(KTSG) - Dù thị trường cà phê thế giới trải qua những biến động rất căng, nhưng giá cà phê nội địa ổn định là một điều cần thiết để giữ vững thị phần cà phê Việt Nam.
Dù đã qua Tết Nguyên tiêu, tức rằm tháng Giêng Ất Tỵ, nhiều sơn nữ từ các buôn làng gần xa vẫn rủ nhau đến Hoa Viên trung tâm nằm ngay giữa phố, phía bên kia trường Phan Chu Trinh, Buôn Ma Thuột để “thết” cho hết hương sắc của các cụm hoa tím đỏ xanh vàng nhờ tiết xuân kéo dài. Lộc trời ban là thế. Lòng người lại càng vui hơn khi giá cà phê, hồ tiêu và nhiều loại hàng nông sản khác tăng cao ngay trong dịp Tết, không chỉ xua tan những lo toan cơm áo gạo tiền hàng ngày mà ngược lại xây đắp thêm tin yêu cho cả năm mới.
Trước đây, cứ mỗi khi Tết đến là một lần nhà vườn ngồi trắng mắt dõi theo giá thị trường. Có mùa giá hồ tiêu hụp xuống chỉ còn 35.000 đồng mỗi ki lô gam, quá xa giá thành sản xuất. Bấy giờ, nhiều người phải bán, thậm chí bỏ vườn về quê hay tìm việc tại các tỉnh công nghiệp kiếm sống. Giá cà phê có lúc thua cả cà pháo với mỗi cân chỉ chưa đầy 4.500 đồng, bán thì tiếc công mà giữ lại không biết để làm gì với cái giá trị quá sức bọt bèo.
“Vài năm nay, trời bù công cho nhà nông chân lấm tay bùn… Hồ tiêu mới vào vụ thu hoạch ngay sau Tết mà giá thị trường đã được 160.000 đồng một ki lô gam, còn cà phê lại cứ neo cứng quanh 130.000 đồng”, anh Tâm tại huyện Krông Buk, tỉnh Đắk Lắk nói, miệng cười vui hơn tết.
Số là các năm trước, chưa kịp bán thì giá đã xuống, nợ nần dây dưa. Nay các khoản vay ngân hàng và người thân thuộc đều được giải tỏa. Mấy tấn cà phê còn lại nếu giá vững thế này, khi cần thì bán nhưng nếu lỡ khi giá xuống, gia đình mình có hồ tiêu “hỗ trợ” nên chẳng lo gì, bạn người đồng bào dân tộc Ê Đê là Y Suan nói một cách mạch lạc.
Giá trên sàn kỳ hạn robusta London giữa tháng 1-2025 xuống còn quanh 4.850 đô la Mỹ/tấn, các công ty và thương lái trả chừng 120.000 đồng mỗi ki lô gam, nhiều bà con sợ giá xuống luôn nhưng vẫn chưa muốn bán vì không còn áp lực nợ nần và nhất là có các mùa vụ khác thay thế như hồ tiêu, sầu riêng, chanh dây, bơ, xoài, nhãn, mít…
Chính nhờ vậy mà giá “thế giới” bục lên trở lại với mức đỉnh mới toanh khi chạm 5.849 đô la/tấn hôm 13-2-2025, đưa giá cà phê nguyên liệu lên gần chạm đỉnh năm 2024.
Sợ tâm lý ghim hàng vì giá cao và thị phần xuất khẩu năm nay bị thu hẹp lại, người viết bài này cố hỏi “sao giá tốt thế này mà vẫn chưa chịu bán?”. Tất cả họ đều trả lời như cùng một suy nghĩ: “Bán chứ để làm gì, nhưng bây giờ chưa phải lúc, vì nhà cũng còn đủ cái ăn cái tiêu. Bây giờ bọn em không lo chi về giá vì mức nào cũng có lời rồi, chỉ thích ai, tin ai thì bán nhiều ít tùy tình hình…”.
Vậy là nhiều nhà phân tích thị trường đã hiểu sai tâm lý nhà vườn! Thị trường cà phê và hồ tiêu trước đây có năm giảm đến choáng, nhưng nay giá đã cao khá bền vững, lại nhờ nhiều vườn chọn lối đa canh đa dạng hóa sản phẩm… nên nhà buôn khó mà đoán tìm được lúc nào sẽ có áp lực bán ra để tranh thủ gom hàng giá rẻ.
