Trung Quốc sốt sắng vực dậy khu vực kinh tế tư nhân

Trung Quốc sốt sắng vực dậy khu vực kinh tế tư nhân

Lê Linh

(TBKTSG Online) – Trong nhiều năm qua, chính phủ Trung Quốc gây áp lực cho khu vực kinh tế tư nhân khi triển khai nhiều chính sách hỗ trợ các công ty nhà nước nhưng giờ đây, khi nền kinh tế chững lại, Bắc Kinh buộc phải nỗ lực vực dậy các công ty tư nhân, theo The Wall Street Journal.

Nhiều công ty tư nhân gặp khó

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trò chuyện với một số lãnh đạo doanh nghiệp vừa và nhỏ ở TP. Quảng Châu, Trung Quốc hồi đầu tháng 10. Ảnh: SCMP

Trong những năm qua, chương trình phát triển kinh tế thiên về hỗ trợ các công ty nhà nước của Bắc Kinh đã bào mòn sức khỏe tài chính của nhiều công ty tư nhân. Các ngân hàng thương mại ở Trung Quốc xem các công ty nhà nước là các đối tượng vay an toàn hơn so với các công ty tư nhân. Do vậy, họ không sẵn sàng cung cấp các khoản vay cho các công ty tư nhân có tiềm ẩn rủi ro kinh doanh, buộc các công ty này phải vay mượn từ các kênh phi ngân hàng với mức lãi suất cao hơn.

Kong Shebin, người từng quản lý một nhà máy sản xuất gương ở thành phố Sa Hà, tỉnh Hà Bắc, không thể tìm kiếm được các khoản vay đầy đủ ở các ngân hàng để nâng cấp dây chuyển sản xuất theo yêu cầu của các cơ quản quản lý nên rốt cục, ông phải đóng cửa nhà máy.

“Bạn cần phải có mối quan hệ với các ông chủ ngân hàng để vay tiền. Không có sự hỗ trợ của nhà nước, một doanh nghiệp tư nhân có thể rơi vào cảnh phá sản ngay lập tức”, Shebin nói.

Sau khi bị bóp nghẹt dưới thời kỳ cầm quyền của Mao Trạch Đông, khu vực kinh tế tư nhân đã phục hồi mạnh mẽ trong bốn thập kỷ qua nhờ các chính sách ủng hộ kinh tế thị trường.

Song giờ đây, tình hình tài chính của các công ty tư nhân đang nguy ngập. Họ chỉ được cung cấp 25% tổng vốn vay mà các ngân hàng dành cho các doanh nghiệp, theo số liệu của Ủy ban Quản lý Ngân hàng và bảo hiểm Trung Quốc (CBIRC). Đó là lý do họ phải dưa vào các tổ chức cho vay phi ngân hàng hay còn gọi là “ngân hàng bóng tối” (shadow banks), vốn bị chính phủ Trung Quốc chấn chỉnh và siết chặt quản lý trong hai năm qua.

Mức sụt giảm 20% của chỉ số chứng khoán Shanghai Composite trong năm nay càng đè nặng áp lực thêm cho các công ty tư nhân có cổ phiếu niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán Thượng Hải.

“Năm nay là một cuộc sát hạch quan trọng đối với các công ty tư nhân. Ngày càng có nhiều công ty tư nhân, bao gồm cả các tên tuổi lớn, đang đối mặt với bất ổn”, Zhou Dewen, Chủ tịch Hiệp hội đầu tư doanh nghiệp tư nhân tỉnh Chiết Giang, nói.

Ngay cả một số công ty công nghệ khổng lồ của Trung Quốc cũng cảm nhận được áp lực. Robin Li, Giám đốc điều hành của hãng tìm kiếm trực tuyến Baidu đã lên tiếng lo ngại về mức chi tiêu quảng cáo của các doanh nghiệp trong tương lai vì niềm tin trong khu vực kinh tế tư nhân đang yếu đi. “Chúng tôi không biết chính xác điều gì sắp diễn ra”, ông nói.

Bầu không khí bi quan, chán nản của các doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc được phản ánh qua một cụm từ đang được đề cập nhiều trên các trang mạng xã hội Trung Quốc: “Khi khu vực kinh tế nhà nước tiến tới, khu vực kinh tế tư nhân thụt lùi”.

