Lối mòn
Thuận Hoa
 |
| Tết năm nay cũng như nhiều năm trước, du khách đi chơi xuân cũng vẫn là một vài địa điểm quen thuộc: Nha Trang, Đà Lạt, Sapa, Hạ Long… Trong ảnh là cảnh ở Sapa - Ảnh: Huỳnh Nam. |
(TBKTSG Online) - Bạn đọc thân mến, tôi có một người bạn là độc giả trung thành của báo chí Việt Nam. Năm nào cũng vậy, mấy ngày tết, anh nhốt mình trong nhà nghiền ngẫm hàng chục tờ báo xuân. Hôm qua vừa gặp tôi, chưa kịp chúc tết anh đã liền phê phán: "Báo xuân năm nào cũng như năm nào, tờ nào cũng như tờ nào. Cũng bắt đầu bằng một vài bài nói chuyện vĩ mô, rồi sau đó là ký sự, phóng sự ăn uống chơi bời ở đâu đó hay đại loại “năm hổ nói chuyện cọp…”.
Suy đi nghĩ lại thấy lời nhận xét ở chừng mực nào đó rất chí lý. Tuy mức độ có khác nhau nhưng trong hầu hết các ấn phẩm báo xuân và cả báo thường nhật vẫn còn rất nhiều cách thể hiện nội dung lẫn hình thức cũ kỹ; hệ quả của lối mòn trong tư duy.
Có một số người làm báo khi bị phê bình như vậy thì phản ứng khá mạnh “trước giờ làm báo là vậy chứ làm cách khác thì đâu còn là làm báo”. Có một số thì tỏ ra “tiếp thu” hơn: "Biết là lối mòn nhưng nếu làm mới đi chắc gì độc giả chấp nhận”.
Dường như chuyện lối mòn không phải chỉ có trong lĩnh vực báo chí. Tết năm nay cũng như nhiều năm trước, hàng ngàn đoàn du khách dắt díu nhau đi nghỉ mát ở một vài địa điểm, chắc không phải suy đoán gì nhiều, cũng có thể đếm trên đầu ngón tay: Nha Trang, Đà Lạt, Sapa, Hạ Long… Nhiều địa phương khác cũng muốn đầu tư khuyến khích phát triển du lịch nhưng rất khó khăn, du khách không thèm để ý đến với lý do nơi đó không phài là Hạ Long, Nha Trang hay Đà Lạt (!). Đó là một dạng lối mòn.
Trong năm qua, chuyện giá sữa Việt Nam luôn ở mức cao trong khu vực. Nhiều biện pháp được đưa ra để kéo giá xuống nhưng hầu như không khả thi. Nguyên nhân được chỉ ra rằng doanh nghiệp bán giá cao vô lý nhưng người dân vẫn cứ mua, và cứ thích sử dụng sữa bột hơn sữa tươi… Đó cũng là một dạng lối mòn.
Rồi mới đây là chỉ thị cấm hút thuốc nơi công cộng. Ai cũng đồng tình hút thuốc lá nơi công cộng là không tốt, nhưng rất nhiều, nhiều người đồng tình với chủ trương vẫn cứ vi phạm với lý do đơn giản "quen vậy rồi”.
Quả thật là nhiều người trong chúng ta đang suy nghĩ, hành xử, giải trí, ăn uống… theo lối mòn. Mà điều đó đang cản trở sự phát triển của từng con người và của cả xã hội. Để phân tích nguyên nhân của lối mòn chắc cũng cần hàng trăm công trình nghiên cứu, hàng ngàn trang sách. Theo tôi sự tồn tại lối mòn quanh ta một phần là hệ quả của tính xuề xòa, dễ dãi với chính bản thân mình. Từ đó chúng ta đã buông thả cho suy nghĩ bị dẫn dắt bởi tính ù lì vốn thường trực trong từng con người.
Sống lười vẫn dễ sống hơn. Nguy hiểm là sự buông thả sau một thời gian dài sẽ dễ bị chúng ta nhầm tưởng là cách sống tất yếu. Hoặc ở một khía cạnh khác, chúng ta thường hay để lòng tự ái tìm những lý do khách quan bào chữa cho sự buông thả của mình.
Hãy để năm con hổ này khơi dậy sự mạnh mẽ trong mỗi chúng ta để vượt qua những lối mòn.
