(KTSG Online) – Gần 30 năm trước, khi đang là sinh viên năm 3 của một trường đại học, tôi được nhà trường chọn làm việc cho một nhóm nghiên cứu thị trường của một hãng kem đánh răng nước ngoài mới thâm nhập thị trường Việt Nam.
Nhiệm vụ của tôi lúc đó khá đơn giản, dựa vào số nhà, địa chỉ mà nhóm nghiên cứu đã chọn mẫu từ trước để đến phỏng vấn, đánh dấu vào một bảng thông tin có sẵn, và rời đi sau khi tặng cho gia chủ một ít kem đánh răng thuộc dạng đắt tiền lúc ấy.
Ngỡ đơn giản, hóa ra không phải vậy, đám sinh viên chúng tôi dù đã được nhà trường chọn lọc nhưng vẫn làm ẩu kiểu phiên phiến, đánh đấu tích đại vào bảng thông tin, nhưng bị nhóm nghiên cứu hậu kiểm bằng cách khảo sát lại và phát hiện, bị trừ tiền, phải bù bằng cách khảo sát mẫu khác.
Tôi không rõ mỗi mẫu khảo sát nhóm nghiên cứu trả cho nhà trường bao nhiêu tiền nhưng nếu là nay thì giá nó không hề thấp. Một công ty nước uống mà tôi quen biết mới đây thuê một công ty khảo sát thông tin thị trường nước uống với mức ký hợp đồng là 10 triệu đồng/mẫu khảo sát (tức một hộ gia đình) và họ đã chi ra cả tỉ đồng chỉ để có thông tin chính xác về sử dụng nước uống đóng chai ở 100 hộ gia đình. Nghe đâu mỗi năm công ty này chi ra hơn 30 tỉ đồng cho việc mua số liệu khảo sát thị trường chứ không hề ít.
Ông bạn tôi là doanh nghiệp cho biết thông tin thị trường bây giờ là "vàng mười" vì có những doanh nghiệp lớn, có vốn đầu tư nước ngoài, sẵn sàng bỏ ra 0,5-1 tỉ đồng cho một hợp đồng khảo sát mỗi khi ra đời một sản phẩm mới, hàng tỉ đồng cho khảo sát thị trường mới ở tỉnh, huyện nào đó và thậm chí hàng tỉ đồng cho một hợp đồng khảo sát sản phẩm của đối thủ cạnh tranh.
Có lẽ nhiều người khi nói đến thông tin, thống kê thị trường thì nghĩ ngay tới ngành thống kê Việt Nam từ trung ương với tổng cục thống kê, đến cục thống kê tỉnh và chi cục thống kê quận huyện, nhưng các doanh nghiệp lại than phiền thông tin thống kê chỉ phục vụ cho quản lý nhà nước và nếu có liên quan tới doanh nghiệp, như mặt hàng, thị trường… thì thường rất chậm mới công bố. Đây là cơ hội cho không ít doanh nghiệp hiện nay nhảy vào lĩnh vực cung cấp thông tin.
Thực ra, nhu cầu mua thông tin của doanh nghiệp có từ khá lâu, cái thời tôi là sinh viên 30 năm trước, sau đó trước dòng vốn đầu tư nước ngoài đổ vào Việt Nam 20 năm nay, thị trường mua bán thông tin càng sôi động. Tôi nhớ không nhầm, thư viện cơ quan tôi hơn 15 năm về trước có cái máy photocopy hoạt động hết công suất bởi không ít doanh nghiệp cử nhân viên tới “mua” thông tin bằng cách sao chép các tài liệu lưu trữ về kinh tế, doanh nghiệp mà cơ quan tôi có được.
Cứ ngỡ công nghệ thông tin bùng nổ, chỉ cần nhờ ông “gu gồ” là ra thông tin, nhưng những doanh nghiệp mà tôi quen cho biết cái thông tin mà họ cần là thông tin thị trường sát với thực tế nhất, phải qua gặp gỡ, phỏng vấn trực tiếp, nghiên cứu câu hỏi kỹ lưỡng.
Ngay như thông tin chính sách, văn bản pháp luật, ít ai ngờ rằng một trang web chuyên cung cấp văn bản pháp luật miễn phí (tất nhiên sẽ có không ít văn bản phải trả phí) do một luật sư lập 5-7 năm trước, nhưng nay tiền thu phí cung cấp văn bản bằng cách trừ tiền điện thoại, thẻ ATM, chủ của nó thu cả trăm tỉ đồng mỗi năm.
Một luật sư kể trong quá trình hỗ trợ pháp lý cho cá nhân, doanh nghiệp các tranh tụng liên quan tới lao động, xử lý kỷ luật lao động trong doanh nghiệp, sau đó sẽ được viết thành tệp tài liệu kinh nghiệm với những câu chuyện thực tế. Mỗi tài liệu này được doanh nghiệp mua qua mạng với giá 10 triệu đồng và luật sư nói trên đã bán hàng chục tệp tài liệu cứ ngỡ viết lại lưu trữ cho vui.
Thông tin thị trường, sản phẩm, pháp lý, thông tin kinh nghiệm… giờ đã trở thành một lĩnh vực kinh doanh. Một ngày nào đó nếu một người nói rằng đến nhà bạn muốn phỏng vấn, khảo sát sử dụng hàng hóa dịch vụ của gia đình, bạn có quyền đòi hỏi thù lao cung cấp thông tin, bởi biết đâu mẫu khảo sát này có khi doanh nghiệp đứng đằng sau bán hàng chục triệu đồng.