Thế chấp cổ phiếu để vay vốn

Nhiều công ty tư nhân Trung Quốc đã phải thế chấp cổ phiếu để vay vốn nhưng khi thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh, cổ phiếu của họ sẽ bị các ngân hàng bán tháo để thu hồi nợ.

Số lượng các công ty tư nhân Trung Quốc có cổ đông lớn nhất thế chấp hơn 50% cổ phần của họ ở các ngân hàng đã tăng vọt lên con số 1.043 vào tháng 10 so với con số 595 hồi đầu năm 2017, theo công ty nghiên cứu đầu tư Gavekal. Hiện nay, giá trị cổ phiếu thế chấp của các công ty tư nhân Trung Quốc đã lên đến 22% vốn hóa thị trường của họ.

Do giá cổ phiếu giảm mạnh, một số công ty tư nhân trên thực tế đang bị “quốc hữu hóa”, tức bán cổ phần cho các công ty nhà nước để cấn trừ nợ. Chẳng hạn, hồi tháng 7, công ty dịch vụ tài chính Haikejin Group thuộc quản lý của quận ủy quận Hải Điến, TP. Bắc Kinh đã mua lại công ty chế tác nữ trang Beijing Kingee Culture Development với giá 1 nhân dân tệ/cổ phiếu, tức chỉ bằng 1/8 mức thị giá của công ty này trên sàn chứng khoán chứng khoán Thượng Hải vào thời điểm đó.

Giờ đây, Bắc Kinh lo ngại sự sa sút của khu vực kinh tế tư nhân, đóng góp hơn 60% GDP của đất nước, sẽ làm mất đi sinh khí của nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng rơi về mức 6,5% trong quí 3-2018 và được dự báo sẽ giảm tốc hơn nữa trong các quí tới.

Hồi đầu tháng 11, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người đã dành phần lớn thời gian trong sáu năm cầm quyền để củng cố sức mạnh của các tập đoàn nhà nước khổng lồ, đã có cuộc gặp với hơn 40 lãnh đạo doanh nghiệp tư nhân ở Đại lễ đường Nhân dân tại Bắc Kinh để cam kết rằng chính quyền sẽ tiếp tục hỗ trợ họ. Phát biểu tại cuộc gặp, ông nhấn mạnh: “Nền kinh tế tư nhân của đất nước chúng ta chỉ có thể ngày càng mạnh mẽ hơn”. Ông ghi nhận khu vực kinh tế tư nhân đóng góp hơn 50% nguồn thu thuế của đất nước, chiếm hơn 60% GDP của Trung Quốc và tạo ra hơn 80% tổng lượng việc làm.

Chính phủ tung “phao tài chính”

Trước thái độ thay đổi của bộ máy lãnh đạo ở Bắc Kinh, các bộ ngành và các chính quyền địa phương ở Trung Quốc đang nỗ lực huy động các nguồn quỹ để hỗ trợ các công ty tư nhân. Chính quyền thành phố Thượng Hải đã phân bổ 30 tỉ nhân dân tệ (4,35 tỉ đô la) dưới hình thức các khoản vay, gói giải cứu và bảo lãnh vay vốn dành cho các công ty tư nhân vừa và nhỏ. Chính quyền quận ủy Hải Điến ở Bắc Kinh xây dựng một quỹ trị giá 10 tỉ nhân dân tệ để hỗ trợ các công ty công nghệ gặp khó khăn.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, Bộ Tài chính Trung Quốc cùng Ủy ban Quản lý Ngân hàng và bảo hiểm Trung Quốc cũng dành riêng các nguồn quỹ hoặc điều chỉnh các quy định quản lý để thúc đẩy các ngân hàng cho vay đối với khu vực kinh tế tư nhân.

Zhou Dewen, Chủ tịch Hiệp hội đầu tư doanh nghiệp tư nhân tỉnh Chiết Giang, cho biết cho đến nay, các biện pháp hỗ trợ nền kinh tế tư nhân mới chỉ là  các “phao tài chính”. Ông cho rằng chính phủ nên đưa ra các biện pháp để bảo đảm sự cạnh tranh công bằng giữa các công ty nhà nước và tư nnân.

Song Andrew Polk, người sáng lập công ty tư vấn Trivium China ở Bắc Kinh, cho rằng rất khó để chính phủ Trung Quốc chấm dứt sự ưu ái mang tính hệ thống dành cho khu vực kinh tế nhà nước và điều này dĩ nhiên không phải là điềm báo tốt lành cho khu vực kinh tế tư nhân.