Ai cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu?
Xuân Lộc
(TBKTSG Online) - Quy định phải có giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền ở nước ngoài mới được đăng kiểm được cho là rào cản lớn nhất với nhiều nhà nhập khẩu ô tô nguyên chiếc kể ngày 1-1-2018 tới, theo quy định của Nghị định 116/2017/NĐ-CP. Vậy quốc gia nào hiện đang cấp loại giấy chứng nhận này?
Nhà nhập khẩu ô tô chính thức cũng kêu khó nhập xe
 |
| Quy định nhập khẩu ô tô mới là thách thức lớn đối với những nhà nhập khẩu ủy quyền chính hãng. Ảnh minh họa: Xuân Lộc |
Mỹ và Nhật thì không, nhưng Đức lại có
Theo quy định của Nghị định 116, khi tiến hành việc kiểm tra, thử nghiệm xe, doanh nghiệp nhập khẩu ô tô phải cung cấp cho cơ quan quản lý chất lượng bản sao giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu được cấp bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) trong năm đã bốn lần liên tiếp gửi kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành liên quan kêu khó vì không thể đáp ứng được yêu cầu này.
Theo VAMA, yêu cầu mới này là vấn đề nghiêm trọng đối với tất cả các thành viên vì giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu không tồn tại ở nhiều quốc gia. Một số quốc gia đang áp dụng chính sách nhà sản xuất tự chứng nhận; trong khi ở một số nơi khác, các cơ quan và tổ chức có thẩm quyền có thể cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại này nhưng hệ thống tiêu chuẩn và đăng kiểm không giống với hệ thống ở Việt Nam.
Ông Phạm Anh Tuấn, Trưởng tiểu ban chính sách của VAMA, Tổng trưởng Ban Kế hoạch chiến lược của hãng Toyota Việt Nam, cho biết ở một số quốc gia mà ông đã tìm hiểu thông tin, các cơ quan có thẩm quyền chỉ cấp giấy chứng nhận chất lượng cho xe bán ra ở thị trường trong nước, xe xuất khẩu không cần cấp loại giấy chứng nhận này. Hiện nay ô tô sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam khi xuất khẩu cũng vậy, không cần cơ quan đăng kiểm cấp giấy chứng nhận chất lượng. Một số quốc gia còn trao quyền cho doanh nghiệp trong việc chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm và không cấp chứng nhận chất lượng.
Do đó, các nhà nhập khẩu lo lắng không biết cơ quan có thẩm quyền của các nước xuất khẩu ô tô sang Việt Nam sắp tới có chịu cấp loại giấy chứng nhận này hay không. "Nếu không có giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại, xe nhập về Việt Nam sẽ không được tiến hành kiểm tra việc thử nghiệm, cũng có nghĩa là không thể được làm thủ tục thông quan", ông Tuấn nói và khẳng định ở Nhật Bản và ở Mỹ không cấp giấy chứng nhận này.
Không riêng các thành viên VAMA, một số tổ chức hoạt động trong ngành ô tô của Nhật Bản, Mỹ, cơ quan ngoại giao các nước cũng lên tiếng phản đối về quy định này của Việt Nam.
Theo Hiệp hội sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA), với quy định nói trên, đối với xe ô tô nhập khẩu vào Việt Nam cần phải nộp cả giấy chứng nhận của nước ngoài và giấy chứng nhận của Việt Nam. JAMA quan ngại đây là yêu cầu không cần thiết. Do đó, JAMA đề nghị Chính phủ Việt Nam rút lại yêu cầu phải có giấy chứng nhận chất lượng xe ô tô của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ở nước ngoài và chỉ yêu cầu nộp giấy chứng nhận do Cục đăng kiểm Việt Nam cấp, giống như ô tô sản xuất trong nước.
Tương tự, Ủy ban Chính sách ô tô Mỹ (AAPC) cũng có thư kiến nghị Thủ tướng và Chủ tịch nước rằng giấy chứng nhận như quy định đưa ra không có ở hầu hết các quốc gia mà các nhà sản xuất đang hoạt động. Các nhà sản xuất ô tô Mỹ hầu như không thể có được giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu (VTA) cho các xe họ đưa vào thị trường Việt Nam. Do đó, AAPC kiến nghị Việt Nam loại bỏ yêu cầu mới này.
Bức xúc này của doanh nghiệp cũng được Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam phản ánh tại buổi đối thoại với Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính vào trung tuần tháng 12 này. Tại buổi đối thoại, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính cũng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải xem lại quy định nói trên.
Trên thực tế, theo tìm hiểu của Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, ở một số nước châu Âu như Đức lại có cấp giấy chứng nhận loại này. Đại diện một số nhà nhập khẩu xe từ Đức cũng cho biết họ có thể tìm được VTA, một loại chứng nhận nhằm cung cấp thông số kỹ thuật và chủng loại xe phục vụ cho mục đích đăng kiểm. Đây cũng được xem là cơ sở để một số doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp ô tô trong nước ủng hộ quy định này của Nghị định 116.
Cụ thể, theo công văn gửi lên Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo Công ty cổ phần ô tô Trường Hải (Thaco) cho rằng doanh nghiệp cần cung cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu khi làm thủ tục kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô chưa qua sử dụng.
Thaco cho rằng đây là cơ sở để chứng minh chất lượng của ô tô nhập khẩu, là một trong các căn cứ để cơ quan kiểm tra chất lượng tiến hành kiểm tra và chứng nhận về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định hiện hành, hạn chế ô tô kém chất lượng từ nước ngoài, bảo vệ người tiêu dùng và đồng thời cũng tạo sự bình đẳng với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước. Đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, mỗi kiểu loại ô tô phải thực hiện các bước: Thiết kế, thử nghiệm mẫu, thử nghiệm và chứng nhận chất lượng linh kiện, thử nghiệm khí thải, đánh giá điều kiện đảm bảo chất lượng xuất xưởng (Conformity of Production, gọi tắt là đánh giá COP) và cuối cùng được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại theo quy định.
