(KTSG) - Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đưa ra mục tiêu tăng trưởng GRDP bình quân năm năm là 10-11%/năm và tổng vốn đầu tư toàn xã hội bình quân năm năm khoảng 35-40% GRDP.
- Những công trình hạ tầng định hình diện mạo TPHCM trong 5 năm qua
- Huy động vốn từ quỹ ngoại: cần mở rộng ‘sân chơi’
Dựa vào những kết quả đạt được từ năm 2010 đến nay, nhất là sự chựng lại từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra, thì việc có thể huy động được nguồn lực như dự thảo đưa ra là rất thách thức. Bài viết phân tích các kịch bản và khả năng huy động vốn cho phát triển của TPHCM trong giai đoạn 2026-2030, đồng thời đưa ra hướng giải pháp để tăng khả năng huy động nguồn vốn.
Những kết quả đạt được
Theo số liệu thống kê chính thức (bảng 1), tổng vốn đầu tư toàn xã hội của TPHCM vào các năm 2010, 2019 và ước tính cho năm 2024 lần lượt là 236.000; 604.000 và 631.000 tỉ đồng. Tốc độ tăng trưởng hàng năm lần lượt là 11% cho giai đoạn 2010-2019; 1,1% cho giai đoạn 2019-2024 và 7,3% cho giai đoạn 2010-2024.
Giá trị GRDP của thành phố vào các năm 2010, 2019 và 2024 lần lượt là 840.000; 2.050.000 và 2.716.000 tỉ đồng. Tốc độ tăng trưởng GRDP danh nghĩa 10,4% cho giai đoạn 2010-2019; 7,3% cho giai đoạn 2019-2024; và 8,7% cho giai đoạn 2010-2024.
Do vậy, tổng vốn đầu tư so với GRDP năm 2010 là 28,1%; năm 2019 là 29,5%; và năm 2024 là 23,2%. Như vậy, cơ cấu này đã tăng 1,4 điểm phần trăm trong giai đoạn 2010-2019, nhưng giảm 6,2 điểm phần trăm trong giai đoạn 2019-2024, nên tổng thể trong giai đoạn 2010-2024 giảm 4,9 điểm phần trăm.
Về nguồn vốn đầu tư, tỷ phần của vốn ngân sách đã giảm rất sâu (14,5 điểm phần trăm) trong giai đoạn 2010-2019. Con số đã được phục hồi 7,5 điểm phần trăm trong giai đoạn 2019-2024 để đạt mức 22,2% vào năm 2024.
Dư địa tăng trưởng vốn đầu tư của thành phố, nhìn từ kinh nghiệm của các thành phố khác trong khu vực, chính là vốn mồi ngân sách để tạo ra vốn đối tác công tư (PPP) và vốn của khu vực tư nhân. Để có thể đạt được kết quả huy động vốn khu vực tư nhân khả quan, việc Trung ương tăng tỷ phần chi tiêu ngân sách cho thành phố là hết sức quan trọng. Thêm vào đó, thành phố cần phải tiên phong trong việc tạo ra các phương thức huy động vốn thông qua các thiết chế có sẵn và hiệu quả như mô hình Becamex, đồng thời tạo ra các phương thức huy động vốn mới, nhất là các mô hình khai thác giá trị từ đất.
Tỷ phần vốn đầu tư của khu vực tư nhân trong nước đã tăng 19,9 điểm phần trăm trong giai đoạn 2010-2019 để đạt mức 60,8% vào năm 2019; sau đó giảm 4 điểm phần trăm trong giai đoạn 2019-2024, đạt mức 56,9% vào năm 2024.
Tỷ phần của vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã giảm từ 29,6% vào năm 2010, xuống còn 24,5% vào năm 2019 và 20,9% vào năm 2024. Như vậy, tốc độ tăng trưởng của vốn FDI đã liên tục thấp hơn mức tăng trưởng vốn đầu tư bình quân. Điều này cho thấy sức hút với FDI của TPHCM đã theo xu hướng giảm dần.
Trong giai đoạn 2010-2019, tốc độ tăng trưởng vốn đầu tư nói chung ở mức 11%; trong đó, vốn ngân sách chỉ tăng 2,9%/năm, vốn FDI tăng 8,7%/năm; trái lại, vốn tư nhân trong nước tăng đến 16%. Tuy nhiên, tình hình đã kém lạc quan kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra. Tốc độ tăng chung chỉ là 1,1% nhờ vốn ngân sách tăng đến 12,1%; trong khi vốn tư nhân trong nước giảm 4% và vốn FDI giảm 3,6%.
