EU rối như tơ
Ngô Minh Trí
 |
| Thị trường chứng khoán châu Âu giảm mạnh trước nỗi lo vỡ nợ dây chuyền của các nền kinh tế khối Eurozone. |
(TBKTSG) - Tình trạng khủng hoảng nợ công của các nước thành viên khối Eurozone đang đe doạ cả khối với nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Trong bối cảnh đó, khối kinh tế châu Âu ngày càng bộc lộ rõ các bất đồng.
Từ nỗi lo Hy Lạp
Theo hãng thông tấn AP, đồng euro lại một lần nữa chao đảo khi giảm xuống dưới mức 1,4 đô la Mỹ đổi một euro vào ngày thứ hai vừa qua, mức thấp nhất trong hai tháng qua. Sự âu lo đã bao trùm khắp thị trường chứng khoán châu Âu. Thứ hai vừa qua, chỉ số chứng khoán FTSE của Anh đã giảm 1,7% xuống còn 5.850 điểm, DAX của Đức giảm 2% xuống còn 7.119 điểm, CAC-40 của Pháp giảm 1,9% xuống còn dưới mức 3.913 điểm...
Diễn biến của thị trường được xem là kết quả của việc các nhà đầu tư lo ngại tình trạng nợ công đang ngày càng xấu đi của Hy Lạp có thể khiến nước này phải tái cấu trúc lại các khoản nợ. Theo BBC, cơ quan định mức tín nhiệm Moody’s trở thành cơ quan mới nhất cho rằng bất cứ một hình thức tái cấu trúc nợ nào của Hy Lạp cũng có thể dẫn đến tình trạng vỡ nợ của đất nước này. Hiện tại, Hy Lạp đang phải ra sức bán tài sản quốc gia và sử dụng hàng loạt biện pháp khác để có thể chuẩn bị trả các khoản nợ công tới hạn cũng như cắt giảm thâm hụt ngân sách. Thứ hai vừa rồi, chính phủ Hy Lạp đã chính thức công bố sẽ cắt giảm ngân sách hơn 6 tỉ euro (tương đương 8,5 tỉ đô la Mỹ) và tiến hành ngay lập tức việc bán cổ phần trong công ty viễn thông OTE, ngân hàng Hellenic Postbank, bến cảng Athens và Thessaloniki, công ty nước máy Thessaloniki...
Quả thực, tình trạng của Hy Lạp đang rất nguy cấp. Vào cuối ngày thứ sáu tuần trước, cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch đã hạ cấp các khoản nợ của Hy Lạp đến mức gần như vô giá trị. Lãi suất vay vốn của Hy Lạp vẫn tiếp tục tăng nhanh đều đặn, lãi suất trái phiếu chính phủ thời hạn 10 năm của Hy Lạp đã tăng từ 15,3% lên thành 17% chỉ trong vòng một tuần. Ben Critchley, một nhà kinh doanh tại IG Index, được AP dẫn lời cho rằng: “Một lần nữa, các mối quan tâm về nợ của khu vực Eurozone liên quan đến việc Hy Lạp vỡ nợ, đã nổi lên vào cuối tuần qua, là cốt lõi của vấn đề và cảnh báo về tình trạng tín dụng của Ý khó cứu vãn được tình hình”.
Hiệu ứng domino Xa hơn, một thông cáo chính thức của Moody’s về tác động của một cuộc vỡ nợ đã cảnh báo rằng Hy Lạp vỡ nợ sẽ làm tổn thương mức xếp hạng tín dụng đối với các khu vực ngoại vi khác của khu vực Eurozone. Nói một cách khác, Moody’s muốn cảnh báo rằng Hy Lạp vỡ nợ sẽ tạo ra một hiệu ứng domino trên cả khu vực Eurozone.
Thực sự, đánh giá trên của Moody’s không hề quá mức khi tình trạng kinh tế của châu Âu đang vô cùng khó khăn với nhiều nguyên nhân có tính dây chuyền khác, chứ không chỉ riêng gì nguyên nhân nợ nần của Hy Lạp. Mới đây, thất bại của đảng Xã hội cầm quyền tại Tây Ban Nha cũng được xem là một bằng chứng rõ rệt cho thấy người dân có xu hướng chống lại các biện pháp thắt lưng buộc bụng mà Tây Ban Nha, cũng như các quốc gia châu Âu, đang thực hiện để vượt qua cơn khủng hoảng. Diễn biến này càng tạo ra sự quan ngại nhiều hơn về việc sẽ có thêm nhiều quốc gia của Eurozone rơi vào tình trạng vỡ nợ.