Vì vậy, Thaco cho rằng, các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô cần cung cấp bản sao giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại của ô tô nhập khẩu và kết quả đánh giá điều kiện đảm bảo chất lượng xuất xưởng (COP) được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền nước ngoài nhằm bảo đảm bình đẳng về sự nghiêm ngặt đối với chất lượng sản phẩm tương đương với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước.
Công ty cổ phần Tập đoàn Thành Công (TCG) cũng cho rằng quy định giấy chứng nhận trên là yêu cầu tối thiểu để chứng minh chất lượng các mẫu xe sản xuất, lắp ráp hay nhập khẩu có đạt được theo chứng nhận của các cơ quan có thẩm quyền hay không. Theo doanh nghiệp này, một mẫu xe nếu không đạt được các tiêu chuẩn thử nghiệm tối thiểu thì việc giao xe tới cho khách hàng tiềm ẩn nguy cơ rủi ro rất cao.
Bất đồng quan điểm về quy định thử nghiệm khí thải
Đối với quy định từng kiểu loại ô tô trong lô xe nhập khẩu phải được kiểm tra, thử nghiệm về khí thải và chất lượng an toàn kỹ thuật mà VAMA cho là không có ý nghĩa về mặt quản lý chất lượng, chỉ làm kéo dài thời gian thông quan và lãng phí chi phí của xã hội. Theo VAMA quy định này làm gia tăng thời gian chờ đợi lên thêm 2 tháng và chi phí lên thêm 10.000 đô la Mỹ để thử nghiệm đối với mỗi kiểu loại xe trong một lô hàng.
Trong khi đó, cả Thaco và TCG lại cho rằng quy định này là cần thiết. Theo lý giải của THACO, hiện nay, sau khi kiểu loại ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đã được cấp giấy chứng nhận chất lượng. Mỗi chiếc xe trước khi xuất xưởng phải được kiểm tra sự phù hợp các linh kiện (gương chiếu hậu, đèn chiếu sáng phía trước, kính an toàn, lốp, thùng nhiên liệu, vật liệu nội thất xe khách, vành hợp kim nhẹ) so với sản phẩm mẫu, kiểm tra từng ô tô trên dây chuyền thiết bị. Nếu chiếc xe đó không có chứng nhận an toàn về linh kiện và đảm bảo an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định thì sẽ không được cơ quan có thẩm quyền cấp phiếu xuất xưởng. Trong khi đó, đối với ô tô nhập khẩu, khi tiến hành thủ tục kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường không cần phải thử nghiệm, chứng nhận về linh kiện... nghiêm ngặt như đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước.
“Trong khi, xe nhập khẩu chỉ thử nghiệm khí thải lần đầu tiên, điều này dẫn đến không thể kiểm soát được chất lượng linh kiện trên xe của lô xe tiếp theo so với lô xe đầu tiên. Đồng thời tạo sự không bình đẳng giữa xe sản xuất lắp ráp và xe nhập khẩu”, Tổng giám đốc Thaco Nguyễn Hùng Minh nói trong thư kiến nghị.
Không chỉ về điều kiện nhập ô tô nguyên chiếc, những quy định về sản xuất lắp ráp ô tô trong Nghị định 116 theo các doanh nghiệp là cũng quá khó để thực hiện. Cụ thể là liên quan đến yêu cầu mới về chiều dài đường thử của xe, doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô cần phải có “… đường thử xe có chiều dài tối thiểu 800 m…”, với tối thiểu 400m đường thẳng trước ngày 17-4-2019.
Để đáp ứng yêu cầu này, nhà máy sản xuất sẽ phải có diện tích khoảng 25 ha và đây sẽ là bài toán khó cho các nhà máy ở các thành phố. Nhiều thành viên VAMA đã hoạt động ở Việt Nam hơn 20 năm. Tất cả các thiết bị nhà máy của các liên doanh này được thiết kế và đăng ký với các cơ quan Chính phủ (trước đây là Bộ Kế hoạch Đầu tư, bây giờ là Sở Kế hoạch và Đầu tư ở địa phương). Và bất kỳ thương hiệu hay công ty nào đều có quy trình kiểm tra chất lượng của riêng mình và chịu trách nhiệm về chất lượng của sản phẩm dựa trên Luật của Chính phủ Việt Nam về chất lượng hàng hóa. Với yêu cầu mới, nhiều thành viên VAMA cho biết sẽ phải đối mặt với khó khăn để tìm thêm đất và đầu tư cho việc xây dựng đường thử mới hay mở rộng đường thử.
Liên quan đến điều kiện này, TCG cho rằng yêu cầu về đường thử có chiều dài tối thiểu là 800 m, bao gồm: đường bằng phẳng 400 m (200 m để kiểm tra tăng tốc theo quy định, 200 m còn lại thử các tính năng khác như kiểm tra số, ổn định lái khi tốc độ cao, tiếng kêu ở tốc độ cao…); đường sỏi đá 25 m; đường gồ ghề 25 m; đường gợn sóng 25 m; đường dốc 30 m; đường trơn ướt 25 m (đối với xe ô tô chở người dưới 9 chỗ ngồi, để kiểm tra hệ thống chống trượt ngang khi phanh-ESP); đường cua; đoạn đường còn lại là khoảng cách giữa các đường địa hình, đường chờ trước khi tăng tốc. Xe trước khi xuất xưởng phải được kiểm tra trên tất cả các loại đường này để bảo đảm yêu cầu kỹ thuật và chất lượng của xe.
