(KTSG Online) - Thuật ngữ “lực lượng sản xuất mới”, ám chỉ đến các ngành công nghiệp mới hình thành dựa trên những đổi mới và đột phá về khoa học và công nghệ, được giới chức trách Trung Quốc sử dụng thường xuyên như là giải pháp để thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế bền vững.
- Trung Quốc đẩy mạnh chiến lược đầu tư cho R&D
- Trung Quốc tham vọng dựa vào hàng công nghệ cao để vực dậy tiêu dùng
Vì sao Trung Quốc cần ‘lực lượng sản xuất mới’?
Trong thời gian gần đây, các nhà lãnh đạo và truyền thông Trung Quốc thường xuyên sử dụng cụm từ “lực lượng sản xuất mới” khi thảo luận về cách khôi phục và chuyển đổi nền kinh tế, vốn là một chủ đề cấp bách trong thời kỳ tăng trưởng chậm lại.
Cụm từ này này càng nổi bật hơn sau khi Chủ tịch Tập Cận Bình xem đây là yếu tố hàng đầu để thúc đẩy “sự phát triển chất lượng cao” của nền kinh tế Trung Quốc.
Trung Quốc từ lâu xác định phát triển chất lượng cao và đổi mới công nghệ là động lực mới trong chiến lược tăng trưởng nhằm giúp nền kinh tế lớn tiến lên trong chuỗi giá trị toàn cầu. Nền kinh tế nước này vốn phụ thuộc nhiều vào lĩnh vực sản xuất và bất động sản đã gặp khó khăn lớn trong những năm vừa qua.
Thị trường bất động sản suy sụp, đầu tư tư nhân sụt giảm và dân số già hóa đã cản trở sự phục hồi kinh tế sau khi Bắc Kinh chấm dứt chính sách nghiêm ngặt kiểm soát đại dịch đại dịch Covid-19 kéo dài 3 năm. Áp lực từ bên ngoài cũng là một thách thức, với nhu cầu toàn cầu suy yếu và các biện pháp hạn chế thương mại từ Mỹ kìm hãm triển vọng tăng trưởng của Trung Quốc.
“Lực lượng sản xuất mới sẽ dẫn dắt sự đổi mới và đưa mô hình phát triển vượt ra khỏi các động lực kinh tế truyền thống”, Chủ tịch Tập Cận Bình nói hôm 31-1 khi ông chủ trì một phiên họp của Bộ Chính trị Trung Quốc.
Ông nhấn mạnh, sự đổi mới “độc đáo và đột phá” trong nước sẽ ươm tạo “các ngành công nghiệp mới, mô hình mới và động lực mới”, giúp đất nước đạt được sự tự chủ về khoa học và công nghệ để cạnh tranh ở các ngành công nghệ cốt lõi.
“Lực lượng sản xuất mới sẽ hướng dẫn việc xây dựng một mô hình công nghiệp hiện đại hóa”, ông Tập nói và cho biết, sự đổi mới phải được áp dụng một cách thiết thực và thực chất cho các chuỗi công nghiệp và giá trị.
Đầu tư xanh, nền kinh tế số, khoa học và công nghệ gắn liền với khái niệm “lực lượng sản xuất mới” và được coi là chất xúc tác tiềm năng cho tăng trưởng của Trung Quốc.
Nhấn mạnh sản xuất công nghệ cao
Cụm từ “lực lượng sản xuất mới” được Chủ tịch Tập Cận Bình đưa ra lần đầu tiên trong chuyến thăm tỉnh Hắc Long Giang ở phía đông bắc Trung Quốc hồi tháng 9 năm ngoái. Lúc đó, ông chỉ ra rằng, năng lượng mới, vật liệu mới và sản xuất công nghệ cao là những ngành công nghiệp cần trở thành “lực lượng sản xuất mới”.
Sau đó, tại hội nghị công tác kinh tế trung ương hồi tháng 12 ngoái, cụm từ này được đặt ở vị trí đầu tiên trong chín nhiệm vụ kinh tế.
Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) cho biết, sau chuyến thăm của ông Tập, chính quyền Hắc Long Giang công bố kế hoạch nhằm thúc đẩy nhanh việc hình thành lực lượng sản xuất mới. Tỉnh này xác định 24 ngành công nghiệp, với nhiều ngành liên kết với sản xuất công nghệ cao, sẽ nhận được nhiều hỗ trợ hơn.
Tuy nhiên, sản lượng của lĩnh vực sản xuất công nghệ cao của Trung Quốc chỉ tăng 2,7% trong năm ngoái, đánh dấu mức tăng trưởng thấp nhất kể từ khi Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc (NBS) đầu công bố dữ liệu vào năm 2018. Dù đầu tư vào sản xuất công nghệ cao tăng 9,9%, cao hơn so với mức tăng 6,5% trong tất cả các ngành sản xuất nhưng đây là tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 2015, thời điểm những dữ liệu này lần đầu tiên được công bố.
Trong chuyến thăm các công ty sản xuất thỏi niobium-titan, bán dẫn và phụ tùng ô tô ở Thiểm Tây, một tỉnh công nghiệp hóa mạnh mẽ ở phía tây bắc đất nước hồi tháng 1, Thủ tướng Lý Cường cũng kêu gọi tập trung vào “lực lượng sản xuất mới” để thúc đẩy nền kinh tế.
Theo ông, các nhà sản xuất nên sẵn sàng chi tiền cho nghiên cứu và phát triển (R&D) để đưa cạnh tranh lên cấp độ hàng đầu trên thị trường toàn cầu.
Bắc Kinh đang chú trọng sự phát triển của các công nghệ bản địa khi mối quan hệ với Mỹ ngày càng xấu. Tuy nhiên, Huang Qifan, cựu thị trưởng thành phố Trùng Khánh, người nổi tiếng với những hiểu biết sâu sắc về kinh tế cho rằng, điểm nghẽn lớn nhất của Trung Quốc trong quá trình hiện đại hóa nền kinh tế nằm ở những hạn chế trong việc phát triển “các dịch vụ sản xuất”. Các dịch vụ sản xuất là một thuật ngữ chung mô tả các lĩnh vực và công nghệ được thiết kế chủ yếu để tăng cường sản xuất truyền thống chẳng hạn như điện toán đám mây hoặc tư vấn tài chính và pháp lý.
“Nếu bạn có một ngành sản xuất lớn nhưng tỷ trọng dịch vụ sản xuất thấp, bạn chỉ có thể sản xuất các sản phẩm có giá trị trung bình đến thấp. Khi đó, chúng ta có thể sản xuất thiết bị mới nhất cho mạng 5G nhưng không thể tận dụng nó. Điều này giống như việc xây dựng một bến cảng nhưng không có người điều hành”, Huang Qifan nói trong bài phát biểu về “lực lượng sản xuất mới” tại Quảng Châu hồi tháng 12 năm ngoái.
Jon Taylor, Chủ tịch khoa khoa học chính trị của Đại học Texas ở San Antonio (Mỹ), người đã theo dõi chặt chẽ sự phát triển của khái niệm lực lượng sản xuất mới ở Trung Quốc, cho rằng việc sử dụng cụm từ này phản ánh giai đoạn tiếp theo của thương mại hóa công nghệ và khoa học nhân danh tăng trưởng kinh tế khi Trung Quốc tiếp tục theo đuổi mục tiêu tự lực về công nghệ cốt lõi.
“Chủ tịch Tập Cận Bình không chấp nhận một nền kinh tế hoạt động kém hiệu quả. Do đó, ông ấy nhấn mạnh việc mở rộng năng lực đổi mới công nghệ", ông nói.
Theo đó, việc ông Tập tuyên bố là Đảng sẽ cần phát triển các lý thuyết mới tập trung vào lực lượng sản xuất mới, báo hiệu Đảng cần suy nghĩ lại một số khía cạnh quan trọng về cách điều hành nền kinh tế Trung Quốc, bao gồm quyền sở hữu nhà nước và phân bổ nguồn lực.
Theo SCMP