Critchley nhận xét rằng kết quả bầu cử tại Tây Ban Nha sẽ làm cho các nhà đầu tư cảm thấy “vấn đề nợ của châu Âu sẽ càng kéo dài hơn nữa”. Raj Badiani, một kinh tế gia tại IHS Global Insight ở London, cũng có mối lo ngại tương tự khi phát biểu trên tờ Wall Street Journal rằng: “Kết quả bầu cử ảm đạm của đảng Xã hội cầm quyền sẽ cản trở khả năng của chính phủ Tây Ban Nha trong việc đẩy mạnh kế hoạch cắt giảm thâm hụt ngân sá ch”. Theo kế hoạch mà chính phủ Tây Ban Nha đề ra, nước này sẽ cắt giảm mức thâm hụt ngân sách xuống còn 6% GDP vào năm 2011 và 3% GDP vào năm 2013, từ mức 9,3% GDP của năm 2010. Nếu kế hoạch thắt lưng buộc bụng không được đẩy mạnh thì các quốc gia đang có nợ công cao sẽ phải sử dụng các biện pháp tái cấu trúc nợ.
Một số quốc gia vốn được xem là khá an toàn hơn nhiều thành viên khác trong khối cũng bị hạ thấp triển vọng trong đánh giá của các cơ quan xếp hạng tín dụng. Theo Wall Street Journal, Standard & Poor’s đã hạ thấp triển vọng đối với khoản nợ công 1.900 tỉ đô la Mỹ của Ý xuống còn mức A+, với lý do triển vọng tăng trưởng kinh tế khá yếu ớt và nghị trình cải cách kinh tế đã mắc lỗi. Ý đang chiếm khoảng 20% tổng nợ công của các thành viên thuộc khối EU và mức nợ tương đương với 120% GDP. Bỉ cũng bị Fitch hạ thấp mức triển vọng từ ổn định xuống còn tiêu cực. Lợi tức trái phiếu chính phủ thời hạn mười năm của Ý đã tăng từ mức 4,7% vào tuần trước lên thành 4,8% trong ngày thứ hai đầu tuần này. Tương tự, trái phiếu chính phủ có thời hạn mười năm của Tây Ban Nha cũng tăng từ 5,2% lên thành 5,5%.
Bất đồng quan điểm
Trong khi tình hình đang ngày càng khó khăn, nội bộ Eurozone lại bất đồng trong định hướng giải quyết. Mới đây, bộ trưởng tài chính Pháp Christine Lagarde đã tuyên bố Pháp có thể gia hạn các khoản nợ đến hạn, đây được xem là một cách tái cấu trúc mềm các khoản nợ của Hy Lạp. Ý kiến trên của Pháp được xem là một sự thay đổi trong cuộc tranh luận giữa nhiều thành viên thuộc khối Eurozone với Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), cơ quan vốn dĩ luôn chống lại các biện pháp tái cấu trúc nợ của các quốc gia thành viên.
ECB vẫn cương quyết cho rằng các quốc gia thành viên, đặc biệt là các nước đã nhận được các khoản viện trợ trong cơn khủng hoảng, cần phải làm theo những gì mình đã cam kết, đẩy mạnh thắt lưng buộc bụng để cắt giảm thâm hụt ngân sách. Ngoài ra, ECB còn cho rằng việc tái cấu trúc nợ có thể khiến cho thị trường vốn châu Âu thêm chao đảo, đồng euro càng thêm mất ổn định vì nhà đầu tư mất niềm tin. Theo Reuters, Juergen Stark, thành viên ban điều hành ECB, đã nói trong một cuộc phỏng vấn riêng biệt trên tờ Kathimerini rằng bất kỳ hình thức cơ cấu lại nợ nào cũng ngăn chặn Hy Lạp quay lại với thị trường vốn và làm suy yếu cuộc cải cách.
Thế nhưng, theo các ý kiến ngược lại thì cho rằng thắt lưng buộc bụng không những không đem lại hiệu quả như mong đợi mà còn đào sâu thêm tình hình suy thoái kinh tế và gia tăng đáng kể gánh nặng nợ nần. Trong thực tế, người dân Hy Lạp và nhiều quốc gia thành viên Eurozone đã kiên quyết chống lại các biện pháp thắt lưng buộc bụng. Theo New York Times, Edward Hugh, một chuyên gia kinh tế và là một blogger ở Barcelona, Tây Ban Nha, từng có nhiều bài viết về khủng hoảng kinh tế châu Âu, nói rằng ngay cả khi những người cho vay đề nghị nhiều biện pháp thắt lưng buộc bụng hơn nhưng “Ai thực sự tin rằng các biện pháp này có ảnh hưởng tích cực?”. Edward Hugh nhận xét thêm: “Mọi người vẫn đang tranh cãi. Chúng ta đã đánh mất đi tầm nhìn của một năm trước.”
Rõ ràng tình trạng châu Âu đang rối như tơ vò khi không có một lối thoát khả dĩ nào được tất cả các bên ủng hộ.
