Chuyển đổi số: Phần ‘chuyển đổi’ quan trọng hơn phần ‘số’

(KTSG) - Chuyển đổi số trở thành từ khóa quan trọng và hấp dẫn suốt nhiều năm qua và trở thành cuộc đua của các doanh nghiệp trên con đường tìm kiếm sự thay đổi dẫn tới thành công. Năng lực nào để giúp doanh nghiệp đạt hiệu quả trong quá trình chuyển đổi này?

• Hơn 10.000 doanh nghiệp được đào tạo trực tiếp về chuyển đổi số
• Sacombank gặp gỡ IBM bàn về đẩy mạnh chuyển đổi số

Tháng 3-2021, TPHCM nơi PNJ - doanh nghiệp chế tác kim hoàn có tiếng ở Việt Nam - đặt trụ sở bắt đầu tăng cường giám sát cách ly và chuẩn bị sẵn sàng những biện pháp quyết liệt chống dịch Covid-19. Đây là thời điểm ngay trước làn sóng Covid -19 lần thứ 4 - giai đoạn khốc liệt nhất mà Việt Nam, đặc biệt là TPHCM - trải qua.

Trong sự kiện “Nhân sự số - Năng lực nào thúc đẩy doanh nghiệp tăng trưởng?” do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn, Saigon Times Club và Le & Associates phối hợp tổ chức sáng 12-4, ông Lê Trí Thông, Tổng giám đốc Công ty Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ), gọi đây là một thời điểm then chốt mà một doanh nghiệp chế tác mặt hàng trang sức cho thị trường TPHCM và cả nước như PNJ phải đối mặt với những chọn lựa mang tính quyết định.

Bắt đầu từ... buộc phải chuyển đổi

Theo ông Thông, ở thời điểm mà ai nấy đều cảm thấy cuộc đời trở nên vô thường trước dịch bệnh. Trang sức là thứ trở thành không cần thiết nếu đem so với thực phẩm, thuốc men, cũng không còn là sản phẩm đeo để làm đẹp vì không có ai đủ an yên mà nhìn ngắm, nhưng đấy là nhìn từ góc độ người tiêu dùng. Còn với góc nhìn của một nhà thiết kế và sản xuất, PNJ cho rằng trang sức có thể là sự hiện diện của sự khích lệ, động viên nhau vượt qua dịch dã.

“PNJ khi ấy đã quyết định chuyển đổi cách tiếp cận khách hàng bằng việc cá nhân hóa các sản phẩm với những thông điệp yêu thương được khắc lasers theo yêu cầu. Chỉ mất hai giờ đồng hồ, PNJ sẵn sàng giao món quà tặng yêu thương đó tới tay khách hàng”, ông Thông nói.

Sự chuyển đổi đó đã đưa PNJ ra khỏi vùng của các sản phẩm trang sức truyền thống và nếu không có quyết định kịp thời đó “chúng tôi sẽ chịu trận”, ông Thông nói. Năm 2021, doanh thu thuần của PNJ tăng 11,6% so với cùng kỳ bất chấp thời gian lockdown căng thẳng lấy đi của doanh nghiệp 80 ngày kinh doanh và 90 ngày sản xuất.

Chỉ trong vòng 1-2 tuần, PNJ chuyển đổi xong mô hình để tạo ra một sản phẩm mới và sẵn sàng bán lẻ tới tận tay người dùng - một khoảng thời gian không tưởng với các doanh nghiệp. Để làm được điều đó, theo ông Thông, “gene” sáng tạo phải có sẵn trong con người PNJ và doanh nghiệp sẵn sàng nền tảng công nghệ để có thể thực hiện điều đó.

Những năng lực cần có

Theo chia sẻ của lãnh đạo PNJ, năng lực đầu tiên và quan trọng là năng lực tự chuyển đổi. “Nói về chuyển đổi số (digital transformation), mọi người thường tập trung vào chữ số nhiều hơn chuyển đổi nhưng chuyển đổi (transformation) là danh từ, số (digital) chỉ là tính từ bổ nghĩa cho nó. Sự chuyển đổi còn quan trọng hơn”, ông Thông nhấn mạnh. Mùa Covid-19, thị trường thay đổi, xu hướng toàn cầu hóa đảo ngược… tất cả những vận động của thế giới điều khiến doanh nghiệp phải chuyển đổi.

Tiếp theo là năng lực học và quên. Muốn chuyển đổi, doanh nghiệp không thể không học những cái mới và phải học quên đi cả những thành công đã có, xem đó là sự làm giàu cho kho kinh nghiệm của doanh nghiệp hơn là những hào quang thoáng chốc. Thứ ba là năng lực của sự sáng tạo với việc thực hành tốt nhất tại thời điểm đó, trong bối cảnh môi trường thay đổi liên tục.

