(KTSG Online) – Để xây dựng chính sách giúp chuyển hướng từ “giữ vàng” sang “đầu tư vàng có kiểm soát”, cần hiểu vì sao người dân đang giữ vàng dưới gối.
- Vàng, trung tâm tài chính và cán cân thương mại Việt – Mỹ
- Thị trường vàng trước ngưỡng cửa thay đổi: từ sàn vàng đến ETF
- ‘Đứa bé’ trong ‘chậu nước chính sách’ đối với thị trường vàng
Tích trữ vàng tự nhiên
Một đại biểu quốc hội thảo luận trên nghị trường quốc hội chiều ngày 30-10, nói về câu chuyện của huy động nguồn lực từ vàng, trong bối cảnh nhà nước đang có cuộc cải tổ lớn, bao gồm bỏ độc quyền sản xuất và nhập khẩu vàng miếng, nghiên cứu lập sàn vàng quốc gia.
Đặc điểm chung khi nói về vàng Việt Nam vẫn là phần lớn “nằm dưới gối”, nghĩa là mua vàng về chỉ để tích lũy. Nhưng quy mô tích trữ bao nhiêu thì không có câu trả lời chính xác.
Theo ước tính của hai tác giả Huỳnh Thế Du - Nguyễn Xuân Thành1, cuối năm 2023, có khoảng 2.000 tấn vàng trong nền kinh tế Việt Nam. Trong khi con số nêu lên năm 2012, được nhắc đến nhiều lần là khoảng 500 tấn. Hai tác giả cũng đánh giá vàng chiếm một tỷ trọng vừa phải (có thể nói là tự nhiên và hợp lý) trong danh mục cất giữ tài sản của người dân.
“Lá chắn” lạm phát
Giống như các nước châu Á khác, người Việt Nam có thói quen tích trữ vàng. Nhưng bên cạnh văn hóa, sức cầu của thị trường tăng còn vì người dân nghĩ rằng vàng là công cụ bảo vệ họ khỏi tác động của lạm phát.
Giá vàng miếng cao, họ xoay qua mua vàng nhẫn, không mua được bằng lượng thì đơn vị là chỉ. Không đủ tiền mua vàng, họ lại tìm hiểu về bạc, loại hàng hóa cũng đã tăng mạnh trên thế giới. Loại tài sản tương tự khác là nhà đất, vì kỳ vọng chung của nhóm tài sản này là có xu hướng tăng.
Mua vàng để bảo đảm trước những diễn biến khó lường không chỉ có người dân, ngân hàng trung ương các quốc gia mới là nhân tố chủ lực đẩy giá vàng thế giới tăng cao trong thời gian qua. Báo cáo mới nhất quí 3-2025 của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), cho thấy nhóm này đã đẩy nhanh tốc độ mua vàng trong quí vừa qua, bất chấp giá vàng ở mức cao kỷ lục.
Tổng lượng vàng mua ròng trong quí đạt 220 tấn, tăng 28% so với quí 2 và tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Từ đầu năm đến nay, lượng vàng mua ròng đạt tổng cộng 634 tấn, thấp hơn so với các mức kỉ lục được ghi nhận trong ba năm qua, tuy vậy con số này vẫn cao hơn đáng kể so với giai đoạn trước năm 2022.
Dĩ nhiên không phải lúc nào kỳ vọng cũng chính xác. Nhìn lại chu kỳ tăng trưởng dài hơn, không phải lúc nào vàng và giá nhà đất cũng tăng lên, kể cả ở Việt Nam lẫn thế giới. Điều này phụ thuộc vào biến động kinh tế vĩ mô từng giai đoạn.
Đưa vàng vào nền kinh tế thực
Trên thực tế, khi Việt Nam hội nhập với thế giới ngày càng sâu rộng, giá vàng ngày càng “biến hóa” khó lường vì phụ thuộc rất nhiều yếu tố quốc tế. Nhưng tại thị trường nội địa, tâm lý và kỳ vọng cũng góp phần rất quan trọng, bên cạnh nguồn cung.
Điểm phi lý ở chỗ chênh lệch giá nội địa và thế giới cứ liên tục tăng cao trong thời gian qua, lên đến 20 triệu đồng mỗi lượng, dẫn đến thị trường có sự méo mó về giao dịch, như nhập lậu, bán lậu vàng chẳng hạn.
Trước đây, vàng được xem như một loại tiền tệ, tức huy động và vay trả lãi tính bằng vàng. Nhưng năm 2012 Chính phủ đã kiên quyết chống “vàng hóa” nền kinh tế, bỏ cơ chế này trong bối cảnh giá vàng thế giới tăng mạnh và ảnh hưởng rất lớn đến bức tranh vĩ mô, trong đó có nhiều ngân hàng tại Việt Nam. Chính sách này được xem là có hiệu quả trong việc ổn định tình hình vĩ mô khi đó, nhưng khi năng lực nền kinh tế đạt ngưỡng khác, câu chuyện của vàng cũng phải thay đổi theo.
Hiện nay, thị trường vàng đang có cuộc cải tổ lớn, như bỏ độc quyền nhà nước về sản xuất và nhập khẩu vàng miếng, hay xây dựng sàn vàng và các chính sách liên quan, trong đó đặt mục tiêu phát triển nhiều sản phẩm mới như chứng chỉ vàng, các quỹ ETF bằng vàng.
Sàn vàng là hướng đi chuẩn hóa chung mà các quốc gia khác đã thực hiện, trong đó có Trung Quốc với nét văn hóa tương đồng. Nhưng làm thế nào để người dân tự tin tham gia vào thị trường thì cần phải nghiên cứu kỹ. Chẳng hạn, đối tượng tham gia vào những sản phẩm tài chính cần rất nhiều kiến thức, vậy các bà nội trợ, nhóm được cho là giữ vàng dưới gối nhiều nhất, sẽ được ứng xử ra sao?
--------------------------------------------------------
1https://thesaigontimes.vn/uoc-tinh-luong-vang-trong-nen-kinh-te-viet-nam/
