Việt Nam có cơ hội theo đuổi mô hình khu công nghiệp sinh thái

(KTSG Online) – Trong bối cảnh số lượng khu công nghiệp (KCN) theo đuổi mô hình sinh thái chỉ đếm trên đầu bàn tay, chuyên gia đánh giá Việt Nam hoàn toàn có thể chuyển đổi theo tiêu chuẩn quốc tế.

• Cần nhìn lợi ích dài hạn khi chuyển đổi KCN sinh thái
• Bắt kịp ‘quỹ đạo xanh’ – phép thử lớn cho các khu công nghiệp TPHCM

Các mô hình chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái theo chuẩn quốc tế của Việt Nam đang cho thấy những kết quả bước đầu đạt tốt, theo bà Nguyễn Trâm Anh, Quản lý dự án, Tổ chức phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc – Unido, chia sẻ tại tại tọa đàm về Khu công nghiệp và Hệ sinh thái sản xuất do Trung tâm truyền hình Việt Nam tại TPHCM (VTV9) phối hợp cùng Cổng thông tin Khu công nghiệp Việt Nam (VIZ) tổ chức.

Cụ thể, trong vòng 4 năm, kết quả hỗ trợ cho ba khu công nghiệp đầu tiên bao gồm cho thấy sự hiệu quả về mặt con số. Theo đó khoản tài chính tiết kiệm được khoảng 2,6 triệu đô la Mỹ một năm, tiết kiệm điện khoảng 15.000 MW/năm, giảm phát thải khí nhà kính gần 139.000 tấn CO2 mỗi năm, tiết kiệm nước khoảng 290.000 m³ (mỗi năm).

Unido là đơn vị chuyên môn của Liên Hợp Quốc, thực hiện chương trình về KCN sinh thái từ năm 2015, nhưng triển khai thực tế từ năm 2021 với ba khu công nghiệp đầu tiên ở giai đoạn một, gồm Amata (Đồng Nai), Hiệp Phước (TPHCM) và Deep-C (Hải Phòng).

Bộ khung quốc tế về KCN sinh thái có tới 64 chỉ số và tập trung vào bốn lĩnh vực chủ yếu: gồm quản lý khu công nghiệp, hiệu quả hoạt động về kinh tế, hiệu quả về xã hội, hiệu quả về môi trường.

“Khi bắt đầu tham gia, ba khu công nghiệp đầu tiên chỉ đạt khoảng hơn 40% so với Khung Quốc tế, nhưng hiện với sự hỗ trợ và nỗ lực từ các bên liên quan, con số đạt khoảng 88-89%. Điều này cho thấy các khu công nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện việc chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái theo cả quy định của Việt Nam và các tiêu chí quốc tế”, bà Trâm Anh nói.

Dự kiến trong giai đoạn hai, Unido sẽ bổ sung thêm 3 KCN khác, đi cùng hoạt động hỗ trợ trong việc đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng tư duy về phát triển KCN sinh thái.

Trong diễn biến có liên quan, hồi tháng 7 vừa qua,  Tập đoàn Becamex (thuộc tỉnh Bình Dương cũ) cho biết sẽ cùng Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) thúc đẩy triển khai Chương trình đánh giá KCN sinh thái tại các Khu công nghiệp-đô thị do Becamex và VSIP phát triển.

Hiện trên cả nước có hơn 400 khu công nghiệp và 1.000 cụm công nghiệp, đóng hóp hơn 10% GDP. Với 80.000 ha dư địa còn lại trong tổng số 180.000 ha đất công nghiệp, Việt Nam đang có nhiều tiềm năng để hướng tới phát triển các KCN thế hệ mới, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất thông minh và bền vững.

Theo đại diện Unido, Việt Nam đang có những bước tiến lớn về chính sách trong 10 năm qua. Trong đó bao gồm Nghị định 35 quy định chính thức mô hình KCN sinh thái, Thông tư 05 hướng dẫn chi tiết việc chuyển đổi. Cùng với đó là các chính sách liên quan như kinh tế tuần hoàn, chiến lược tăng trưởng xanh, KCN sinh thái được đánh giá là đang trở thành mô hình cần thiết nhằm nâng cao tính cạnh tranh cho các khu công nghiệp.

Tuy nhiên, đại diện nhiều KCN vẫn cho rằng việc chuyển đổi sang mô hình KCN sinh thái còn thách thức và phải “đánh đổi” nhiều thứ. Trong báo cáo vào năm ngoái, báo cáo của Công ty Tư vấn Bất động sản toàn cầu JLL xác định mô hình này có hai rào cản chính. Thức nhất là thiếu lộ trình để triển khai toàn diện và khung pháp lý hỗ trợ, các quy định nằm rải rác trong các bộ luật khác nhau. Vấn đề quan trọng thứ hai là thiếu hụt động lực tài chính.