‘Bất kỳ ai cũng không thể được bảo hộ độc quyền dấu hiệu ‘ST25′ cho sản phẩm gạo’

'Bất kỳ ai cũng không thể được bảo hộ độc quyền dấu hiệu 'ST25' cho sản phẩm gạo'

Nam Bình

(KTSG Online) - Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, tên gọi "ST25" của nhóm tác giả Hồ Quang Cua đã được cấp bằng bảo hộ giống lúa tại Việt Nam. Do đó, tên gọi này sẽ không được phép sử dụng lại một lần nữa để đăng ký bảo hộ cho các sản phẩm gạo làm ra từ giống lúa ST25, ở cả tại Việt Nam cũng như ở Mỹ.

Gạo ST25 bị bảo hộ tại Mỹ, vấn đề cần làm ngay lúc này là gì?

Gạo ST25 của Việt Nam bị bốn doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bảo hộ ở Mỹ

Chiều 23-4, Cục Sở hữu trí tuệ đã cung cấp thông tin liên quan đến sự việc gạo ST25 của Việt Nam bị bốn doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bảo hộ ở Mỹ như Kinh tế Sài Gòn Online đã thông tin trong những ngày qua.

Chỉ bảo hộ giống lúa ST25

Theo Cục Sở hữu Trí tuệ, Luật Sở hữu trí tuệ (Luật SHTT) quy định, để đăng ký bảo hộ giống cây trồng, người đăng ký phải đề xuất một cái tên phù hợp cho giống cây trồng với cơ quan quản lý nhà nước về quyền đối với giống cây trồng và tên đó phải trùng với tên đã đăng ký bảo hộ ở bất kỳ quốc gia nào có ký kết với Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thỏa thuận về bảo hộ giống cây trồng (Khoản 1, Điều 163, Luật SHTT).

Trong trường hợp cụ thể này, khi nộp hồ sơ đăng ký, giống lúa của nhóm tác giả Hồ Quang Cua được lấy tên là ST25 và đã được cấp Bằng bảo hộ giống cây trồng số 21.VN.2020 theo Quyết định số 45/QĐ-TT-VPBH ngày 6-3-2020 của Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn).

Theo Quyết định này, chủ Bằng bảo hộ của giống lúa ST25 là Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí và tác giả giống lúa ST25 là các ông/bà Hồ Quang Cua, Trần Tấn Phương, Nguyễn Thị Thu Hương.

Dấu hiệu "ST25" với vai trò là tên của giống cây trồng nên không thể được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền tại Việt Nam cũng như Mỹ cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào cho các sản phẩm liên quan đến lúa, gạo. Ảnh minh họa: Nam Bình

Một khi giống lúa đã được đặt tên phù hợp và được bảo hộ, thì bất kỳ tổ chức, cá nhân nào chào bán hoặc đưa ra thị trường vật liệu nhân giống của giống lúa này đều phải sử dụng tên giống như tên đã ghi trong bằng bảo hộ, kể cả sau khi kết thúc thời hạn bảo hộ (khoản 4 Điều 163 Luật SHTT).

Cũng theo quy định tại Điều 186 Luật SHTT, chủ bằng bảo hộ giống cây trồng có quyền sử dụng hoặc cho phép người khác sử dụng các quyền sau đây liên quan đến vật liệu nhân giống của giống đã được bảo hộ: sản xuất hoặc nhân giống, chế biến nhằm mục đích nhân giống, chào hàng, bán hoặc thực hiện các hoạt động tiếp cận thị trường khác, xuất khẩu…

Chủ bằng bảo hộ giống cây trồng có quyền ngăn cấm các hành vi bị coi là hành vi xâm phạm quyền của chủ bằng bảo hộ, trong đó có hành vi khai thác, sử dụng các quyền của chủ bằng bảo hộ mà không được phép của chủ bằng bảo hộ.

“Như vậy, có thể hiểu rằng, việc bảo hộ của nhà nước theo Bằng bảo hộ giống cây trồng là đối với bản thân lúa giống. Chủ bằng có quyền tự mình hoặc cho phép người khác thực hiện các hành vi nêu trên đối với vật liệu nhân giống, trong trường hợp cụ thể này là hạt lúa giống, chứ không phải là gạo, tức sản phẩm chế biến sau thu hoạch của lúa”, Cục Sở hữu trí tuệ nhận định.

Bên cạnh đó, một điểm cần lưu ý là quyền cấp cho chủ bằng bảo hộ số 21.VN.2020 chỉ có hiệu lực ở Việt Nam (Khoản 1 Điều 169 Luật SHTT).

