vừa qua Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) mới quyết định sẽ triển khai thử nghiệm loại nhiên liệu pha trộn tối đa 10% nhiên liệu sinh học với xăng tại một số địa phương vào năm 2028 (4).
Có lẽ cũng cần nhắc lại, văn bản pháp luật về sử dụng nhiên liệu sinh học ở Việt Nam là Quyết định 177/2007/QĐ-TTg ban hành năm 2017 của Chính phủ cũng chỉ nêu sẽ chính thức sử dụng rộng rãi xăng sinh học E10 trên toàn quốc từ 1-12-2017. Quyết định 177 cũng không có quy định nào liên quan đến tỷ lệ bắt buộc sử dụng xăng sinh học trong lộ trình dài hạn cả.
Không phải ngẫu nhiên mà các nước đều dừng lại ở xăng E10 mà có lý do về mặt kỹ thuật. Cẩm nang xăng sinh học do Ban Điều hành đề án phát triển nhiên liệu sinh học (thuộc Bộ Công Thương cũ) phát hành năm 2014 có khuyến cáo rõ một số điểm lưu ý về kỹ thuật khi dùng xăng E10.
Đầu tiên là chu kỳ thay dầu bôi trơn (nhớt) động cơ nên rút ngắn 5-10% và phải bảo dưỡng lọc nhiên liệu sau 400km khi chuyển sang xăng sinh học. Việc sử dụng nhiên liệu xăng có hàm lượng ethanol cao hơn 10% (tức xăng cao hơn E10) có thể gây ảnh hưởng đến một số chi tiết kim loại, cao su, nhựa, polymer của động cơ (5). Cũng theo cẩm nang này, kết quả thử nghiệm do trường Đại học Bách khoa Hà Nội và Viện Dầu khí Việt Nam thực hiện đã kết luận, nếu dùng xăng cao hơn 10% ethanol thì phải cải tiến hệ thống chế hòa khí của động cơ.
Một vấn đề cần lưu ý khác là xăng sinh học không thể để trong bình chứa quá 3 tháng để ngăn tách lớp giữa xăng và ethanol. Hiện tượng này thường xảy ra khi xe không được sử dụng trong một thời gian dài và trong điều kiện môi trường có độ ẩm cao như ở Việt Nam.
Xăng E10 dễ bị tách lớp hơn E5 do có hàm lượng ethanol cao hơn, khả năng hấp thụ nước cũng cao hơn. Xăng sinh học bị tách lớp bị giảm chất lượng, giảm trị số octane và ảnh hưởng đến hiệu suất của động cơ. Ethanol còn hấp thụ hơi ẩm từ không khí hoặc nước có trong bình chứa xăng và lắng xuống dưới đáy có thể gây han gỉ bình xăng và làm hư hỏng bơm xăng khi xe hoạt động trở lại.
Như vậy về mặt pháp luật, khi đưa ra quy định sử dụng xăng sinh học từ nhiều năm trước, Chính phủ đã cân nhắc về việc lộ trình triển khai và không hề đề cập đến việc khai tử xăng khoáng để thay thế bằng xăng sinh học. Trong khi đó, Bộ Công Thương cũng đưa ra các khuyến cáo chi tiết về mặt kỹ thuật khi dùng xăng sinh học, đặc biệt là xăng từ E10 trở lên.
Đây là hai điểm mấu chốt cho thấy Chính phủ đã cân nhắc kỹ, việc sử dụng xăng sinh học cần lộ trình dài hơi để người dân và doanh nghiệp chuyển đổi theo điều kiện kỹ thuật.
Vì những lý do trên, việc cấm hoàn toàn xăng khoáng và bắt buộc sử dụng xăng sinh học chưa nước nào trên thế giới áp dụng. Suy cho cùng, bên hưởng lợi từ quy định này là doanh nghiệp bán xăng dầu chứ không phải người dân.
Muốn người dân chuyển sang dùng xăng sinh học thì song song với việc cung cấp cũng phải phổ biến rộng rãi những lưu ý về mặt kỹ thuật để người tiêu dùng biết rõ, tránh việc dùng không đúng cách gây thiệt hại cho tài sản của họ.
Người có chức vụ lại càng phải kiểm tra cẩn thận thông tin trước khi phát biểu trên báo chí, tránh để người dân nghĩ "lại coi Tiktok nhiều quá" khi nghe những thông tin "bay bổng" về xăng sinh học nhưng lại không đúng thực tế, sai quy định pháp luật Việt Nam và cũng không chính xác về mặt kỹ thuật.
-----------------------------------------------------
(1)https://nld.com.vn/se-xoa-so-xang-khoang-ron-95-196250803220830226.htm
(2)https://laodong.vn/xe/nhieu-nuoc-khong-su-dung-xang-thuong-co-nuoc-da-su-dung-den-xang-e85-1548025.ldo
(3)https://www.ifpenergiesnouvelles.com/article/biofuels-dashboard-2024
(3)https://www.iea.org/energy-system/low-emission-fuels/biofuels
(3)https://apps.fas.usda.gov/newgainapi/api/Report/DownloadReportByFileName?fileName=Biofuels+Annual_Tokyo_Japan_JA2023-0125.pdf
(3)https://www.spglobal.com/commodity-insights/en/news-research/latest-news/refined-products/101024-brazilian-ethanol-to-seize-market-share-from-gasoline-in-2024-commodity-insights-analyst
(4)https://bnews.vn/nhat-ban-day-som-ke-hoach-thu-nghiem-nhien-lieu-sinh-hoc-pha-tron-vao-xang/374204.html
(5)https://mt.gov.vn/Images/editor/files/Cam%20nang%20nhien%20lieu%20sinh%20hoc.pdf
