Nhiều triển vọng phát triển sản xuất chip tại Việt Nam

(KTSG Online) – Thời gian gần đây, nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam có cơ hội khi tham gia sản xuất chip. Các ý kiến được đưa ra trong bối cảnh một số doanh nghiệp trong nước hiện đã tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.

• Hàn Quốc sẽ vượt Trung Quốc về đầu tư thiết bị sản xuất chip
• Samsung đầu tư 230 tỉ đô la để biến Hàn Quốc thành trung tâm sản xuất chip lớn nhất thế giới

Doanh nghiệp nội tham gia sản xuất chip

Giữa tháng 4, khi Thủ tướng Chính phủ thăm và làm việc với tập đoàn FPT, lãnh đạo doanh nghiệp này đã báo cáo về việc thành lập Công ty cổ phần bán dẫn FPT (FPT Semiconductor) vào tháng 3-2022.

Ông Nguyễn Vinh Quang, Giám đốc FPT Semiconductor, cho biết năm 2022 công ty này đã thiết kế, sản xuất 3 dòng chip nguồn và có hợp đồng cung cấp chip đầu tiên cho đối tác với đơn đặt hàng 25 triệu chip trong năm 2024, 2025. FPT đang thực hiện đơn đặt hàng 2 triệu chip cho đối tác Nhật Bản. Dự kiến 2023, FPT sẽ có thêm 7 dòng chip mới. Đầu năm 2024, FPT sẽ tiếp tục thiết kế, sản xuất dòng chip IoT platform cho ứng dụng thiết bị thông minh, IoT cho nông, lâm, thủy hải sản, công nghệ trên ô tô, năng lượng, điện tử điện lạnh.

Được biết, dòng chip vi mạch đầu tiên do FPT sản xuất ứng dụng trong sản phẩm Internet vạn vật (IoT). Dòng chip bán dẫn tích hợp (IC - Integrated Circuit) được các kỹ sư của FPT trực tiếp thiết kế. Toàn bộ quá trình nghiên cứu và phát triển chip được thực hiện tại Việt Nam bởi những kỹ sư của FPT sau đó đặt nhà máy tại Hàn Quốc sản xuất và đóng gói.

Khách hàng đầu tiên và hiện là đối tác chiến lược cùng phối hợp để phân phối các sản phẩm chip của FPT Semiconductor ở các thị trường Úc, Đài Loan, Trung Quốc... FPT có kế hoạch đưa những dòng chip đến với thị trường trong nước chứ không chỉ xuất khẩu.

Ngoài FPT, CMC và Viettel cũng đã có những đầu tư trong việc sản xuất chip. Cung cấp thông tin cho báo chí, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ CMC, cho hay tập đoàn này đã có sản phẩm thương mại hóa, nhưng nó ẩn ở phía sau. Ví dụ như camera nhận diện khuôn mặt, công nghệ nền tảng của nó là FPGA, toàn bộ công nghệ nhận dạng đã được cứng hóa. Nếu có sản lượng lớn, CMC sẽ thuê đơn vị thứ ba đúc ra con chip của mình.

Mới đây, lãnh đạo tập đoàn Viettel đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ được tham gia nghiên cứu, thiết kế, sản xuất chip phục vụ nhu cầu nội địa, hướng tới xuất khẩu. Trước đó, từ năm 2018, Viettel đã đầu tư 40 triệu đô la Mỹ để tiến hành việc nghiên cứu và sản xuất chip.

Tại hội nghị di động thế giới 2023 (MWC 2023) mới đây ở Tây Ban Nha, Viettel cùng với Qualcomm đã công bố nghiên cứu, sản xuất thành công khối vô tuyến trạm thu phát sóng 5G đầu tiên trên thế giới sử dụng chipset ASIC.

Viettel cho rằng việc thiết kế và sản xuất chip là một bước đi quan trọng trong hành trình tiến tới làm chủ toàn bộ công nghệ.

