Kỳ vọng trung tâm tài chính – công nghệ tại TPHCM

(KTSG) - “Khi có thêm cảng Cần Giờ, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ có thể có lưu lượng vận chuyển lớn hơn của Singapore. Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM có thể trở thành thỏi nam châm thu hút doanh nghiệp, nhà đầu tư và dòng tài chính từ khắp thế giới”, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TPHCM, thành viên Tổ công tác tham mưu xây dựng và phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM, trao đổi với Kinh tế Sài Gòn.

• Cách nào để TPHCM bứt phá thành siêu đô thị thông minh vào năm 2050?
• TPHCM ‘kích hoạt’ chu kỳ tăng trưởng mới với chiến lược xanh và số

Cộng hưởng lợi thế sau sáp nhập

KTSG: Thưa ông, đối với việc hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM, đặt trong bối cảnh TPHCM hiện nay bao gồm cả TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, thì sự sáp nhập này có mang lại thuận lợi gì cho việc tạo dựng một trung tâm tài chính quốc tế hay không và nó sẽ tác động như thế nào tới định hướng phát triển của trung tâm tài chính này?

Sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM sở hữu cụm cảng Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ (trong tương lai) với tiềm năng trở thành cụm cảng hàng đầu thế giới. Cùng với Bình Dương (cũ) là công xưởng sản xuất hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, các tuyến đường tới cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh) kết nối TPHCM với hành lang kinh tế châu Á, trung tâm tài chính quốc tế tại đô thị này vừa có cảng vừa có hàng. Chưa hết, theo dự kiến, bốn khu thương mại tự do gồm: khu Cần Giờ (quy mô 1.000-2.000 héc ta); khu Cái Mép Hạ, gắn với cảng biển; khu Bình An và khu Bàu Bàng sẽ được thành lập tại TPHCM. Tất cả tạo nên một sự cộng hưởng rất lớn, thúc đẩy trung tâm tài chính quốc tế xuất hiện và phát triển.

Minh chứng là theo Chỉ số Trung tâm tài chính toàn cầu lần thứ 38 (GFCI 38) mới công bố, TPHCM đứng 95 trên 120 thành phố xếp hạng, tăng ba bậc so với lần đánh giá trước đó. Trong khu vực Đông Nam Á, trừ Singapore, thứ hạng này chỉ thấp hơn Jakarta của Indonesia (91), vượt qua Bangkok của Thái Lan (102) và Manila của Philippines (104).

KTSG: TPHCM định hướng xây dựng trung tâm tài chính - công nghệ tại các phường Sài Gòn, Thủ Thiêm trên nền tảng phát triển các mô hình tài chính số, ngân hàng thông minh, tài sản số và công nghệ chuỗi khối (blockchain). Ông bình luận như thế nào về định hướng công nghệ trong xây dựng trung tâm tài chính? Việc lựa chọn một mô hình “tiên phong” như vậy liệu có khả thi?

- Khi là người đi sau, nếu Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM lựa chọn mô hình truyền thống thì sẽ rất khó cạnh tranh. Vì vậy, TPHCM dự định lựa chọn mô hình trung tâm tài chính - công nghệ, ở đó, công nghệ blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI) là hai trụ cột chính. Trong đó, blockchain được ứng dụng để xây dựng hạ tầng sổ cái phân tán, giúp các giao dịch tài chính minh bạch, an toàn và cho phép triển khai các hợp đồng thông minh trong nhiều dịch vụ. AI thì hỗ trợ phân tích dữ liệu lớn, tự động hóa quy trình và tạo ra các sản phẩm tài chính thông minh hơn. Mục tiêu đặt ra là phát triển trung tâm tài chính quốc tế thành một trung tâm công nghệ tài chính (FinTech hub) của toàn khu vực, thu hút các định chế tài chính và các doanh nghiệp tài chính công nghệ tham gia để xây dựng và vận hành một hệ sinh thái toàn diện.

Chiến lược của Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM hướng vào các sản phẩm và dịch vụ tài chính, chứ không dựa trên ưu đãi về mặt bằng đất đai. Thế mạnh của blockchain và AI vừa giúp hiện đại hóa dịch vụ tài chính, vừa khẳng định bản sắc của một trung tâm tài chính công nghệ cao hàng đầu khu vực.

