(KTSG Online) – Cân đối nguồn vốn lớn cho chuyển đổi xanh là câu hỏi đặt ra cho đại diện Bộ tài chính, trong phiên đối thoại cấp cao với lãnh đạo các bộ ngành tại diễn đàn mới đây.
- Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025: ‘tiệc trà’ bàn chuyện thúc đẩy lợi ích của TPHCM
- 60 phút đối thoại với Thủ tướng: từ ‘chiến lược kép’ đến chìa khóa hợp tác
Việt Nam cần 28 tỉ đô la đến năm 2030
Tại buổi đối thoại với lãnh đạo các bộ ngành trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Mùa Thu vừa diễn ra tại TPHCM hôm 26-11, TS. Trần Du Lịch dẫn đề án chuyển đổi xanh của TPHCM trong giai đoạn 2026-2035 và tầm nhìn đến năm 2050, nói rằng TPHCM cần khoảng 900.000 tỉ đồng, tương đương 34 tỉ đô la Mỹ để chuyển đổi thành đô thị xanh.
Với nhu cầu vốn bình quân khoảng 4 tỉ đô mỗi năm, ông Lịch đặt câu hỏi với Bộ tài chính về khả năng huy động nguồn vốn lớn cho các địa phương chuyển đổi.
Ông Đỗ Thành Trung, Thứ trưởng Bộ Tài chính, dẫn báo cáo cập nhật các quốc gia tự quyết định (NDC), ước tính đến 2030 Việt Nam cần xấp xỉ 28 tỉ đô để chuyển đổi xanh. Trong bối cảnh này, Bộ đã có nhiều giải pháp để đẩy mạnh huy động nguồn vốn.
Chẳng hạn, từ năm 2023 đến nay, Bộ cùng với Ngân hàng Nhà nước cố gắng thúc đẩy thị trường trái phiếu xanh, tín dụng xanh. Tính đến hết năm 2024, dư nợ trái phiếu xanh khoảng 1,2 tỉ đô la, còn quy mô tín dụng xanh quanh mức 700.000 tỉ đồng, đạt 6% tỷ trọng dư nợ và tăng khoảng 25%. “Đây là những con số này là đáng khích lệ”, ông Trung nói.
Trên thị trường chứng khoán, Bộ đang hoàn thiện sửa hàng loạt quy định, như thúc đẩy niêm yết trên thị trường, giảm phí…. Trong giai đoạn tới, đại diện Bộ cũng cho biết kỳ vọng thúc đẩy thị trường vốn, bao gồm trái phiếu chính phủ để có thêm kênh huy động. Trên cơ sở này, các nguồn vốn sẽ hỗ trợ thông qua các dự án địa phương.
Ngoài ra, nguồn vốn một phần từ ngân sách nhà nước hỗ trợ thông qua hình thức đối tác công tư hoặc hỗ trợ dự án. Hiện Bộ đang xây dựng kế hoạch đầu tư công cho 2026-2030, dự kiến hơn 8 triệu tỉ đồng cho cả trung ương và địa phương.
Trong đó, ngân sách trung ương hỗ trợ, đầu tư vào các mục tiêu tăng trưởng xanh ví dụ như đô thị, giao thông xanh, giải quyết vấn đề môi trường. Bộ cũng đang làm việc song phương với đa phương các tổ chức tài chính quốc tế, tìm nguồn vốn phục vụ cho tăng trưởng xanh.
Liên quan đến tăng trưởng xanh còn có chuyển đổi hạ tầng năng lượng tái tạo, nằm trong quản lý của Bộ công thương. Theo bà Phan Thị Thắng, Thứ trưởng Bộ Công thương, vấn đề chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn khởi động, cần thiết lập các nền tảng ổn định và lâu dài.
Ngoài sửa đổi luật Điện lực và bổ sung Quy hoạch điện VIII, Bộ đã ban hành 5 khung giá phát điện cho hầu hết các loại hình năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió, sinh khối, chất thải rắn) làm cơ sở cho nhà đầu tư lập dự án đầu tư.