Doanh nghiệp ngoại tăng cường đầu tư

Năm ngoái, Samsung đã đầu tư thêm 3,3 tỉ đô la Mỹ vào Việt Nam. Trong tháng 8 năm ngoái, tại cuộc gặp với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Tổng giám đốc Tập đoàn Samsung Roh Tae-Moon cho biết hãng đang chuẩn bị sản xuất thử lưới bóng chip bán dẫn và dự kiến sản xuất đại trà sản phẩm này tại nhà máy ở Thái Nguyên từ tháng 7-2023.

Còn theo thông tin của Reuters mới đây, Intel đang cân nhắc bổ sung vào dự án đầu tư 1,5 tỉ đô la Mỹ tại Việt Nam để mở rộng nhà máy kiểm tra và đóng gói chip. Intel có thể rót thêm 1 tỉ đô la Mỹ vào dự án hiện tại trong bối cảnh Việt Nam ngày càng có vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Ngoài hai doanh nghiệp trên, Việt Nam cũng đã thu hút thêm một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có liên quan trong sản xuất các thiết bị, linh kiện bán dẫn. Đầu năm nay, công ty Amkor Technology (Hàn Quốc) đã ký thỏa thuận phát triển dự án nhà máy sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu bán dẫn tại khu công nghiệp Yên Phong 2C (Bắc Ninh). Dự án dự kiến vận hành vào cuối năm 2023 với tổng vốn đầu tư cam kết đến năm 2035 là 1,6 tỉ đô la Mỹ.

Công ty này sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu bán dẫn, cung cấp cho các đối tác là Qualcomm, Samsung, NVIDIA, Foxconn, Broadcom, LG, SK Hynix.

Công ty Hayward Quartz Technology INC tại thung lũng Silicon (Mỹ), nhà cung cấp OEM trong lĩnh vực chip, cũng đã được phê duyệt xây dựng nhà máy tại khu công nghệ cao Đà Nẵng. Nhà máy có tổng giá trị 110 triệu đô la Mỹ, dự kiến hoạt động vào quí 2 tới, sẽ tạo ra các khối silicon tinh thể, polyme nhựa và các vật liệu khác được sử dụng trong chế tạo chip.

Trước đó, cuối tháng 8-2022, Tập đoàn Synopsys (Mỹ) thông báo sẽ đào tạo kỹ sư điện tại Việt Nam và hỗ trợ Khu công nghệ cao TP.HCM thành lập trung tâm thiết kế chip thông qua chương trình tài trợ phần mềm. Synopsys đã trao tặng cho Khu công nghệ cao TP.HCM tổng số 30 bằng sáng chế liên quan đến thiết kế chip, ước tính có trị giá 20 triệu đô la Mỹ. Dựa vào đây, các kỹ sư Việt Nam có thể thiết kế chip ứng dụng cho tủ lạnh, máy điều hòa...

Cung cấp thông tin cho báo chí, ông Daniel Lin, Phó Tổng giám đốc Kinh doanh tại các thị trường mới nổi MediaTek, cho biết MediaTek đang tính toán về việc mở các trung tâm để nghiên cứu, phát triển sản phẩm tại Việt Nam. Cuối năm ngoái, MediaTek đã có một tổ công tác sang Việt Nam để tìm hiểu về các trung tâm nghiên cứu và phát triển.

Theo Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), ở mảng thiết kế vi mạch các doanh nghiệp Việt Nam như Viettel hay FPT tham gia với khoảng 200 nhân viên. Còn lại khoảng 30 công ty nước ngoài đến từ Nhật Bản, Mỹ, Đài Loan (Trung Quốc), Trung Quốc, Hàn Quốc đã đầu tư tại Việt Nam cùng với với đội ngũ nhân lực ước tính khoảng 5.000 kỹ sư - có thể đảm nhận công việc ở tất cả các mảng việc trong khâu thiết kế. Trong đó, phân bổ nhân lực tập trung nhiều nhất tại TPHCM (85%), Hà Nội (8%) và Đà Nẵng (7%).

Theo các chuyên gia, Intel sản xuất chip tại Việt Nam nhưng thực tế các linh kiện và công đoạn chính làm tại nhà máy ở Singapore và một số nơi khác, sau đó đưa về Việt Nam để đóng gói - đây là giai đoạn gia công con chip ở khâu cuối cùng. Sau đó sản phẩm sẽ được xuất khẩu ở Việt Nam và được ghi nhận là sản xuất tại Việt Nam. Như vậy Việt Nam làm công đoạn cuối cùng với giá trị gia tăng thấp hơn.

