(KTSG) - Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp theo định hướng mở rộng địa giới hành chính tỉnh, kết thúc hoạt động của cấp huyện, mở rộng quy mô xã.
Ban Chỉ đạo là tổ chức phối hợp liên ngành có chức năng giúp Thủ tướng Chính phủ nghiên cứu, chỉ đạo, phối hợp giải quyết các vấn đề quan trọng trong việc thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.
- Ngân hàng Nhà nước giữ nguyên tên gọi, có 20 đầu mối sau tinh gọn
- Thủ tục tinh gọn, bộ máy sẽ tinh gọn theo
Có thể hình dung khối lượng công việc đồ sộ liên quan đến hoạt động của Ban Chỉ đạo, từ những việc rất lớn như đề xuất sửa đổi Hiến pháp. Điều 110 Hiến pháp quy định: “Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương”. Nay để bỏ cấp huyện phải sửa điều này. Để sửa Hiến pháp cần thành lập ủy ban dự thảo, tổ chức lấy ý kiến của nhân dân, trình Quốc hội và cần có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành việc sửa đổi.
Có những việc tuy là chi tiết nhỏ nhưng rất quan trọng cần giải quyết trước khi sắp xếp đơn vị hành chính. Chẳng hạn, hiện nay địa chỉ liên lạc của một người, ví dụ, ở TPHCM bao gồm số nhà, tên đường, tên phường, tên quận. Nếu bỏ quận, sẽ không thể nào phân biệt các địa chỉ chỉ có tên phường vì có hàng chục phường được đánh số thứ tự như nhau. Tuy là chi tiết nhưng chúng ta sẽ phải quyết định có đổi hết tên phường của một thành phố lớn để khỏi trùng lắp hay ghi ký hiệu tên phường kèm theo một dấu hiệu phân biệt nào đó. Việc sắp xếp cũng kéo theo nhu cầu phải sửa đổi nhiều luật, nghị định để phù hợp với mô hình mới - cần phải xác định sửa văn bản luật nào, sửa ra sao...
Vì thế, thiết nghĩ để hoạt động của Ban Chỉ đạo được thông suốt, lường hết mọi kịch bản trong tương lai sau sắp xếp, đề nghị mở rộng Ban Chỉ đạo để bao gồm thêm đại diện các địa phương và cả đại diện của Quốc hội. Giúp việc cho Ban Chỉ đạo nên bổ sung thêm các chuyên gia về các lĩnh vực, từ lịch sử, văn hóa đến thủ tục công vụ hành chính. Một trong những nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo là xác định các vấn đề cần giải quyết sẽ nảy sinh như thành phố, thị xã thuộc tỉnh sẽ như thế nào; thành phố thuộc thành phố nay sẽ sắp xếp ra sao? Có cần phân biệt thành thị và nông thôn để tổ chức các cấp chính quyền cho phù hợp? Cách chọn tên các đơn vị hành chính mới sẽ như thế nào?
Hoạt động của Ban Chỉ đạo được cập nhật và công khai cho mọi người dân theo dõi. Ban Chỉ đạo cũng nên có bộ phận tiếp nhận ý kiến góp ý của người dân vì sức mạnh trí tuệ tập thể lúc nào cũng là một lợi thế.
Hiện nay việc sắp xếp bộ máy hành chính mà nói cụ thể là sáp nhập một số tỉnh, bỏ cấp huyện, mở rộng cấp xã đang thu hút sự quan tâm theo dõi của đại đa số người dân. Công nghệ đã kéo gần khoảng cách địa lý trong liên lạc, trong giao thương và ngay cả trong thực hiện thủ tục hành chính. Vì thế việc sắp xếp bộ máy hành chính là phù hợp với xu thế, đáp ứng được các thay đổi do cuộc sống đặt ra. Người dân, thông qua các diễn đàn báo chí, đã có những đóng góp cụ thể vào các chi tiết của đề án. Rất cần có một nơi để tiếp nhận, ghi nhận các đóng góp này. Mở rộng Ban Chỉ đạo theo đề xuất nêu trên không chỉ là nơi lắng nghe người dân mà còn dựa vào dân để phát hiện và xác định đúng các vấn đề cần giải quyết.
Ban chỉ đạo, cũng là một dạng mô hình nhỏ, theo “cơ chế đặc thù”. Nếu đúng nghĩa, chỉ tồn tại trong tình thế cấp thiết, tùy vào tình huống thực tiễn yêu cầu nhằm tập trung giải quyết những vấn đề thực sự cấp bách. Tuy nhiên, hiện nay có thực trạng số lượng Ban chỉ đạo gần như rất nhiều, khá phổ biến, đến mức không đếm xuể ? Sự tồn tại “đa hệ” này dễ dẫn đến tình trạng chồng chéo, dẫm đạp lên nhau trong chỉ đạo điều hành, chưa kể làm phát sinh ra nhiều thủ tục “ngoại lệ/ ngoài lề” rắc rối, mất thời gian. Đây cũng là nhược điểm cố hữu của cơ chế điều hành vướng mắc bởi nhiều tầng nấc. Cần nhanh chóng kiện toàn thể chế và bộ máy, hiệu lực, hiệu quả, sẽ góp phần giảm dần, đi đến chấm dứt sự tồn tại các ban chỉ đạo không cần thiết.
Cần cách nhìn mới. Bên cạnh một số Ban chỉ đạo phát huy được tác dụng thấy rõ. Cũng còn rất nhiều ban đã tồn tại quá lâu, hoặc tự giải tán, rút lui không kèn không trống, bởi vì tính hiệu quả, thiết thực… đều không có. Tương tự như “cơ chế đặc thù”, ban chỉ đạo thực chất là một giải pháp quá độ để thử nghiệm cách thức giải quyết những vướng mắc phức tạp kéo dài trong thực tiễn. Nếu được cuộc sống chấp nhận, chứng minh được hiệu quả thực sự, thì cần nhân rộng và nâng cấp trở thành mô hình/ luật hóa chính thức. Nên hiểu về cách thức vận hành của các ban chỉ đạo là như vậy mới đúng ?