Ba kịch bản về trần nợ công của nước Mỹ

(KTSG Online) - Tranh cãi về trần nợ công kéo dài có thể đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái. Trong trường hợp Nhà Trắng và phe Cộng hòa ở quốc hội Mỹ không đạt được thỏa thuận tăng trần nợ công, chính phủ Mỹ sẽ vỡ nợ và có thể dẫn đến một cuộc kủng hoảng tài chính nghiêm trọng hơn, theo nhận định của các chuyên gia kinh tế.

• Điều gì xảy ra nếu Bộ Tài chính Mỹ cạn tiền?
• Vàng hưởng lợi nếu bế tắc về trần nợ công của Mỹ kéo dài

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã cảnh báo rằng chính phủ có thể cạn tiền vào 1-6. Trong trường hợp đó, Bộ Tài chính Mỹ có thể tạm dừng các khoản thanh toán, chẳng hạn như tiền lương nhân viên liên bang hoặc cựu chiến binh. Trong trường hợp xấu nhất, nếu Washington không trả được nợ cho những người nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ, trụ cột của hệ thống tài chính toàn cầu, điều này có thể gây ra cơn suy thoái nghiêm trọng, khiến giá cổ phiếu lao dốc và chi phí vay tăng vọt. Nhiều nhà kinh tế không mong đợi một vụ vỡ nợ lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ. Nhưng họ chỉ ra ba kịch bản tiềm năng mà bế tắc về nợ trần có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế và hệ thống tài chính Mỹ với mức độ nghiêm trọng tăng dần.

Kịch bản 1: Thỏa thuận nợ trần đạt được vào phút chót

Nền kinh tế Mỹ đang tăng trưởng trì trệ do lãi suất cao, với nhiều nhà kinh tế dự báo một cơn suy thoái nhẹ sẽ xuất hiện vào cuối năm nay. Joel Prakken, trưởng bộ phận kinh tế Mỹ của S&P Global Market Intelligence, cho rằng khi các nhà lập pháp của phe Dân chủ và phe Cộng hòa quyết “đấu trí” đến cùng, tình trạng không chắc chắn có thể khiến người tiêu dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp cắt giảm chi tiêu, Điều này khiến xác suất kinh tế Mỹ suy thoái tăng lên. Người lao động Mỹ ít có khả năng bị mất việc làm, nhưng triển vọng kinh tế bất ổn sẽ khiến họ cắt giảm mua sắm. Cổ phiếu có thể bắt đầu giảm giá ở thời điểm cận kề ngày 1-6. Prakken lưu ý vào năm 2011, khi quốc hội Mỹ đạt được thỏa thuận nâng trần nợ công chỉ vài giờ trước thời hạn chót, thị trường chứng khoán Mỹ đã giảm mạnh và mất nhiều tháng để phục hồi. Chỉ vài ngày sau khi thỏa thuận đạt được, Standard & Poor's hạ xếp hạng tín dụng dài hạn của chính phủ Mỹ lần đầu tiên trong lịch sử, từ AAA xuống AA+.

“Ngay cả khi chúng ta đạt thỏa thuận nợ trần trước khi chính phủ cạn tiền, Mỹ vẫn có thể đối mặt hiệu ứng âm ỉ về tình trạng không chắc chắn, cản trở tăng trưởng kinh tế”, Prakken nói.

S&P Global Market Intelligence dự đoán bất ổn tài chính tương tự như năm 2011 có thể làm chậm tốc độ tăng trưởng GDP của Mỹ khoảng 0,1% trong quí 4 năm nay, từ mức tăng ước tính 0,6% trong kịch bản không xảy ra bất ổn.

Kịch bản 2: Thỏa thuận được chốt sau hạn chót

Nếu các cuộc đàm phán về nợ trần kéo dài qua ngày 1-6, các nhà kinh tế dự đoán thị trường tài chính sẽ phản ứng gay gắt hơn vì khả năng vỡ nợ của Mỹ có vẻ thực tế hơn.

“Cú sốc sẽ có xu hướng tăng tốc khá nhanh vào ngày 1-6”, Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng của Ernst & Young, nhận định.

Nếu người tiêu dùng chứng kiến giá trị trong tài khoản hưu trí và đầu tư của họ đột ngột suy giảm, họ có thể cắt giảm đáng kể các hoạt động chi tiêu, vốn là huyết mạch của nền kinh tế Mỹ.  Cùng lúc đó, các doanh nghiệp có thể tạm dừng các kế hoạch tuyển dụng và đầu tư.