Việc tạo ra một sản phẩm chip điện tử hoàn chỉnh gồm nhiều quy trình công nghệ phức tạp gồm thiết kế, sản xuất bán dẫn trên wafer (tấm nền silicon để in khắc các vi mạch), kiểm thử và đóng gói. Tại Việt Nam hiện mới chỉ có các doanh nghiệp làm thiết kế và các doanh nghiệp kiểm thử, đóng gói sản phẩm. Nhà máy của Intel ở TPHCM, nhà máy của Samsung ở Thái Nguyên hay nhà máy của Amkor tại Bắc Ninh đều chủ yếu ở dạng kiểm thử và đóng gói sản phẩm chip rồi xuất xưởng. Các doanh nghiệp của Việt Nam hiện chỉ tập trung nhiều ở khâu thiết kế.

Cơ hội phát triển sản xuất chip

Ông Daniel Lin cho rằng Việt Nam có cơ hội trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng chip bán dẫn toàn cầu. Việt Nam nên cân nhắc đầu tư vào khâu sản xuất trong ngành công nghiệp chip bán dẫn. Tuy nhiên, đừng bắt đầu với những quy trình quá phức tạp và tiên tiến, hãy bắt tay vào những thứ đơn giản trước. Ví dụ như thiết kế vi mạch, xây dựng nhà máy, các phòng thử nghiệm, quy trình đóng gói... sau đó mới tăng dần cấp độ lên.

Ông Daniel Lin đã làm việc với Bộ Thông tin Truyền thông và một số doanh nghiệp Việt Nam muốn tham gia vào ngành sản xuất chip bán dẫn. Ông cho rằng khâu thiết kế, đóng gói và các dịch vụ phần mềm là lĩnh vực mà Việt Nam có thể làm tốt để đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng. Với những thành phần khác liên quan đến CPU, GPU... đây là những mục tiêu thách thức hơn do liên quan đến các công nghệ rất sâu.

Cung cấp thông tin cho báo chí, tiến sĩ Majo George, giảng viên cấp cao tại Khoa Kinh doanh Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng gần đây Việt Nam đã tập trung vào việc mở rộng ngành công nghiệp điện tử và có cơ hội làm điều đó bằng cách tham gia vào thị trường chất bán dẫn. Thị trường này đang mở rộng nhanh chóng và nhu cầu về chip tăng lên trong nhiều ngành công nghiệp.

Theo tiến sĩ Majo George, Việt Nam phải giải quyết một số trở ngại như thiết lập chuỗi cung ứng nội địa có khả năng hỗ trợ sản xuất chip; đào tạo lực lượng lao động lành nghề; tạo môi trường kinh doanh thuận lợi; tài trợ cho nghiên cứu và phát triển và hợp tác với các đối tác quốc tế...

Sản xuất chip không chỉ là lĩnh vực khó, rất tốn kém, mà theo ông Nguyễn Quân, Chủ tịch Hội Tự động hóa Việt Nam, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, còn có độ mạo hiểm, rủi ro rất cao; rất chậm hoàn vốn, đạt lợi nhuận.

Ngay cả khi có nhà máy sản xuất chip, ông Quân cho rằng Việt Nam vẫn phải nhập khẩu toàn bộ vật liệu điện tử. Theo ông, nếu Việt Nam phát triển ngành công nghiệp vi mạch, việc đầu tiên phải làm chính là xây dựng một số cơ sở sản xuất các vật liệu điện tử chủ yếu.

Trước xu hướng phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực chip bán dẫn, FPT kiến nghị Chính phủ tạo điều kiện tập trung phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam, đặc biệt là nguồn lực thiết kế chip bán dẫn. Việt Nam cần thành lập trung tâm quốc gia hỗ trợ ngành bán dẫn để phát triển nguồn lực về lâu dài giống mô hình các nước như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc. Việt Nam cũng cần thu hút, kêu gọi các doanh nghiệp lớn trên thế giới đầu tư vào việc xây dựng nhà máy, đào tạo nhân sự cho ngành này...