(KTSG) - Cắt giảm nhân sự, thu hẹp mạng lưới, điều gì đang xảy ra trong chiến lược phát triển của các ngân hàng thương mại? Động lực phía sau diễn biến này là gì?
- Ngân hàng Nhà nước yêu cầu tăng cường giám sát đại lý đổi ngoại tệ
- Cổ phiếu ngân hàng hút vốn trở lại: Đâu là lực đẩy?
Thu hẹp sớm hơn dự báo?
Sẽ có 11.000 chi nhánh ngân hàng, tương đương 18% mạng lưới bán lẻ ở khu vực Đông Nam Á, bị đóng cửa vào năm 2030; trong đó sáu thị trường thu hẹp gồm Singapore, Brunei, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Philippines; bốn thị trường mở rộng nhẹ là Việt Nam, Lào, Campuchia, Myanmar do mật độ chi nhánh/100.000 dân còn thấp và nhu cầu bao phủ tài chính vẫn tăng. Đó là dự báo của Công ty tư vấn Roland Berger trong một báo cáo phát hành cách đây bốn năm.
Tuy nhiên, nhìn vào động thái đóng cửa một loạt đơn vị kinh doanh của một số ngân hàng gần đây, phải chăng xu hướng thu hẹp mạng lưới tại thị trường Việt Nam đang diễn ra sớm hơn?
Đơn cử như VietinBank - ngân hàng có số điểm giao dịch lớn thứ 3 trong hệ thống, hôm 21-5-2025 thông báo chấm dứt hoạt động hai phòng giao dịch (PGD) tại thành phố Hà Nội từ ngày 9-6-2025, nâng số lượng PGD bị đóng cửa lên 12 PGD chỉ tính từ đầu tháng 5-2025 đến nay (26-5-2025). Trước đó, ngày 31-3 và ngày 1-4, ngân hàng này đã chấm dứt hoạt động của 25 PGD.
Hay như mạng lưới của Sacombank, sau khi giảm 6 PGD trong năm 2024, gần đây ngân hàng này tiếp tục ra nghị quyết về chủ trương chấm dứt hoạt động của 5 PGD trực thuộc khu vực TPHCM.
Các ngân hàng nhất định phải giữ lại các điểm giao dịch “flagship” tại những vị trí đắc địa, thậm chí còn có thể mở rộng thêm mô hình này, đồng thời tái thiết kế các điểm này thành trung tâm tư vấn, trải nghiệm khách hàng, cung cấp các dịch vụ tài chính phức tạp hơn như tư vấn quản lý tài sản cho khách hàng có thu nhập cao, tư vấn tài chính, kinh doanh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như tạo ra một không gian làm việc chung hiện đại.
SCB cũng sẽ đóng cửa thêm 3 PGD tại TPHCM từ ngày 17-5-2025, nâng số lượng đơn vị kinh doanh đã chấm dứt hoạt động lên đến 145 điểm tính từ lúc bị kiểm soát đặc biệt cho đến nay, như là một trong những giải pháp tái cơ cấu, tối ưu hóa chi phí, mạng lưới để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Công cuộc chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng trong thời gian qua đã tạo điều kiện cho các ngân hàng thu hẹp mạng lưới, giao dịch của khách hàng đã chuyển mạnh từ trực tiếp sang kênh số, đặc biệt là trong giai đoạn đại dịch Covid-19. Hiện nay nhiều nghiệp vụ đã có thể thực hiện trên các nền tảng Mobile Banking, Internet Banking, từ các nghiệp vụ đơn giản như thanh toán, chuyển tiền, cho đến các hoạt động gửi tiền hay cho vay. Khung pháp lý và công nghệ hỗ trợ eKYC cho phép khách hàng mở tài khoản, định danh, ký hợp đồng vay trực tuyến; chuẩn hóa chữ ký số, e-contract... nên khách hàng không còn quá phụ thuộc vào các điểm giao dịch vật lý.
Các ngân hàng đang muốn tối ưu hóa chi phí, cải thiện các hệ số quản trị như chi phí trên thu nhập (CIR), do đó sau khi đã đầu tư mạnh mẽ vào công cuộc số hóa và các kênh giao dịch trực tuyến trong những năm qua, bước tiếp theo - cắt giảm các điểm giao dịch vật lý - là điều có thể thấy trước. Thực tế cho thấy việc vận hành một điểm giao dịch truyền thống khá tốn kém, từ chi phí thuê mặt bằng, quỹ lương, đến bảo vệ an ninh kho quỹ...
Hiện nay, các ngân hàng còn phải đối mặt với khả năng biên lãi ròng thu hẹp trước xu hướng nợ xấu gia tăng, một số nguồn thu phí dịch vụ như bảo hiểm, trái phiếu doanh nghiệp sụt giảm, cũng như sự cạnh tranh quyết liệt từ các công ty công nghệ tài chính (FinTech) và các ngân hàng số thế hệ mới.
Vì vậy, các ngân hàng càng có động lực cắt giảm chi phí vận hành mạng lưới vật lý và tái phân bổ ngân sách vào đầu tư công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dịch vụ đám mây (cloud) hay an ninh mạng (cyber security).
