Làm sao thực hiện thành công “quyết tâm năm mới”?

(KTSG Online) - Trước khi một năm mới khởi đầu, nhiều người có thói quen ngồi lại để tự tổng kết những tiến bộ và các khuyết điểm cần khắc phục trong năm cũ. Một số cảm thấy rất vui vì đạt được nhiều tiến bộ trong hành xử, giao tiếp với người khác. Công việc tiếp theo là tự đặt ra cho mình các mục tiêu cần đạt được trong năm mới.

Có thể xem đây là bước đầu thực hiện “quyết tâm năm mới” (New Year Resolution). Để có được một năm mới thuận lợi hơn, mỗi người chúng ta cần dành thời gian suy nghĩ về các tiến bộ nên phát huy cùng với khuyết điểm để khắc phục nhằm trở thành con người tốt hơn. Vì vậy, quyết tâm năm mới cũng là một cách rất tốt nhằm thúc đẩy bản thân đạt được những thành tựu tốt hơn trong một năm.

Theo các tài liệu trên mạng Internet, quyết tâm năm mới - ngày nay rất phổ biến ở các nước phương Tây - có nguồn gốc từ lễ nghi tôn giáo bắt đầu ngay từ trước Công nguyên ở xứ Babylon (nay thuộc quốc gia Iraq ở Trung Đông), nhằm đánh dấu sự khởi đầu của mùa màng, sự trung thành với đức vua và lời hứa sẽ hoàn trả dụng cụ nông nghiệp cũng như các món nợ đã mượn.

Truyền thống này được tiếp nối trong thời La Mã cổ đại và được giữ cho đến ngày nay ở các nước phương Tây cũng như lan ra một số nước khác. Đến đầu thế kỷ thứ 19, người ta đã biết nhiều đến việc đưa ra các quyết tâm năm mới của những người chung quanh khi chúng được công bố. Ví dụ, năm 1802, tờ Walker’s Hibernian Magazine đăng một bài báo viết rằng nhiều người đã có quyết tâm năm mới rất mạnh mẽ và hứa sẽ thực hiện cho bằng được. Bài báo liệt kê một số quyết tâm tưởng tượng, như “các chính trị gia quyết tâm sẽ không có mục tiêu nào ngoài quyền lợi của tổ quốc” hay “các thầy thuốc quyết tâm (…) không kê đơn thuốc quá mức cần thiết và chỉ yêu cầu bệnh nhân trả tiền khám bệnh vừa phải”...

Một số nghiên cứu cho thấy vào cuối thời kỳ Đại khủng hoảng (Great Depression, 1929 – 1939), một phần tư người Mỹ trưởng thành đưa ra các quyết tâm năm mới của họ. Thống kê cho thấy đến đầu thế kỷ 21, có đến 40% người Mỹ làm việc này. Một nghiên cứu cho biết tỷ lệ thành công của các quyết tâm được đưa ra vào dịp năm mới phổ biến nhất (như mục tiêu giảm cân, tập thể dục và bỏ hút thuốc) lên đến gần phân nửa (46%), cao hơn gấp 10 lần so với các kế hoạch cho bản thân đưa ra vào các dịp khác trong năm.

Quyết tâm năm mới thường được đặt ra để giúp người ta hoàn thiện hơn. Tuy nhiên, làm người hoàn thiện chưa bao giờ là một vấn đề dễ dàng, nên rất nhiều quyết tâm như vậy kết cục… thất bại. Một báo cáo của Richard Wiseman thuộc Viện Đại học Bristol (Anh Quốc) khảo sát khoảng 3.000 người có quyết tâm năm mới được công bố năm 2007 cho thấy 88% trong số họ thất bại dù rằng có đến 52% tin tưởng vào thành công của mình khi mới bắt đầu đưa ra các quyết tâm này. Về phía cánh đàn ông, tỷ lệ thành công sẽ cao hơn đến 22% nếu họ có các mục tiêu cụ thể, theo đó một quyết tâm được đưa ra dưới dạng mục tiêu cụ thể có thể định lượng được (ví dụ như “giảm cân nửa kí lô sau một tuần lễ, thay vì chung chung như “giảm cân”) sẽ dễ thực hiện hơn.

