(KTSG Online) - Về lâu dài, xu hướng chuyển đổi xanh, giảm phát thải hướng đến phát triển bền vững vẫn không thay đổi. Để thích ứng với các chính sách "xanh hoá" toàn cầu, Việt Nam cần có cách nhìn và tiếp cận không phụ thuộc vào nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ.
- Gánh nặng chi phí chuyển đổi xanh đặt lên vai người tiêu dùng
- Cơ hội ngành nhựa còn lớn nhưng thách thức từ xanh hóa không nhỏ
Chính sách của Mỹ không đại diện cho xu hướng toàn cầu
Ngay khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi Thỏa thuận khí hậu Paris. Đây là lần thứ 2 ông Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris. Trước đó vào năm 2017, ông đã từng ký sắc lệnh tương tự trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Việc Mỹ đảo ngược những cam kết giảm phát thải carbon đã dấy lên nhiều lo ngại đối với tiến trình chuyển đổi xanh, cũng như nỗ lực toàn chống khủng hoảng khí hậu toàn cầu. Một số lo ngại cũng đặt ra rằng nền kinh tế xanh của toàn cầu, trong đó có Việt Nam liệu có thể bị tác động thế nào dưới nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump bởi vị tổng thống này không “mặn mà” với những hoạt động Net Zero (phát thải ròng bằng 0).
Trao đổi với KTSG Online về vấn đề này, ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông (OCB), cho biết trong bối cảnh về bất ổn về về chính trị hiện nay, một số nước sẽ quan tâm đến các vấn đề về an ninh quốc gia, an toàn về năng lượng. Vì vậy, vấn đề phát triển bền vững có thể chưa phải mục tiêu cấp thiết trước mắt.
Tuy nhiên, điều này không đại diện cho xu hướng chung của toàn thế giới. Lý do là hiện các nước tại châu Âu vẫn đang đẩy mạnh các chính sách phát triển bền vững và tài chính xanh. Trung Quốc vẫn đang có nhiều chính sách để chuyển đổi xanh, phát triển bền vững. Do đó, về lâu dài, xu hướng chuyển đổi xanh vẫn không thay đổi.
Theo ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Xuân Nguyên, Việt Nam chịu ảnh hưởng rất lớn bởi cuộc chơi thương mại và đầu tư toàn cầu. Động thái của Mỹ không chỉ ảnh hưởng riêng Việt Nam mà còn có các quốc gia đang phát triển, có kế hoạch tập trung vào lĩnh vực xanh.
Vì vậy, để chuyển đổi xanh, Việt Nam cần có cách nhìn và cách tiếp cận không phụ thuộc vào nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ. Đặc biệt, năm 2026 sẽ là thời điểm Việt Nam phải thay đổi toàn bộ quy định để đáp ứng các yêu cầu xanh, số và bền vững đang bao trùm trên thế giới.
Nội dung này cũng được PGS. TS. Nguyễn Đình Thọ, đại diện nhóm nghiên cứu Chính sách kinh tế vĩ mô VEPR, nêu ra tại một hội thảo liên quan đến chuyển đổi xanh, chuyển đổi số được tổ chức vào tháng 11 vừa cuối năm qua.
Về thực tiễn triển khai chuyển đổi xanh tại Việt Nam, ông Thọ cho biết, vào tháng 11 vừa qua, Apple đã công bố chiếc máy tính đạt trung hòa carbon được sản xuất ở Việt Nam. Điều này chứng minh Việt Nam đủ khả năng, cơ sở hạ tầng để sản xuất ra sản phẩm hoàn thiện đạt trung hòa carbon.
Vì sao doanh nghiệp Việt vẫn còn khó tiếp cận vốn xanh?
Bên cạnh lo ngại ảnh hưởng từ những chính sách dưới thời Tổng thống Donald Trump, nhiều doanh nghiệp cho rằng vẫn gặp nhiều rào cản khi tiếp cận nguồn vốn để chuyển đổi xanh. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), thị trường vốn xanh toàn cầu có thể đạt giá trị lên đến 23.000 tỉ đô la Mỹ vào năm 2030.
Tuy nhiên, để tiếp cận được nguồn vốn này, các doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chuẩn xanh nghiêm ngặt, đây là điều khiến nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang gặp khó khăn.
Nói về vấn đề này, ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Xuân Nguyên, cho biết trong vài năm trở lại đây, nhiều doanh nghiệp rất mong muốn tiếp cận nguồn vốn xanh với lãi suất ưu đãi để đầu tư cho vùng trồng, nhà máy sản xuất… Tuy nhiên, chênh lệch giữa nhu cầu của doanh nghiệp và khả năng cấp tín dụng xanh của các ngân hàng nội địa đang là một khoảng trống lớn.
Hiện nay, nhiều ngân hàng chưa dành sự quan tâm cao đến yếu tố xanh. Đây không phải là tiêu chí được ưu tiên bởi câu chuyện khó khăn còn nằm ở phần pháp lý và chưa có những tiêu chí xanh cụ thể để đánh giá, thẩm định doanh nghiệp. "Vì vậy, hiện công ty đã được ay vốn, đáp ứng 50% nhu cầu nhưng thông qua khoản vay dành cho doanh nghiệp và cá nhân với tài sản đảm bảo”, ông Vũ nói.
Hiện chính sách đã có nhưng việc ngân hàng có triển khai đến cộng đồng doanh nghiệp hay không vẫn còn là câu chuyện khó nói. Các chính sách vẫn đang dừng lại ở mức trao đổi, thảo luận và chưa đi vào thực tiễn. Vì vậy, đại diện doanh nghiệp này mong muốn các ngân hàng đồng hành cùng doanh nghiệp, Nhà nước trong việc ưu tiên cho vay vốn để sản xuất xanh.
Về những nguyên nhân khiến các doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn xanh, ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông, cho biết vấn đề lớn nhất là hiện nay vẫn chưa có tiêu chuẩn rõ ràng và đồng bộ về tài chính xanh. Việc thiếu tiêu chuẩn xanh rõ ràng dẫn đến khó khăn trong việc đo lường và báo cáo hiệu quả môi trường của các dự án.
Các tổ chức tài chính quốc tế thường yêu cầu báo cáo chi tiết về lượng khí thải carbon, mức độ tiêu thụ năng lượng và các chỉ số môi trường khác. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa có hệ thống quản lý và báo cáo đủ mạnh để đáp ứng các yêu cầu này. Ông hy vọng năm nay, Ngân hàng Nhà nước sẽ có hướng dẫn về khung tài chính xanh.
Ngoài ra, các doanh nghiệp muốn tiếp cận nguồn vốn xanh phải có năng lực về tài chính (có khả năng trả nợ) và năng lực vận hành doanh nghiệp. Năng lực tài chính chưa đủ mạnh là vấn đề mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) thường gặp phải. Đa phần các ngân hàng trong nước thường cho vay dựa trên tài sản đảm bảo. SME thường không có quá nhiều tài sản đảm bảo bởi họ đã dồn hết vào hoạt động kinh doanh.
Ở góc độ quản lý, đại diện nhiều doanh nghiệp cho rằng, Nhà nước cần sớm ban hành các tiêu chuẩn xanh cụ thể và đồng bộ, dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế hoặc các nguyên tắc thực hành ESG (môi trường, xã hội và quản trị). Điều này sẽ giúp doanh nghiệp có cơ sở rõ ràng để thực hiện và báo cáo các hoạt động xanh. Ngoài ra, các tổ chức tài chính và Chính phủ cần cung cấp những chương trình đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật để giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý môi trường và báo cáo.
