Bình an cho người thiện tâm
Nguyễn Nguyên Thảo
(TBKTSG) - Mỗi dịp lễ Giáng sinh, nếu đến các nhà thờ Công giáo, chúng ta sẽ nghe câu hát quen: Vinh danh Thiên Chúa trên trời/Bình an dưới thế cho người thiện tâm. Câu đầu là một xác tín tôn giáo. Câu sau là một xác tín về thái độ sống, thái độ hành xử của con người trong cuộc đời.
Trong một năm qua, thiện tâm là thứ được bàn luận, suy tư nhiều nhất. Bởi lẽ, sức mạnh của cái ác, cái man rợ; quyền lực của cái xấu, cái phản nhân văn ngày càng mạnh mẽ trong xã hội. Các chuyên gia tâm lý, giáo dục đã nhiều lần lên tiếng về nạn xuống cấp đạo đức, đảo lộn các giá trị trong xã hội. Niềm tin con người dành cho nhau bị thử thách. Sự ám ảnh, lo sợ bất trắc xảy đến đã làm cho nhiều người chọn cách sống thúc thủ, lãnh cảm, thậm chí dung dưỡng nhiều thực tế nhức nhối.
Thiện tâm là điều được đặt ra một cách thống thiết nhất lúc này. Theo vài cuốn từ điển Hán-Việt, thì thiện tâm có nghĩa là lòng tốt, người có thiện tâm tức có lòng tốt. Nhưng phía sau lòng tốt là gì? Hẳn là thiện ý (có suy nghĩ tốt đẹp) và thiện chí (có ước muốn làm điều tốt đẹp cho tha nhân). Tất cả những điều đó được dẫn dắt bởi những giá trị thuộc về nhân bản, là sự thôi thúc của hạt giống thiện căn được nảy mầm và phát triển trên vùng đất tốt.
Nếu trong một môi trường xã hội mà người có lòng tốt thường phải trả giá, kẻ bảo vệ lẽ phải chịu chấp nhận cô đơn, kể cả phải hy sinh nặng nề, thì khó tránh khỏi một thực tế là các chuẩn mực, giềng mối, các giá trị bị hoài nghi; những nỗ lực kiến tạo điều tốt đẹp bị triệt tiêu không thương tiếc ngay trong ý nghĩ của từng thành viên xã hội đó.
Những ngày cuối năm, dư luận trao đổi khá thẳng thắn về việc Nhà nước tôn vinh các hiệp sĩ bắt cướp (trong khi lẽ ra đây là nhiệm vụ của ngành công an) nhưng chính người nhà của hiệp sĩ lại là kẻ cướp; hàng loạt vụ xe máy, xe hơi bỗng dưng phát hỏa trên đường, đe dọa tính mạng người dân, nhưng các cơ quan chức năng vẫn lặng lờ im tiếng... Trước thực tế xã hội như thế, cảm giác lo lắng, bất an về môi trường sống lây lan trong cộng đồng, người ta không còm dám tin vào những điều tốt đẹp. Và nguy hiểm hơn cả, là sự nguội lạnh, luôn giữ thái độ hoài nghi với tha nhân... Hai chữ thiện tâm chưa bao giờ bị thách thức đến như vậy.
Cũng trong tuần qua, có một câu chuyện xảy ra, không rõ là buồn hay vui: một đôi tình nhân tuổi đôi mươi người Hồng Kông sang Việt Nam du lịch, dự định đón Giáng sinh và năm mới tại Sài Gòn, nhưng không may, bị cướp giật hết máy móc, giấy tờ. Khánh kiệt tiền bạc, không một mảnh giấy tùy thân, đôi tình nhân này xin tá túc trong một nhà dân. Một blogger tình cờ phát hiện họ ngày ngày đi rửa những tấm ảnh còn sót lại trên chuyến hành trình, ngồi vỉa hè bán kiếm tiền qua bữa trong thời gian chờ cấp lại giấy tờ về nước, đã đưa thông tin này lên mạng. Vài giờ sau, các công dân mạng đã tìm đến gặp đôi tình nhân, mua hỗ trợ số ảnh để họ có thể trang trải trong lúc khó khăn, ngoài ra, còn tác động chính quyền địa phương can thiệp nhanh, giúp họ làm các thủ tục tùy thân cần thiết.
Câu chuyện cướp bóc bất an đã được xoa dịu bằng những người có lòng tốt. Điều đáng nói hơn là nhiều người đã học được ở đôi tình nhân có cuộc hành trình kém may mắn (và có lẽ là đầy ám ảnh) một nghị lực sống rất mạnh mẽ. Có được điều đó là nhờ họ biết tin vào lòng tốt ở người khác, tin vào sự bình an nơi bản thân mình để có thể vượt qua những tháng ngày khó khăn nhưng đầy ắp kỷ niệm.
Đôi khi do bất tín với lòng tốt của tha nhân, nơi bối cảnh sống, chúng ta đóng cửa lòng tốt của mình để cầu an. Nhưng đó chỉ là sự yên ổn giả tạo và không bền vững. Sự bình an trong đời sống và trong mỗi cá nhân chỉ thực sự được kiến tạo bền vững bằng những viên gạch của thiện tâm - lòng tốt.
Vậy, khúc thánh ca kia không chỉ là một lời cầu nguyện mà rất rõ ràng, còn là một lòng tin dành cho những ai nhìn ra những giá trị tốt đẹp vượt lên trên mọi ô trọc của đời sống.
Giáng sinh là một dịp lễ hội văn hóa cuối năm của toàn nhân loại. Sẽ rất ý nghĩa nếu chúng ta bắt đầu một năm mới với một tâm hồn tràn đầy bình an.