Còn lý do nào khác?
Tại cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2025 mới đây, lãnh đạo VietinBank chia sẻ kế hoạch dự kiến cắt vài trăm điểm giao dịch và thay thế bằng nền tảng số, ứng dụng AI vào hoạt động quản trị và chăm sóc khách hàng, số hóa hoạt động để phục vụ khách hàng tốt hơn và tăng trải nghiệm khách hàng. Hiện tỷ lệ giao dịch qua kênh điện tử của VietinBank đã đạt mức kỷ lục 99%, cho phép ngân hàng cơ cấu lại mạng lưới PGD, giảm bớt ở đô thị và tăng cường ở vùng sâu, vùng xa.
Cần lưu ý, các ngân hàng thời gian qua chủ yếu chấm dứt hoạt động của các điểm giao dịch tại các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM. Thứ nhất là do mạng lưới ngân hàng tại các khu vực này đã quá dày đặc. Thứ hai là khách hàng tại các thành phố lớn ngày càng quen thuộc với các dịch vụ giao dịch trực tuyến, nên không còn quá phụ thuộc vào các điểm giao dịch vật lý. Thứ ba là việc đóng cửa các điểm giao dịch tại các thành phố lớn cũng tạo điều kiện cho các ngân hàng có cơ hội mở rộng mạng lưới tại các khu vực khác.
Theo quy định về mạng lưới hiện nay tại Thông tư 32/2024/TT-NHNN ngày 30-6-2024, số lượng chi nhánh và PGD được thành lập phải đảm bảo theo mức vốn điều lệ của ngân hàng. Cụ thể, PGD tại khu vực nội thành TPHCM và Hà Nội phải tương ứng với mức vốn điều lệ 100 tỉ đồng/PGD, PGD tại ngoại thành TPHCM và Hà Nội cùng các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khác là 20 tỉ đồng/PGD. Như vậy, việc đóng cửa 1 PGD thuộc khu vực nội thành TPHCM và Hà Nội tương đương với khả năng mở thêm 5 PGD mới tại các địa bàn còn lại.
Bên cạnh đó, cũng theo quy định của Thông tư 32, ngân hàng thương mại đã được thay đổi địa điểm đặt trụ sở chi nhánh, PGD trong phạm vi địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và giữa các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Theo đó, các ngân hàng có thể linh hoạt chuyển đổi địa điểm giao dịch giữa các tỉnh, thành với nhau, miễn sao đảm bảo điều kiện không được thay đổi địa điểm đặt trụ sở chi nhánh, PGD từ khu vực nông thôn đến khu vực không phải vùng nông thôn.
Việc sắp xếp lại mạng lưới phân bổ đáp ứng chiến lược tài chính toàn diện hay số hóa hoạt động ngân hàng đòi hỏi các ngân hàng cũng phải có những chiến lược phù hợp. Đầu tiên, các ngân hàng nhất định phải giữ lại các điểm giao dịch “flagship” tại những vị trí đắc địa, thậm chí còn có thể mở rộng thêm mô hình này, đồng thời tái thiết kế các điểm này thành trung tâm tư vấn, trải nghiệm khách hàng, cung cấp các dịch vụ tài chính phức tạp hơn như tư vấn quản lý tài sản cho khách hàng có thu nhập cao, tư vấn tài chính, phương án kinh doanh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cũng như tạo ra một không gian làm việc chung hiện đại.
Để làm được điều này, các ngân hàng bắt buộc phải tái đào tạo bộ phận giao dịch viên, phát triển kinh doanh thành “digital coach”, chuyên viên bán chéo đa sản phẩm, đồng thời cần xây dựng lộ trình nghề nghiệp mới để giữ nhân tài, cũng như giảm mức độ kháng cự khi tinh giản. Việc các ngân hàng thời gian gần đây liên tục cắt giảm nhân sự với số lượng lớn là minh chứng rõ nhất cho thấy số hóa hoạt động đang làm thay đổi lộ trình nghề nghiệp và cấu trúc nhân sự tại các ngân hàng mạnh mẽ như thế nào.
Với các giao dịch thuần túy đơn giản như nộp/rút tiền mặt, các ngân hàng sẽ chuyển sang kiosk tự phục vụ 24/7 hoặc đối tác đại lý/thu hộ, với chiến lược phát triển các đại lý thanh toán rộng khắp. Dù vậy, với những phân khúc khách hàng lớn tuổi, vùng nông thôn, rõ ràng chưa sẵn sàng số hóa 100% mà phải cần chuyển đổi từng bước, bổ sung hotline video để hướng dẫn hoặc tổ chức các buổi đào tạo tại cộng đồng.
Vì vậy, có thể hiểu được nếu như thời gian tới song song với việc thu hẹp mạng lưới tại các trung tâm đô thị lớn và tiếp tục chuyển đổi số, các ngân hàng vẫn có thể mở rộng mạng lưới vật lý tại các địa bàn còn lại như là một điểm kết nối ban đầu cần thiết cho các phân khúc khách hàng chưa khai thác được qua kênh số.
