(KTSG Online) - Bị thủ tục trói tay, một doanh nghiệp hai năm qua không xây được nhà lưu trú cho công nhân dù đã có đầy đủ tài chính và đất. Những nút thắt như thế này đang gây tắc nghẽn dòng nhân lực chảy về TPHCM, khả năng thu hút đầu tư sụt giảm là khó tránh.
- Đừng để ‘đầu tàu’ TPHCM giảm sức hấp dẫn trong thu hút đầu tư
- Sao lại ngại cởi trói cho doanh nghiệp!
Theo số liệu từ UBND TPHCM, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào thành phố trong năm 2024 đã giảm gần 40% so với năm trước đó. Năm 2024, theo cập nhật của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ba địa phương đứng đầu thu hút vốn ngoại là Bắc Ninh (5,12 tỉ đô la Mỹ), Hải Phòng (4,94 tỉ đô la) và TPHCM (3,04 tỉ đô la). Dù đứng thứ ba nhưng tổng vốn ngoại thu hút vào TPHCM giảm đến 49,4% so với năm 2023 (1).
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc sụt giảm thu hút đầu tư của TPHCM nhưng có một lý do dễ thấy là nguồn nhân lực. Trong nhiều năm qua, TPHCM là nơi mà doanh nghiệp có thể tuyển dụng nhân lực khá dễ dàng, từ nhân lực cấp cao, quản lý cấp trung đến công nhân và kỹ thuật viên lành nghề.
Không ít doanh nghiệp ở các tỉnh lân cận TPHCM như Long An, Đồng Nai, Bình Dương hay xa hơn như Bà Rịa - Vũng Tàu, Tây Ninh, Bình Phước tuyển người tại TPHCM và hàng ngày tổ chức xe đưa đón nhân viên quản lý đến các tỉnh trên làm việc. Điều này cho thấy, việc sở hữu nguồn nhân lực chất lượng cao là lợi thế rất lớn của TPHCM.
Một trong những yếu tố quyết định để TPHCM là nơi “đất lành chim đậu” cho người lao động đó là chỗ ở, đối với nhân sự cấp cao, cấp trung là mua nhà còn đối với công nhân thì đó là các khu lưu trú hay nhà ở xã hội.
Cách đây 15-20 năm, nhân sự cấp trung không quá khó khăn để mua nhà trả góp tại TPHCM vì ở thời điểm đó giá nhà chung cư chỉ tầm 20 - 25 triệu đồng/m2. Trong hai ba năm gần đây, khi giá chung cư ở mức 50 - 60 triệu đồng/m2, việc an cư ở TPHCM thật sự trở thành bài toán khó với đa số người làm công ăn lương cấp trung, thậm chí cấp cao.
Đối với công nhân, việc có một chỗ trọ tốt, an ninh, con cái có chỗ học hành luôn là niềm mơ ước và là yếu tố quan trọng giữ chân họ lại TPHCM. Nhiều doanh nghiệp muốn giữ chân lâu dài công nhân có tay nghề đã chủ động bỏ tiền xây các khu nhà lưu trú chất lượng cao với giá cho thuê rẻ, thế nhưng việc đầu tư chăm sóc người lao động rất thiết thực như thế lại bị cản trở vì thủ tục.
Theo Tuổi Trẻ Online, tại Khu chế xuất Linh Trung 2 (thành phố Thủ Đức), Công ty Thiên Phát đã đầu tư hơn 400 tỉ đồng để xây hai toà nhà lưu trú cho công nhân trên thửa đất rộng hơn 5.000 m². Thế nhưng, giai đoạn 2 của dự án bị giậm chân tại chỗ từ năm 2022 đến nay vì vướng thủ tục liên quan đến nhà ở xã hội (2).
Dự án chia thành hai giai đoạn với hai tòa nhà. Giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành 350 căn nhà, đang cho người lao động lưu trú với đầy đủ tiện ích, có trường mầm non nhưng giá cho thuê chỉ hơn 2 triệu đồng/căn.
Thế nhưng, giai đoạn 2 của dự án ở khu đất sát bên cạnh giai đoạn 1 thì đến nay vẫn chưa xong thủ tục để xây dựng. Doanh nghiệp đã bỏ ra hàng chục tỉ đồng để làm các thủ tục phòng cháy chữa cháy, sửa đổi thiết kế dự án và xin các thủ tục cấp giấy chứng nhận đối với đất thuê 50 năm. Đến giờ hồ sơ vẫn bị đẩy tới đẩy lui trong khi đất bỏ hoang còn công nhân thì thiếu chỗ ở tốt giá rẻ.
Theo Hiệp hội Bất động sản TPHCM, điểm nghẽn lớn nhất đối với các dự án nhà ở xã hội tại TPHCM là sự đùn đẩy giữa các cơ quan chức năng khiến việc giải quyết thủ tục rất chậm, làm nản lòng doanh nghiệp.
Câu chuyện nhà ở công nhân bị “đứng hình” vì thủ tục suốt mấy năm cho thấy, nếu không khơi thông được cả nhà ở cho công nhân lẫn tăng nguồn cung nhà ở với giá vừa phải thì thế mạnh quy tụ nguồn nhân lực chất lượng cao của TPHCM sẽ khó duy trì.
Đó là chưa kể các địa phương sát vách TPHCM như Long An, Bình Dương đang đẩy mạnh nguồn cung nhà ở giá hợp lý, có nhiều chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp xây nhà ở cho công nhân đồng thời nâng cấp hạ tầng giao thông để đi đến TPHCM thuận tiện hơn.
Các dự án nhà cho công nhân bị ách tắc không chỉ gây lãng phí nguồn lực của xã hội mà còn làm mất niềm tin của nhà đầu tư và tạo ra sự dè dặt nơi công nhân khi chọn nơi làm việc vì thiếu chỗ ở tốt. Hệ lụy khi thiếu công nhân lành nghề là nhà đầu tư sẽ khó chọ TPHCM làm nới triển khai dự án.
Đây là lúc TPHCM phải tận dụng cơ chế đặc thù của Nghị quyết 98/2023/QH15 đã được Quốc hội cho phép để tháo gỡ thủ tục nếu không thể làm được theo quy trình thông thường. Không tháo được dây trói thủ tục, TPHCM sẽ khó tránh được việc càng giảm sức cạnh tranh trong bối cảnh các tỉnh làng giềng đang tăng tốc chạy đua thu hút đầu tư, tăng trưởng kinh tế.
-------------------------------
(1) https://thesaigontimes.vn/dung-de-dau-tau-tphcm-giam-suc-hap-dan-trong-thu-hut-dau-tu/
(2) https://tuoitre.vn/thu-tuc-lam-kho-nha-o-xa-hoi-20250226063445323.htm
Công nhân, người lao động, sẽ di tản dần về những “miền đất hứa” khác, không còn tập trung ở TPHCM nữa. TPHCM sẽ trở thành “HUB”, dành nhiều chỗ hơn cho nhân lực chất lượng cao/ công nghệ cao/ dịch vụ đẳng cấp cao… tầm khu vực và quốc tế. Quy luật này là hợp lý và khách quan. Quan trọng là sự chuẩn bị như thế nào để đón đầu, thu hút nguồn lực một cách mạnh mẽ ?