Việc ứng dụng công nghệ sâu rộng giúp hình thành các sàn giao dịch tiên tiến, đồng thời, tối ưu hóa hiệu quả của các mô hình sàn giao dịch truyền thống. Nhiều nghiệp vụ tài chính vốn thủ công sẽ được tự động hóa, từ khâu giao dịch, thanh toán, đến quản lý, cấp phép. Chẳng hạn, các nền tảng giao dịch số sử dụng blockchain có thể cho phép thực hiện thanh toán, chuyển tiền 24/7 gần như tức thời, giảm thiểu lỗi và loại bỏ nhu cầu trung gian truyền thống. Công nghệ AI và học máy sẽ được tích hợp vào hệ thống giám sát, quản lý rủi ro, giúp theo dõi thị trường theo thời gian thực và phát hiện sớm các dấu hiệu gian lận hoặc giao dịch bất thường.

TPHCM đang có đầy đủ các điều kiện để hiện thực hóa các định hướng trên. Chúng ta có vị trí địa lý nằm trên tuyến đường hàng hải sôi động nhất thế giới từ Ấn Độ Dương sang Thái Bình Dương, nằm ở trung tâm của khu vực kinh tế được dự đoán là sẽ phát triển mạnh trong những thập niên tới. Vậy nhưng, chi phí để xây dựng và vận hành các trụ sở tại TPHCM đang rất cạnh tranh, chỉ bằng một phần tư hay một phần năm Singapore. Trong bối cảnh kinh tế - thương mại toàn cầu tiềm ẩn bất định và rủi ro, các nhà đầu tư càng có động cơ tối ưu hóa chi phí và phân tán rủi ro, vì vậy, nếu TPHCM thành lập trung tâm tài chính quốc tế với các điều kiện hấp dẫn, sự chuyển dịch dòng tài chính theo mô hình Singapore + 1 sẽ diễn ra. Khi có thêm cảng Cần Giờ, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ có thể có lưu lượng vận chuyển lớn hơn của Singapore. Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM có thể trở thành thỏi nam châm thu hút doanh nghiệp, nhà đầu tư và dòng tài chính từ khắp thế giới.

Một trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM, với nền tảng công nghệ tiên tiến, sẽ có khả năng cung cấp dịch vụ tiêu chuẩn quốc tế với chi phí cạnh tranh, nhờ đó thu hút ngày càng nhiều định chế tài chính, quỹ đầu tư, startup FinTech quốc tế đến hợp tác.

Cạnh tranh bằng sản phẩm và dịch vụ tài chính

KTSG: Tới thời điểm này, ông đánh giá như thế nào về cách TPHCM chuẩn bị những hạ tầng cứng và hạ tầng mềm cho việc trở thành trung tâm tài chính - công nghệ?

- TPHCM đang chuẩn bị khá đầy đủ về cơ sở hạ tầng và công nghệ, kể cả công nghệ phần mềm phục vụ sự hình thành và hoạt động của trung tâm tài chính quốc tế. Theo đó, một mặt, chúng ta cố gắng tự chủ, một mặt, chúng ta hợp tác với những đối tác lớn trên thế giới như sàn Nasdaq của Mỹ hay Ant Financial của Tập đoàn Alibaba (Trung Quốc)... Ngoài ra còn có các định chế lớn khác như TikTok Payment (Trung Quốc), Deutsche Bank (Đức), Cathay (Đài Loan, Trung Quốc), HSBC (Anh), Siam Bank (Thái Lan)... đã và đang làm việc với TPHCM để bàn thảo các chiến lược hợp tác phát triển.

Về khuôn khổ pháp luật và các quy định áp dụng cho trung tâm tài chính quốc tế, sau khi Bộ Tài chính và các bộ liên quan ban hành các văn bản áp dụng cho Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM và Đà Nẵng, TPHCM sẽ có căn cứ soạn thảo các quy định cụ thể.

Thứ nhất, đó là những quy định thông thoáng, thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, phù hợp với thông lệ quốc tế. Chẳng hạn, để đăng ký thành viên giao dịch tại các định chế tài chính trong trung tâm tài chính quốc tế, thay vì mất 3-6 tháng thì nhà đầu tư có thể chỉ cần một ngày để được phê duyệt.