Ngoài ra, với quy định về việc phải sử dụng tên giống cây trồng như tên đã ghi trong bằng bảo hộ (theo quy định tại khoản 4 Điều 163 Luật SHTT đã được đề cập ở trên), cần hiểu rằng việc sử dụng đúng tên giống cây trồng khi đưa sản phẩm (trường hợp cụ thể này là lúa giống ST25) ra thị trường là một nghĩa vụ bắt buộc không chỉ trong thời hạn bảo hộ mà kể cả sau khi giống lúa này đã hết thời hạn bảo hộ.

ST25 là tên gọi chung, không ai được giành làm “của riêng”

Cũng theo quy định của Luật SHTT, gạo là sản phẩm chế biến từ sản phẩm sau thu hoạch (thóc) từ cây lúa. Trong trường hợp Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí bán giống lúa ST25 cho nông dân trồng thì sau khi thu hoạch lúa, xay xát ra gạo thương phẩm đều phải sử dụng tên là “gạo ST25”.

Các doanh nghiệp thu mua thóc là sản phẩm thu hoạch từ lúa được gieo trồng từ hạt lúa giống ST25 để xay xát và sau đó bán gạo ra thị trường thì cũng đều phải gọi đó là gạo ST25. Điều đó có nghĩa là ST25 là tên của loại gạo là sản phẩm chế biến từ thóc thu hoạch được từ giống lúa ST25.

Cục Sở hữu trí tuệ khẳng định, sẽ không có chuyện "mất" thương hiệu ST25 tại Mỹ. Ảnh: Nam Bình

Vì lý do là tên gọi chung của một loại sản phẩm nên bất kỳ ai kinh doanh sản phẩm (gạo) này cũng đều phải sử dụng đúng tên gọi đó nên điểm b, khoản 2 Điều 74 Luật SHTT đã quy định tên gọi thông thường của hàng hóa bằng bất kỳ ngôn ngữ nào đã được sử dụng rộng rãi, thường xuyên, nhiều người biết đến sẽ bị coi là không có khả năng phân biệt và không được đăng ký làm nhãn hiệu.

"Điều đó có nghĩa là trong trường hợp cụ thể này, bất kỳ ai, kể cả doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí cũng không thể được bảo hộ độc quyền dấu hiệu "ST25" cho sản phẩm gạo", văn bản của Cục Sở hữu Trí tuệ cho biết.

Sẽ không có chuyện mất thương hiệu ST25 tại Mỹ

Cũng theo thông tin từ Cục Sở hữu trí tuệ, pháp luật các nước, trong đó có Mỹ, quy định tên gọi chung của sản phẩm/dịch vụ sẽ không được bảo hộ làm nhãn hiệu.

Đối với Mỹ, theo Hướng dẫn thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu của Cơ quan sáng chế và nhãn hiệu Mỹ (USPTO), thẩm định viên sẽ từ chối đơn đăng ký nhãn hiệu đối với tên giống cây trồng.

Điều này có thể thấy rõ trong thông báo dự định từ chối ngày 20.11.2020 của USPTO đối với nhãn hiệu "VIETNAM'S ST25 RICE, DAC SAN SOC TRANG” theo đơn đăng ký số 90151727 nộp ngày 01.9.2020 của Công ty Transword Foods, Inc.

Theo đó, ST25 là tên gọi chung của một loại giống cây trồng (lúa), và không thể được đăng ký dưới danh nghĩa một nhãn hiệu theo quy định tại mục 1202.12 của Quy chế thẩm định nhãn hiệu.

Tóm lại, dấu hiệu "ST25" với vai trò là tên của giống cây trồng nên không thể được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền tại Việt Nam cũng như Mỹ cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào cho các sản phẩm liên quan đến lúa, gạo.

Nếu trên một nhãn hiệu nào đó được cấp văn bằng bảo hộ cho sản phẩm liên quan đến lúa, gạo mà có xuất hiện dấu hiệu ST25 kết hợp cùng với các dấu hiệu khác tạo thành một tổng thể nhãn hiệu thì dấu hiệu ST25 cũng sẽ bị loại trừ khỏi phạm vi bảo hộ.

Trong trường hợp vì lý do nào đó, dấu hiệu ST25 được đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu cho sản phẩm gạo thì các tổ chức, cá nhân liên quan đều có thể phản đối đơn đăng ký này trên cơ sở dấu hiệu “ST25” là tên giống cây trồng và tên này không thể thuộc độc quyền của tổ chức, cá nhân nào.