(KTSG) - Ở Trung Quốc, giới trẻ xem bằng thạc sĩ là bằng cử nhân mới, ý nói lấy được bằng thạc sĩ mới được xem là học xong đại học. Lý do không phải vì họ chuộng bằng cấp, đơn giản chỉ vì tốt nghiệp cử nhân xong họ không kiếm được việc làm nên chưa thể ra đời như cha ông.
- Thạc sĩ trị liệu nghệ thuật Nguyễn Hương Linh: Tăng cơ hội trị liệu tâm lý cho nhóm dễ tổn thương
- Đình chỉ đào tạo đại học với Trường Đại học Hà Hoa Tiên
Theo số liệu do tờ Washington Post đưa ra, tại Đại học Thanh Hoa, một trong những trường đại học hàng đầu của Trung Quốc, nếu như có 54% sinh viên khóa 2013 sau khi tốt nghiệp cử nhân đã chọn học lên cao học thì đến lứa sinh viên khóa 2022 tỷ lệ này tăng lên 66%. Tại Đại học Bắc Kinh, 48% sinh viên tốt nghiệp năm 2019 đăng ký học thạc sĩ hay tiến sĩ, nhưng đến các sinh viên tốt nghiệp năm 2024 con số này đã là 66%.
Crystal là một trường hợp điển hình được Washington Post phản ảnh. Cô là một sinh viên xuất sắc, lại từng xin vào thực tập tại các công ty lớn như ByteDance, nơi làm ra Tik Tok hay RedNote, một phiên bản được ưa chuộng chẳng kém Instagram. Lúc cô tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh năm 2023, cô nằm ở top 10% sinh viên giỏi nhất lớp cô. Thế nhưng lý lịch học tập của cô chỉ bảo đảm cho cô một lựa chọn chắc chắn: lấy bằng thạc sĩ kinh tế và quản trị sau hai năm nữa, lúc đó cô mới hy vọng xin được việc làm.
Không riêng những sinh viên tốt nghiệp từ các đại học danh tiếng khó kiếm việc làm tốt, lương cao sau khi ra trường, ngay cả sinh viên từ các trường bình thường kiếm việc bình thường cũng khó. Đại dịch Covid-19 gây xáo trộn lớn, làm nền kinh tế Trung Quốc tê liệt một thời gian cộng với các đảo lộn trên thị trường địa ốc, những thay đổi trong ngoại thương với thế giới bên ngoài, nhất là cuộc thương chiến với Mỹ khiến kinh tế Trung Quốc phục hồi chậm chạp, thị trường lao động toàn là tin tức sa thải, tinh giản nhân viên. Trong bối cảnh đó, các công ty lớn chuyển hướng, ưu tiên tuyển người có bằng thạc sĩ hơn là cử nhân mới ra trường.
Đổng Gia Thần, một sinh viên cao học vừa mới hoàn thành chương trình thạc sĩ xã hội học tại Đại học Bắc Kinh, nhận xét: “Nếu người tuyển dụng có đòi hỏi ngày càng cao, tôi phải đáp ứng các yêu cầu này. Học cao học là điều tôi buộc phải làm”. Cô phải làm thực tập sinh đến sáu chỗ, cuối cùng mới được nhận vào Meituan, một công ty giao đồ ăn theo dạng như ShopeeFood.
Tuy nhiên bài viết trên tờ Washington Post cũng cho thấy góc nhìn từ phía nhà tuyển dụng. Lily Liu, cựu CEO của một nền tảng tuyển dụng trực tuyến có hơn 10.000 người dùng, cho rằng nhân viên mới cũng đòi hỏi nhiều tiêu chí từ chỗ làm. Họ cân nhắc nhiều thứ như môi trường nơi làm việc, giá trị của ngành, lương, khoảng cách từ nhà đến chỗ làm, vị trí cơ quan… trước khi quyết định chọn chỗ xin việc. Cô nói: “Nếu các kỳ vọng này không được đáp ứng, những người mới ra trường sẽ quay lại học tiếp”.
Tề Minh Diệu, nhà sáng lập và CEO của một công ty viễn thông tại Bắc Kinh, nhắc đến tình trạng lạm phát bằng cấp ở Trung Quốc, ông nói: “Khi tôi vào đại học năm 1992, đến 100% những người tốt nghiệp đều có ngay việc làm, mà việc làm tốt nữa chứ. Nay sinh viên cao học cũng giống như sinh viên đại học thời đó, còn sinh viên đại học bây giờ xem như chỉ bằng người học trường nghề ngày xưa”. Công ty của ông đã phải giảm người, từ 60 nhân viên trước đại dịch Covid-19 giờ còn chừng 20 người và suốt mấy năm rồi không tuyển thêm ai cả vì kinh tế ngưng trệ.
Tình hình thị trường lao động trầm lắng có thể làm trầm trọng hơn vấn đề sụt giảm dân số Trung Quốc. Thế hệ trẻ sẽ xây dựng gia đình trong tương lai nay nghĩ họ không đủ tiền làm đám cưới, nuôi con. “Khi tình hình thất nghiệp trong giới thanh niên tăng cao, các cơ chế bình thường như gặp gỡ bạn bè, giao kết, làm quen rồi tiến đến cưới hỏi bị phá vỡ” - một sinh viên nhận xét.
Trung Quốc ngưng công bố số liệu thất nghiệp của giới trẻ từ tháng 8-2023 sau khi tỷ lệ thất nghiệp trong lứa tuổi từ 16-24 tăng vọt lên 21,3% vào tháng 6 năm đó. Đến tháng 1-2024, nước này tiếp tục công bố số liệu này nhưng loại trừ sinh viên khỏi thống kê. Cục Thống kê Trung Quốc cũng cho biết họ sẽ tách độ tuổi từ 25-29 ra thành một nhóm riêng - trước đây độ tuổi này nằm trong nhóm từ 25-59 tuổi. Lý do là để phản ánh số lượng sinh viên cao học ngày càng tăng.
Hiện nay, tỷ lệ thất nghiệp của nhóm tuổi từ 16-24 là 14,9% vào tháng 5-2025. Sau khi lấy bằng thạc sĩ vào mùa xuân năm nay, Crystal bắt đầu làm việc tại một công ty công nghệ lớn ở Bắc Kinh. Cô tự nhủ dù sao so với thế hệ đi trước phải làm nhiều giờ, thu nhập thấp, sự vất vả tìm việc của cô vẫn chưa là gì. “Bây giờ đến lượt chúng tôi gánh lấy gánh nặng của thế hệ mình” - cô nói.