Thứ hai, TPHCM sẽ thiết kế những ưu đãi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, tương tự hoặc có thể vượt trội hơn so với các trung tâm tài chính quốc tế trong khu vực và trên thế giới. Đây sẽ là điểm đến niêm yết cho không chỉ doanh nghiệp trong nước mà cả doanh nghiệp trong khu vực và trên thế giới, vì thế, phải có chính sách mở, khuyến khích họ đến với Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM để huy động vốn hoặc giao dịch. Việc hợp tác với các sàn chứng khoán danh tiếng như Nasdaq hay các tập đoàn tài chính lớn là để có thể thuận lợi trong giao dịch chéo và liên kết giữa trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM với thị trường tài chính thế giới.

Đối với các tập đoàn, định chế tài chính trong nước, thông qua Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM, họ sẽ có cơ hội vươn ra toàn cầu. Từ đó, hướng đến hình thành các tập đoàn tài chính đa quốc gia có khả năng cạnh tranh toàn cầu. Hiện nay đã có nhiều tập đoàn, định chế tài chính lớn trong nước đặt vấn đề và hướng tới triển khai hoạt động tại Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM.

Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM phải trở thành phòng thí nghiệm tạo ra những sản phẩm hiện đại, có tính cạnh tranh, dùng các sản phẩm, dịch vụ tài chính để tạo dựng lợi thế so sánh cho trung tâm tài chính này.

KTSG: Khi hình thành trung tâm tài chính - công nghệ, yêu cầu với nhân lực sẽ càng cao hơn. Vấn đề này nên được xem xét, xử lý như thế nào, nhất là khi Việt Nam chưa phải là quốc gia có ưu thế lớn trong cạnh tranh thu hút chất xám công nghệ cao?

- Thứ nhất, TPHCM đã tiến hành những trao đổi với Học viện Tài chính New York (Mỹ), nơi đào tạo nhân lực cho Phố Wall, về định hướng hợp tác đào tạo nhân lực cho Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM. Chúng ta đang hướng tới việc ký biên bản ghi nhớ (MOU) với họ về vấn đề này.

Thứ hai, TPHCM hướng đến hợp tác và đề nghị các tổ chức đào tạo về tài chính, phân tích đầu tư lớn trên thế giới như CAIA, CFA, CFP... hỗ trợ trong đào tạo nguồn nhân lực chuẩn thế giới. Tiêu chuẩn có chứng chỉ quốc tế có thể sẽ là điều kiện cần để được làm việc tại Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM, vì để trung tâm này đạt được thứ hạng tốt, hấp dẫn doanh nghiệp và nhà đầu tư, một trong những yếu tố quan trọng là chất lượng nguồn nhân lực.

Về các quy định pháp luật, hiện tại, phía Anh đang tư vấn cho thành phố xây dựng khung chính sách theo Thông Luật (Common Law) và các vấn đề liên quan tới việc thành lập Trọng tài Quốc tế, Tòa án Quốc tế trong trung tâm tài chính.

KTSG: Cuối cùng, trong bối cảnh toàn cầu hiện nay, việc hình thành một trung tâm tài chính - công nghệ ở TPHCM sẽ có những thuận lợi gì và phải lường trước những rủi ro như thế nào?

- Thương chiến Mỹ - Trung, bắt đầu từ thương mại có thể lan sang vấn đề tiền tệ sẽ gia tăng mức độ rủi ro của thị trường tài chính, ảnh hưởng tới hoạt động của các trung tâm tài chính quốc tế. Đó là những rủi ro cần được nhận diện và có các kịch bản dự báo ứng phó sớm, kể cả khi chúng ta mới đang trong quá trình xây dựng các trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM và Đà Nẵng.

Dù thế, như tôi đã đề cập, trong điều kiện có nhiều diễn biến bất ngờ, khó đoán định, các doanh nghiệp và nhà đầu tư sẽ có xu hướng tìm kiếm thị trường mới để đa dạng hóa rủi ro và quan tâm nhiều hơn tới việc giảm thiểu chi phí. Việt Nam sẽ là một trong những thị trường mới nổi có nhiều cơ hội và tiềm năng để phát triển cho họ.