Dựa vào định hướng chiến lược Nghị quyết 70 về đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đến 2030, các nhóm vấn đề mà Bộ tập trung là hoàn thiện cơ chế giá cho năng lượng tái tạo, tháo gỡ nút thắt giải phóng mặt bằng, tăng tốc xây dựng hạ tầng lưu trữ điện, công nghệ hỗ trợ ngành điện, chú trọng điện đặc thù như điện gió ngoài khơi.
Cam kết ban hành sớm tiêu chí xanh
Liên quan đến lộ trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp, ông Trung cam kết Bộ sẽ ban hành bộ tiêu chí xanh cho doanh nghiệp “trong thời gian sớm nhất”.
Hiện Bộ đã tham mưu ban hành bộ tiêu chí gồm 72 chỉ số, phản ánh mức độ "xanh" của từng lĩnh vực như vận tải, logistics, năng lượng, môi trường… Điều này nhằm đánh giá các hoạt động cụ thể của doanh nghiệp, từ kinh doanh đến huy động vốn, bám theo chuẩn mực quốc tế để ban hành bộ tiêu chí xanh.
Cũng theo Thứ trưởng, Bộ tài chính đang xây dựng biểu mẫu và thu thập thông tin từ doanh nghiệp. Yêu cầu quan trọng là phải có cơ sở dữ liệu để đánh giá đúng, chính xác, tình hình đặc thù và tính chất của doanh nghiệp Việt Nam, từ đó mới có thể hiện thức hóa tăng trưởng xanh quốc gia.
Ngoài ra, Bộ phối hợp với các cơ quan khác để thiết kế những hỗ trợ trước mắt thông qua các quy định, làm sao tạo nguồn vốn và hỗ trợ cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, ông Trung cũng nhấn mạnh vấn đề là làm thế nào để hài hòa giữa tăng trưởng xanh và năng lực thực tế trên cơ sở ban hành bộ tiêu chí doanh nghiệp xanh. “Đây cũng là câu hỏi lớn nhất của Bộ tài chính, đặc biệt là với những doanh nghiệp nhỏ và vừa khi không có điều kiện đáp ứng các quy định quốc tế về bền vững”, ông Trung nói.
Hồi giữa năm, Chính phủ ban hành Quyết định 21, quy định danh mục phân loại xanh, bao gồm 45 lĩnh vực, loại hình dự án thuộc 7 nhóm ngành. Khung này thiết lập tiêu chí môi trường thống nhất để xác định và sàng lọc các dự án đủ điều kiện tiếp cận nguồn vốn xanh, bao gồm cả tín dụng và trái phiếu.
Các chuyên gia, tổ chức tín dụng và ngân hàng có chung đánh giá trên thực tế vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện, dù khung phân loại xanh vừa được ban hành, trong bối cảnh thị trường vốn xanh đang tăng tốc.
Các vướng mắc bao gồm số lượng lĩnh vực trong danh mục phân loại xanh hiện vẫn còn đang ít hơn so với thực tế; thách thức trước mặt như chi phí tuân thủ, năng lực chuyên môn và quy trình xác nhận phức tạp.
Ngoài ra, muốn khơi thông dòng vốn xanh còn cần lộ trình đồng bộ chính sách hỗ trợ, chẳng hạn thuế phí, vốn huy động đầu vào, câu chuyện kỹ thuật sản xuất, thị trường…cho đến xây dựng các thị trường mới mẻ như tín chỉ carbon. Đại diện Ngân hàng Nhà nước trước đó cho biết sẽ tập trung hướng dẫn các tổ chức tín dụng, nhưng cũng xây dựng các chính sách hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh thực hiện dự án xanh.
Cần sớm ban hành các cơ chế khuyến khích đầu tư
Phát biểu tổng kết Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các bộ, ngành Trung ương, tiếp thu các ý kiến, đề xuất của các đại biểu tại diễn đàn; rà soát, hoàn thiện đồng bộ hệ thống thể chế, pháp luật.
Sớm ban hành các cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội để khuyến khích đầu tư vào công nghệ xanh, công nghệ số. Đặc biệt là đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, tạo mọi thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Còn các địa phương, đặc biệt là TPHCM, cần sớm ban hành kế hoạch hành động chi tiết, phát huy tinh thần "dám nghĩ, dám làm", và sẵn sàng trở thành "phòng thí nghiệm" cho các mô hình kinh tế xanh, đô thị thông minh và trung tâm tài chính quốc tế.