Theo một nghiên cứu khác, công bố năm 2014, 35% số người thất bại trong việc thực hiện quyết tâm năm mới thừa nhận rằng nhiều quyết tâm của họ thiếu thực tế, 33% nói họ không ghi lại các tiến bộ của mình và 22% quên mất họ đã hứa gì. Số còn lại cho rằng mình đã tham lam với quá nhiều quyết tâm nên không thực hiện nổi. 

Vậy thì làm thể nào để tăng tỷ lệ thành công của quyết tâm năm mới? Giáo sư Katy Milkman, một nhà khoa học về hành vi thuộc Viện Đại học Pennsylvania (Mỹ), liệt kê năm chiến lược sau đây có thể giúp đạt được các quyết tâm năm mới tốt hơn. 

Kế hoạch phải kèm theo các nhắc nhở 

Cũng như các diễn viên trên sân khấu kịch nổi tiếng Broadway luôn luôn được nhắc tuồng, các công trình nghiên cứu cho thấy thêm các lời nhắc vào kế hoạch năm mới sẽ nhắc chúng ta nhớ khi nào phải hành động. Cần phải cụ thể hóa khi nào và ở đâu mình sẽ bắt đầu và tuân thủ kế hoạch ra sao.   

Với một người đưa ra quyết tâm thiền định năm ngày trong một tuần, nếu kế hoạch chỉ viết “ngồi thiền vào các ngày trong tuần” là quá mơ hồ. Tuy nhiên, một kế hoạch có lời nhắc nhở như “Tôi sẽ ngồi thiền vào buổi trưa tại văn phòng vào các ngày trong tuần” sẽ giúp nâng tỷ lệ thành công cao hơn.  

Vạch ra thời gian và địa điểm để thực hiện quyết tâm năm mới sẽ giúp nhắc nhở bản thân nhớ lại điều cần thực hiện và khiến mình cảm thấy có lỗi nếu không làm được vì ngủ quên, chẳng hạn. Đánh dấu trên lịch và dùng thiết bị số báo giờ để nhắc nhở cũng rất hiệu quả. Đưa ra chiến lược một cách cụ thể cho phép chúng ta thấy trước và tránh được rào cản. Ví dụ như, sau khi bạn đã lên kế hoạch ngồi thiền vào buổi trưa, chắc chắn bạn sẽ dễ dàng từ chối lời mời ăn trưa của đồng nghiệp. 

Đưa ra các mức phạt 

Nếu chúng ta phải nhận mức phạt thích đáng vì không thực hiện được quyết tâm năm mới, việc này sẽ có tác dụng giúp ngăn ngừa thất bại. 

Một cách làm đơn giản là thổ lộ mục tiêu mình muốn với vài người. Chúng ta cảm thấy sẽ xấu hổ nếu sau đó bị kiểm tra và bị phát hiện mình không làm được. 

Một mức phạt nghiêm khắc hơn so với sự xấu hổ là tự phạt tiền. Đã có nhiều bằng chứng rõ ràng về hiệu quả của hình phạt này (thiệt hại tài chính sẽ giúp cá nhân dễ thực hiện thành công quyết tâm hơn). Cũng có thể cá cược với vài người bạn rằng mình sẽ tuân thủ quyết tâm năm mới, nếu không sẽ bị phạt tiền. Công nghệ cũng hữu ích trong việc theo dõi tiến bộ. Chẳng hạn như các website như StickK.com và Beeminder.com yêu cầu chúng ta phải nộp phạt (dùng tặng cho các quỹ từ thiện) nếu không cố đạt được mục tiêu đã đề ra. 

Logic của các hình phạt này rất đơn giản. Sự khích lệ sẽ thay đổi quyết định và hình phạt sẽ tạo động lực lớn hơn cả phần thưởng. Đối với mỗi lần vi phạm, chúng ta đã quen với việc các cơ quan chính quyền, bảo hiểm y tế và các hội đoàn trong cộng đồng xử phạt hành chính. Nhưng lần này, chính chúng ta sẽ xử phạt bản thân nếu không hoàn thành kế hoạch. 

Biến kế hoạch thành niềm vui

Đa số chúng ta đều phấn đấu đạt hiệu quả khi muốn đạt được mục tiêu. Một người muốn có sức khỏe tốt hơn thường sẽ lên kế hoạch với cường độ cao để giúp tiến bộ nhanh hơn. Nếu muốn dẫn đầu lớp học thì chìa khóa thành công là thực hiện các buổi học kéo dài trong đó bạn phải chú ý cao độ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy chú trọng quá mức đến hiệu quả có thể gây tác dụng ngược vì điều đó sẽ bỏ qua vế quan trọng: liệu chúng ta có muốn tiếp tục theo đuổi mục tiêu hay không?