Tính cho tổng giai đoạn 2010-2024, vốn đầu tư của TPHCM tăng 7,3%, thấp hơn mức tăng GRDP danh nghĩa 1,1%. Trong đó, vốn tư nhân trong nước có mức tăng cao nhất là 9,8%, vốn ngân sách tăng 5,2% và vốn FDI chỉ tăng 4,7%.
Như vậy, ngay ở giai đoạn lạc quan nhất, vốn đầu tư khu vực tư nhân trong nước chỉ tăng 16%/năm và vốn đầu tư chung tăng ở mức 11%/năm. Với quy mô nền kinh tế và trình độ phát triển như hiện tại, khả năng có được mức tăng trưởng vốn đầu tư trên 20%/năm trong năm năm là khó.
Các kịch bản về vốn đầu tư
Như đã phân tích trong bài Xây dựng vị thế của TPHCM trên số báo này, chúng tôi đưa ra bốn kịch bản tăng trưởng GRDP cho giai đoạn 2026-2030 như bảng 2. Chúng tôi giả định GRDP danh nghĩa năm 2025 của thành phố tăng 10% để đạt mức 2.988.000 tỉ đồng. GRDP cho năm 2030 và cả giai đoạn năm năm được trình bày trong bảng 2.
Chúng tôi cũng giả định tốc độ tăng vốn đầu tư danh nghĩa ở mức 10% nên tổng mức đầu tư trong năm 2025 là 694.000 tỉ đồng. Để có thể hình dung về các khả năng, tương ứng với bốn kịch bản tăng GRDP nêu trên, chúng tôi giả định, tổng vốn đầu tư/GRDP bình quân năm năm của thành phố tương ứng là 40%; 35%; 29,5% và 23,2%. Các số liệu ước tính được trình bày trong bảng 3.
Để đạt được cơ cấu theo các kịch bản, tốc độ tăng vốn đầu tư thực (chưa bao gồm lạm phát) bình quân hàng năm của mỗi kịch bản lần lượt là 29,4%; 21%; 13,6% và 3,6%. Ở kịch bản cơ bản, nếu cộng thêm lạm phát trên dưới 3%/năm thì tốc độ tăng trưởng hàng năm đã cao hơn rất nhiều tốc độ tăng trưởng của khu vực tư nhân trong nước trong giai đoạn tốt nhất (2010-2019) như phân tích ở trên.
Như vậy, khả năng để thành phố có thể đạt được mục tiêu vốn đầu tư khoảng 35-40% GRDP là khó. Cụ thể, với xuất phát điểm cơ cấu vốn đầu tư/GRDP ở mức 23,2% vào năm 2025, để có thể đạt được con số 40% thì chi đầu tư so với GRDP vào năm 2030 phải là 52,3%; con số sẽ là 43,6% cho mục tiêu 35%.
Hình 1 cho thấy nhu cầu và thách thức trong nguồn vốn từ ngân sách. Ở kịch bản phấn đấu cao, đến năm 2030, tổng vốn đầu tư từ ngân sách so với GRDP phải ở mức 11,5% so với mức 5,1% hiện nay. Ngay đối với kịch bản cơ bản, để có thể đạt được mức đầu tư so với GRDP khoảng 30% thì vốn từ ngân sách cũng cần tăng khoảng 2,5 điểm phần trăm hay gần 50% so với mức hiện tại.
Trong bối cảnh chung hiện tại, khả năng tăng vốn đầu tư FDI ở mức hai con số là khó. Dư địa tăng trưởng vốn đầu tư của thành phố, nhìn từ kinh nghiệm của các thành phố khác trong khu vực, chính là vốn mồi ngân sách để tạo ra vốn đối tác công tư (PPP) và vốn của khu vực tư nhân.
Một cách thực tế, nếu thành phố có thể đạt được mức tăng trưởng của kịch bản cơ bản (gấp hơn hai lần bình quân giai đoạn 2010-2024) đã là một nỗ lực rất lớn. Để có thể đạt được kết quả huy động vốn khu vực tư nhân khả quan, việc trung ương tăng tỷ phần chi tiêu ngân sách cho thành phố là hết sức quan trọng.
Thêm vào đó, thành phố cần phải tiên phong trong việc tạo ra các phương thức huy động vốn thông qua các thiết chế có sẵn và hiệu quả như mô hình Becamex, đồng thời tạo ra các phương thức huy động vốn mới, nhất là các mô hình khai thác giá trị từ đất.