Tuy nhiên, xét về thị trường, chưa chi mới đầu năm 2025, hai sàn cà phê kỳ hạn đã có mức đỉnh kỷ lục lịch sử với giá sàn arabica chạm mức cao chưa từng thấy là 429,95 cts/lb tương đương với 9.479 đô la/tấn đồng hành với sàn robusta cơ sở giao dịch tháng 5-2025 như đã nói, nhiều người có lý để tin giá thế giới còn lên... vậy thì giá cà phê nguyên liệu robusta trong nước còn tăng.
Một điều đáng ngạc nhiên là dù đỉnh giá robusta London năm nay tăng so với đỉnh 2024 hơn 200 đô la/tấn, giá cà phê nguyên liệu vẫn chưa thể vượt đỉnh cũ 135.000 đồng/ki lô gam.
Thật ra, giá cà phê nguyên liệu cao là một trở lực lớn dù nhà vườn không hề có ý định găm hàng. Đến ngày 17-2, giá cà phê thô tại nhiều nơi ở Tây Nguyên, vùng sản xuất trọng điểm của Việt Nam, ở mức 131.500 đồng mỗi cân. Nếu nhà buôn có tiền để mua trữ cũng không dám vì nếu không nhanh chóng xoay vòng vốn, thì lãi vay ngân hàng dù có thấp mấy cũng không thể giữ lâu. Mặt khác, rủi ro thị trường khi tăng khi giảm thất thường như thời gian vừa qua dễ làm nhiều người “đứng tim” vì một khi mất là đi tiền tỉ!
Giá đóng cửa sàn kỳ hạn London ngày 14-2-2025 ở mức 5.726 đô la/tấn và giá xuất khẩu dựa trên chênh lệch với mức giá niêm yết này là trừ 400 đô la. Tính ra, giá xuất khẩu cà phê loại 2 gồm 5% đen bể là 135,8 triệu đồng/ki lô gam. Chênh lệch hơn 4 triệu đồng/tấn chỉ đủ để trả lãi vay ngân hàng, phí quản lý, chuyên chở về các kho quanh TPHCM và làm hàng xuất khẩu vừa đủ chứ chưa nói bị lẹm đôi chút do bất ngờ bị hao hụt ở hai đầu cân, đầu lên và đầu xuống.
Các nhà kinh doanh xuất khẩu trong và ngoài nước nay thích chọn mua cà phê theo lối giao nhanh, trả “tiền tươi thóc thật” (outright - trả ngay bằng tiền mặt), vì không muốn sử dụng sàn kỳ hạn để mua bán bảo vệ giá hàng thực (hedging) do sàn này đòi tiền ký quỹ quá cao vì giá kỳ hạn dâng cao chưa thấy có gì chặn được.
Làm vậy họ thấy an toàn hơn về giao hàng cũng như tránh được rủi ro giữa một thị trường cà phê đầy sóng gió. Cũng chính vì thế mà góp phần giúp cho giá thị trường trong nước ổn định hơn.
Nói vậy, sự ổn định về giá trên các sàn kỳ hạn chưa ai dám chắc vì những thay đổi về chính sách của Tổng thống nhiệm kỳ mới tại Mỹ - ông Donald Trump - với những sắc lệnh được ông ký mới đây đều có tác động theo cả hai chiều tốt và xấu trên các thị trường, các dự định áp thuế nhập khẩu hàng hóa vào Mỹ, cộng với luật cấm lưu thông hàng nông sản có liên quan đến việc làm suy thoái rừng của châu Âu (EUDR) đang còn treo lơ lửng với hạn áp dụng chủ yếu cuối tháng 12-2025.
Thị trường đang kỳ vọng vào các cuộc đàm phán giúp hạ nhiệt các lò lửa tại Đông Âu và Trung Đông, nếu thành công sẽ góp phần thông đường vận tải biển qua vùng nóng Biển Đỏ, trả lại hải trình yên lành cho hàng hóa xuyên Đông - Tây…
Dù thị trường cà phê thế giới trải qua những biến động rất căng, nhưng giá cà phê nội địa ổn định là một điều cần thiết để giữ vững thị phần cà phê Việt Nam. Số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết trong tháng 1-2025, Việt Nam xuất khẩu chừng 140.000 tấn cà phê đạt 763 triệu đô la Mỹ, giảm 41,1% về lượng nhưng tăng 5% về giá trị so với cùng kỳ 2024. Hy vọng thị trường cà phê nguyên liệu ổn định để tạo thêm lực nhằm giữ vững thị phần tốt hơn.