Nhưng giữa một ma trận thông tin và tương lai khó đoán định, làm thế nào để lãnh đạo doanh nghiệp lựa chọn được một chiến lược cho mình nhiều cơ hội thành công nhất là một câu hỏi lớn, theo bà Đinh Kim Nhung, Giám đốc Nhân sự Công ty cổ phần VNG - một kỳ lân ngành công nghệ. Doanh nghiệp cần có sự hiểu biết về những thay đổi, lựa chọn thông tin về sự thay đổi và sử dụng nó một cách hiệu quả. Đặc biệt, trong quá trình chuyển đổi, đội ngũ nhân sự đóng vai trò quan trọng. Liệu họ có phù hợp với doanh nghiệp trong tiến trình thay đổi sắp tới hay không? “Đưa ra đề xuất, thuyết phục đội ngũ cũng rất nhanh nhạy, nhiều kiến thức hiện nay đi theo mình cũng là một khó khăn”, bà Nhung đặt vấn đề.

Cách tân từ bên trong tổ chức

Ví von sự chuyển đổi như một đoạn gen mới cần được cấy vào bộ gen sẵn có của tổ chức, ông Lê Trí Thông cho biết lãnh đạo và bộ phận nhân sự phải tạo ra môi trường để những đoạn gen mới có thể ăn nhập và tiếp tục tiến hóa. Ban đầu, việc gen lạ xâm nhập có thể khiến “cơ thể” phản ứng bằng cách gây sốt. Làm sao để lướt qua được giai đoạn đó, sau đó, cơ thể sẽ có được đoạn gen mong muốn và quá trình tiến hóa tiếp tục. Quá trình tiến hóa này sẽ có sự chọn lọc. Vai trò của bộ phận nhân sự trong giai đoạn này giúp cho quá trình ấy ít tốn năng lượng và ít tổn thất nhất.

Sự cách tân từ bên trong tổ chức là một yếu tố quan trọng trong giai đoạn hiện nay, theo ông Trần Văn Thọ, Giáo sư Danh dự, Đại học Waseda (Nhật Bản). Nguồn lực quan trọng cần cho giai đoạn mới là nhân tài kỹ thuật số và nhân tài tổng hợp (có năng lực cơ bản thích ứng nhanh với thay đổi của thị trường và công nghệ). Nhân tài kỹ thuật số dù có mức tăng trưởng nhanh nhưng vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu. Trong khi đó, nhân tài tổng hợp thường khó phát hiện hơn. Do đó, việc thu dụng người có tiềm năng và nuôi dưỡng và tái đào tạo là việc cấp thiết đối với các doanh nghiệp.

Lấy dẫn chứng từ thành công của Hitachi - một doanh nghiệp Nhật Bản với 36 vạn nhân viên - Giáo sư Thọ cho rằng phát triển nguồn nhân lực mới là tiền đề quan trọng không kém. Từ năm 2011, doanh nghiệp này tiến hành lập cơ sở dữ liệu của 25 vạn nhân tài toàn cầu và có kế hoạch thu hút những nhân tài hàng đầu. Đầu năm 2021, Hitachi đào tạo, thu hút 35.000 chuyên gia kỹ thuật số trong đó có 3.000 kỹ sư dữ liệu.

Nguồn nhân lực mới giúp cho việc kết nối vạn vật các cơ sở sản xuất và quản lý hiệu quả, Hitachi giảm 20% phí tổn trong công trình thiết kế, giảm 20% trong điều động vật tư, giảm 10% trong chế tạo và giảm 50% thời gian sản xuất sản phẩm.

Cũng nói về đào tạo nhân lực số, ông Lê Trí Thông lưu ý thêm, các nhân tài được tuyển chọn mới chỉ là tiền tố nhân tài. Những kỹ năng tốt của họ ở dạng tốt của tổ chức khác. Về với doanh nghiệp mình, bộ phận nhân sự cần tạo ra môi trường để các tiền tố đó ăn khớp vào bên trong tổ chức mình. Khi đó, họ sẽ thực sự trở thành nhân tài của doanh nghiệp.

Từ khóa quan trọng của PNJ trong 5 năm qua là khai phóng, với ý nghĩa mở ra và giải phóng năng lực bên trong.. Bộ phận nhân sự của PNJ được khai phóng đầu tiên. Ở đây không còn giới hạn và khuôn mẫu cứng nhắc trong việc thu hút tài năng - những đoạn “gen đột biến” - cho tổ chức.

Khai phóng thúc đẩy hiệu quả việc tôn trọng sự khác biệt và tạo ra nguồn năng lượng làm việc mới. “Nói về nhân sự số nên nhìn kỹ vào nhân - tức con người, thay vì số. Nên nhìn vào hàm lượng số trong tư duy và hành vi của nhân viên chúng ta”, ông Thông nói.