(KTSG Online) - Dòng chảy khí đốt của Nga sang châu Âu đang suy giảm và mối lo ngại về nguy cơ gián đoạn nguồn cung đã khiến một số chính phủ châu Âu gồm Đức, Ý, Hà Lan, Áo xem xét quay trở lại sử dụng than, nhiên liệu sản xuất điện gây ô nhiễm, để bảo đảm nguồn cung năng lượng trong nước.
Động thái này sẽ giúp họ tiết kiệm khí đốt cho mùa đông sắp tới, sẵn sàng ứng phó kịch bản Nga cắt đứt hẳn nguồn cung.
Đức kích hoạt giai đoạn 2 của kế hoạch hành động khẩn cấp
Hôm 23-6, Bộ trưởng Kinh tế Đức, Robert Habeck thông báo kích hoạt giai đoạn 2 (hay còn gọi là giai đoạn báo động) của kế hoạch hành động 3 giai đoạn để ứng phó rủi ro thiếu hụt khí đốt.
Trong giai đoạn này, mặt lý thuyết, các công ty cung cấp khí đốt được phép chuyển chi phí cao hơn sang cho khách hàng, từ đó, giúp giảm nhu cầu và chặn tình trạng thiếu hụt nguồn cung khí đốt dài hạn. Tuy nhiên, điều này sẽ không tự động áp dụng mà cần phải có tuyên bố chính thức của Cơ quan Mạng lưới liên bang Đức (Bundesnetzagentur), chịu trách nhiệm quản thị trường khí đốt, điện, đường sắt, viễn thông.
Động thái kích hoạt giai đoạn báo động là tiền đề để triển khai kế hoạch của chính phủ Đức về việc tăng công suất ở các nhà máy nhiệt điện than để giảm sử dụng khí đốt trong sản xuất điện.
Chỉ đến giai đoạn 3 (giai đoạn khẩn cấp), Bundesnetzagentur mới bắt buộc hạn chế sử dụng khí đốt trong các ngành công nghiệp. Đức đã kích hoạt giai đoạn 1 (giai đoạn cảnh báo sớm) về tình trạng thiếu khí đốt vào cuối tháng 3.
Đức đã phải hành động như vậy sau khi Nga đột ngột hạn chế cung cấp khí đốt sang Đức. Hồi giữa tháng 6, Tập đoàn năng lượng nhà nước Gazprom (Nga) thông báo cắt giảm 40% lưu lượng khí đốt chảy qua đường ống Nord Stream 1 chạy đến châu Âu thông qua Đức, với lý do Công ty Siemens Energy (Đức) trì hoãn giao trả một tuốc-bin khí mà Gazprom gửi đi để bảo hành. Gazprom cho biết chỉ có thể cung cấp tối đa 100 triệu mét khối khí đốt tự nhiên mỗi ngày vào đường ống Nord Stream 1, giảm so với mức 167 triệu mét khối mỗi ngày như thường lệ.
Siemens Energy giải thích tuốc bin khí đã được gửi sang Canada sửa chữa nhưng các lệnh trừng phạt Nga do Canada áp đặt đã khiến công ty không thể trả thiết bị này cho khách hàng. Vẫn chưa biết khi nào lưu lượng khí đốt ở đường ống Nord Stream 1 trở lại mức bình thường.
Bộ trưởng Kinh tế Đức, Robert Habeck nói rằng động thái hạn chế nguồn cung của Nga là một “quyết định mang tính chính trị” được thiết kế để gây bất ổn cho khu vực và làm tăng giá khí đốt.
Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, phụ thuộc Nga khoảng 35% nhu cầu khí đốt tự nhiên.
Trong cuộc nói chuyện với báo chí 19-6, Bộ trưởng Robert Habeck thông báo Đức sẽ giảm tiêu thụ khí đốt tự nhiên và tăng đốt than để lấp đầy các cơ sở trữ khí đốt phục vụ nhu cầu mùa đông sắp tới.
Ông nói: “Tình hình nghiêm trọng, do đó, chúng tôi đang tăng cường các bước đi phòng ngừa và thực hiện các biện pháp bổ sung để giảm tiêu thụ khí đốt. Điều này có nghĩa là lượng khí đốt tiêu thụ phải giảm hơn nữa, nhưng các cơ sở lưu trữ phải lưu trữ nhiều khí đối hơn, nếu không mọi thứ sẽ thực sự trở nên căng thẳng trong mùa đông”.
Tuy nhiên, chính phủ Đức khẳng định vẫn giữ mục tiêu đóng cửa tất cả các nhà máy nhiệt điện than vào năm 2030.
Áo, Ý, Hà Lan sẵn sàng tăng công suất nhiệt điện than
Trong khi đó, hôm 19-6, chính phủ Áo cho biết sẽ chuyển đổi một nhà máy điện khí ở thành phố Mellach thành nhà máy nhiệt than nếu tình trạng hạn chế nguồn cung khí đốt từ Nga dẫn đến cuộc khủng hoảng năng lượng ở nước này.
Hãng tin Reuters hôm 17-6 dẫn các nguồn tin nói rằng chính phủ Ý cho biết đang cân nhắc tuyên bố "tình trạng báo động cao” về khí đốt nếu Nga tiếp tục hạn chế nguồn cung. Trước đó, Tập đoàn năng lượng Eni của nước này báo cáo rằng dòng chảy khí đốt từ Nga đến Ý giảm 3 ngày liên tục.