Bộ trưởng Yellen cho biết ngày mà Bộ Tài chính cạn kiệt tiền mặt có thể muộn hơn vài ngày hoặc vài tuần so với ngày dự tính. Vì vậy có thể có một khoảng thời gian giữa ngày 1-6 và ngày mà bất kỳ khoản thanh toán của chính phủ bị trì hoãn. Trung tâm Chính sách lưỡng đảng dự báo Bộ Tài chính Mỹ sẽ chi 622,5 tỉ đô la trong tháng 6, trong khi thu về 495 tỉ đô la tiền thuế. Thời điểm chính xác của các dòng tiền vào và ra đó sẽ ảnh hưởng đến lượng dự trữ tiền mặt của Bộ Tài chính trên thực tế.

Một khả năng khác là trong một thời gian ngắn, chính phủ Mỹ ưu tiên thanh toán nợ hơn các khoản thanh toán khác, chẳng hạn như trợ cấp an sinh xã hội. Các nhà kinh tế của ngân hàng UBS nói rằng nếu trường hợp đó xảy ra, nền kinh tế sẽ bị tác động lớn nhưng ít nghiêm trọng hơn so với kịch bản chính phủ Mỹ vỡ nợ.

Họ ước tính trong trường hợp như vậy, GDP của Mỹ sẽ giảm ở mức 2% hàng năm trong quí 3 và giảm mạnh hơn nữa trong quí 4. Doanh nghiệp Mỹ sẽ sa thải 250.000 việc làm trong nửa cuối năm.

Điểm tích cực khi kinh tế Mỹ suy giảm là lạm phát có thể sẽ giảm xuống mạnh, như mong muốn của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), cho phép cơ quan này có thể cắt giảm lãi suất để bù đắp một số điểm yếu của nền kinh tế.

Kịch bản 3: Không đạt được thỏa thuận

Nếu hai đảng Dân chủ và Cộng hòa không được thỏa thuận nâng trần nợ công, khiến chính phủ Mỹ không thể thanh toán tất cả các hóa đơn trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần, hậu quả sẽ rất lớn.

“Sẽ có sự hỗn loạn trong hệ thống tài chính toàn cầu vì trái phiếu chính phủ Mỹ đóng vai trò rất quan trọng. Điều gì sẽ xảy ra khi trái phiếu chính phủ Mỹ, được xem là điểm tham chiếu cho lãi suất toàn cầu, lại trở thành loại tài sản rủi ro nhất?”, Wendy Edelberg, nhà kinh tế của Viện Brookings, nói.

Daco của Ernst & Young cho biết nếu Mỹ vỡ nợ, điều này sẽ gây ra một cơn suy thoái nghiêm trọng hơn so với cơn suy thoái 2007-2009.

Giá trị của trái phiếu chính phủ Mỹ sẽ giảm khi các nhà đầu tư bán tháo và có thể giảm vĩnh viễn lượng nắm giữ của họ đối với tài sản này. Việc chính phủ Mỹ bỏ lỡ các thời hạn thanh toán lãi và nợ gốc trái phiếu sẽ làm gián đoạn dòng chảy toàn cầu trị giá hàng nghìn tỉ đô la liên quan đến hoạt động vay đô la ngắn hạn, vốn rất quan trọng đối với cách mà ngân hàng và doanh nghiệp huy động vốn phục vụ các hoạt động.

Các quỹ đầu tư, doanh nghiệp và ngân hàng đều nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ. Giá trị tài sản này sụt giảm sẽ ảnh hưởng đến bảng cân đối kế toán của họ. Làn sóng khách hàng rút tiền gửi gần đây ở các ngân hàng khu vực của Mỹ là do các lo ngại về vấn đề thanh khoản khi giá trị danh mục trái phiếu chính phủ Mỹ của họ giảm đáng kể khi lãi suất liên tục tăng. Trong kịch bản Mỹ vỡ nợ, giá trái phiếu chính phủ Mỹ có thể còn giảm mạnh hơn.

Các nhà phân tích cũng dự báo nhiều nhà đầu tư sẽ tháo chạy khỏi các loại tài sản rủi ro. Một báo cáo của Nhà Trắng cho biết thị trường chứng khoán sẽ giảm mạnh 45% trong những tháng sau khi Mỹ vỡ nợ và tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng 5 điểm phần trăm. Theo ngân hàng UBS, nếu tình trạng bế tắc về nợ trần kéo dài một tháng, nền kinh tế Mỹ có thể suy giảm trong 4 quí liên tiếp.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ ảnh hưởng đến lãi suất trên toàn nền kinh tế. Vì vậy, người tiêu dùng Mỹ có thể chứng kiến lãi suất tăng vọt đối với nợ thẻ tín dụng, khoản vay thế chấp và vay mua ô tô.

Không giống như cơn suy thoái do tác động của Covid-19 vào năm 2020, khi nền kinh tế Mỹ mất hơn 20 triệu việc làm nhưng chính phủ đã bơm hàng nghìn tỉ đô la kích thích, Washington sẽ không thể đưa ra chương trình hỗ trợ tương tự trong kịch bản vỡ nợ, báo cáo của Nhà Trắng lưu ý

Theo WSJ