Tập thể dục hay học hành kém vui sẽ triệt tiêu ý muốn. Ngược lại, nếu việc tập thể dục hay một buổi học mang lại thú vị, chúng ta sẽ cảm thấy thích thú hơn khi làm việc đó. Rốt cuộc, đây chính là điểm mấu chốt để đạt được mục tiêu năm mới.  

Một cách khiến việc thực hiện quyết tâm năm mới trở nên vui hơn là kết hợp việc thực hiện quyết tâm đó với một “niềm vui không nên làm thường xuyên” (guilty pleasure). Đây là phương pháp “đóng gói cám dỗ”. Ví dụ như chỉ cho phép mình được xem chương trình truyền ưa thích tại phòng tập thể hình để có động lực tập. Hoặc chỉ cho phép thưởng thức ly mocha latte trong giờ học để lấy cảm hứng đến thư viện. 

Cho phép các tình huống khẩn cấp 

Khi chưa thể thực hiện được quyết tâm năm mới tới nơi tới chốn, chúng ta có khuynh hướng cho rằng mình đã thất bại hoàn toàn và dễ dàng bỏ cuộc. Lấy ví dụ, một người muốn đi ngủ sớm mỗi tối nhưng lại không cưỡng được ý muốn thức khuya vào tối thứ Sáu để xem một bộ phim hay. Sau lần thức khuya đó, kế hoạch đi ngủ sớm bị quăng ra cửa sổ vì ý nghĩ cho rằng mình đã thất bại hoàn toàn. 

Đáng mừng thay, đã có giải pháp tránh tình trạng đáng tiếc trên. Dù đã đưa ra mục tiêu nghiêm ngặt (như đi ngủ lúc 10 giờ đêm), cũng có thể cho phép một hai ngoại lệ mỗi tuần, theo các nghiên cứu. Làm như vậy sẽ giúp chúng ta tiếp tục có được động lực cho mục tiêu khi cho rằng đó là chỉ là một “tình trạng khẩn cấp” nhằm điều chỉnh bản thân tiến về phía trước sau khi bị hụt bước.  

Nhờ sự giúp đỡ của bạn bè

Dành thời gian trò chuyện với người đã từng thành công sẽ giúp cải thiện hiệu quả của việc thực hiện quyết tâm năm mới. Nếu quyết tâm đó là chạy marathon hay viết một tác phẩm, hãy dành thời gian gặp một người bạn đã gặt hái thành công trong việc này. Người đó sẽ chỉ chúng ta bí quyết. Chúng ta sẽ học từng điều hay qua việc dành thời gian với người bạn đó. Nếu chịu khó hỏi người bạn của mình rõ ràng về cách đạt được mục tiêu mong muốn và thử đi theo các chiến lược trên, chúng ta có cơ may thành công lớn hơn. 

Nhiều bằng chứng cho thấy tập luyện với người bạn có cùng mục tiêu sẽ cải thiện tỷ lệ thành công. Khi một người đưa ra lời khuyên cho người khác đạt được mục tiêu, bản thân họ ta sẽ trở nên tự tin hơn. Làm như vậy sẽ khiến họ nội suy cách làm hiệu quả nhất. Tất nhiên, bạn sẽ cảm thấy mình là kẻ đạo đức giả nếu không làm theo lời mình khuyên người khác. 

Theo đuổi quyết tâm năm mới cùng với bạn bè sẽ vui hơn và đó cũng là một chìa khóa đến thành công. 

Thêm một điều nữa 

Năm mới đã đến và nhiều người cảm thấy mình thất bại trong năm cũ. Nhưng theo các nhà khoa học, họ vẫn chưa thất bại hoàn toàn bởi vì tất cả những gì cần làm là bắt đầu lại bất cứ lúc nào họ muốn - có thể là thứ Hai tuần sau, tháng sau hay ngày sinh nhật của mình. Cứ chọn một ngày nào đó để khởi động lại bản thân và tuân thủ năm bước nói trên để hình thành thêm thói quen tốt cho mình. 

Chúc bạn thành công với quyết tâm năm mới nhé!

-----------

(nguồn tham khảo chính: https://edition.cnn.com/2023/01/01/health/how-to-set-new-year-resolutions-wellness/index.html)