Nếu tình trạng báo động được ban bố, điều này sẽ kích hoạt một loạt các biện pháp bao gồm hạn chế phân bổ khí đốt cho lĩnh vực công nghiệp, tăng công suất tại các nhà máy nhiệt điện than và nhập khẩu nhiều khí đốt hơn từ các nhà cung cấp khác.
Hôm 21-6, Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi sinh thái Ý, Roberto Cingolani cho biết chính phủ sẵn sàng mua than để vận hành tối đa công suất ở các nhà máy nhiệt điện than nếu cần để tiết kiệm khí đốt.
Trước đó một ngày, chính phủ Hà Lan cho biết họ sẽ kích hoạt giải đoạn “cảnh báo sớm” của kế hoạch hành động ứng phó khủng hoảng năng lượng và dỡ bỏ giới hạn sản lượng tại các nhà máy nhiệt điện than để tiết kiệm khí đốt. Bộ trưởng Khí hậu và năng lượng Hà Lan, Rob Jetten nói: “Nội các Hà Lan quyết định ngay lập tức dỡ bỏ hạn chế sản xuất nhiệt điện than trong giai đoạn 2022-2024”. Hà Lan loại bỏ dần việc sử dụng than để sản xuất điện bằng cách chỉ cho phép các nhà máy nhiệt điện than hoạt động ở mức tối đa 35% công suất của chúng trong những năm gần đây.
Giải pháp “chữa cháy” ngắn hạn
Chiến sự ở Ukraine đã đẩy giá năng lượng tăng vọt trên toàn cầu và làm dấy lên nguy cơ thiếu hụt nếu nguồn cung từ Nga bị gián đoạn. Cho đến nay, Gazprom đã dừng cung cấp khí đốt cho một số nước châu Âu bao gồm Ba Lan, Bulgaria, Phần Lan và Hà Lan.
Hôm 23-6, Fatih Birol, Giám đốc Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cảnh báo châu Âu phải ngay lập tức chuẩn bị ứng phó nguy cơ Nga dừng xuất khẩu khí đốt hoàn toàn sang khu vực này trong mùa đông tới. Ông nói rằng việc Nga giảm cung cấp khí đốt cho các nước châu Âu trong tuần qua báo hiệu Nga có thể hạn chế dòng chảy khí đốt hơn nữa khi Moscow tìm cách gây sức ép với châu Âu trong cuộc chiến ở Ukraine.
Henning Gloystein, Giám đốc bộ phận năng lượng, khí hậu và tài nguyên của Công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group, cho biết giải pháp ngắn hạn cho Đức và nhiều chính phủ châu Âu khác là tiếp cận bất kỳ dạng năng lượng nào mà họ có thể miễn là không phải của Nga, “và đáng buồn là điều đó bao gồm… than đá”.
“Than cứng và than non là dạng than bẩn nhất, nhưng Đức có sẵn nguồn cung và sẽ cố gắng sử dụng tối đa chúng để tránh tình trạng thiếu khí đốt vào mùa đông”, Gloystein nói trong cuộc trao đổi với hãng tin CNBC hôm 21-6.
Gloystein cho biết các nhà hoạch định chính sách châu Âu có thể tránh được viễn cảnh thiếu năng lượng vào mùa đông. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng “mọi thứ có thể trở nên thực sự tồi tệ” nếu dòng khí đốt của Nga ngừng chảy, đặc biệt là nếu thời tiết mùa đông lạnh bất thường.
Ông nói: “Trường hợp xấu nhất là kích hoạt kế hoạch hạn chế sử dụng năng lượng. Điều đó có nghĩa là ở giai đoạn đầu, các ngành công nghiệp không thiết yếu của Đức được yêu cầu giảm tiêu thụ khí đốt... Bước tiếp theo là sẽ yêu cầu các ngành công nghiệp khác và các hộ gia đình giảm tiêu thụ khí đốt, điều mà hầu hết mọi người châu Âu chưa từng trải qua”.
Các chính phủ châu Âu hiện đang chạy đua lấp đầy các kho chứa khí đốt dưới lòng đất để bảo đảm các hộ gia đình có đủ nhiên liệu sưởi ấm nhà cửa trong mùa đông.
Lauri Myllyvirta, nhà phân tích của Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và không khí sạch (Phần Lan), nói: “Châu Âu đã không chuẩn bị trước cho cuộc khủng hoảng năng lượng và cần triển khai nhiều biện pháp để vượt qua mùa đông tới mà không có khí đốt của Nga. Đồng thời, EU và nhiều nước EU cũng ứng phó với cuộc khủng hoảng bằng cách đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án năng lượng sạch. Điều này có nghĩa là chúng ta sẽ giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch trong những năm tới nhanh hơn nhiều so với dự kiến trước đây”.
Mahi Sideridou, Giám đốc điều hành Europe Beyond Coal, một liên minh các tổ chức dân sự vận động chuyển sang năng lượng sạch ở châu Âu.,cho biết: “Nhiều thập niên thất bại trong chính sách năng lượng và cơ sở hạ tầng đã dẫn đến việc các chính phủ châu Âu phải xem xét trở lại với than đá, loại nhiên liệu gây ra cái chết cho hàng triệu người cũng như gây ô nhiễm khí hậu”.
Bà nói thêm: “Điều quan trọng bây giờ là họ phải đảm bảo rằng bất kỳ biện pháp mới nào cũng chỉ là tạm thời và chúng tôi vẫn tiếp tục con đường thoát khỏi hoàn toàn than ở châu Âu vào năm 2030”.
Theo CNBC, AFP, Bloomberg
