California buộc Uber xem tài xế công nghệ là nhân viên chính thức
Lê Linh
(TBKTSG Online) - Thượng viện và hạ viện bang California (Mỹ) vừa thông qua một dự luật bắt buộc các công ty hoạt động dựa trên ứng dụng như Uber và Lyft phải đối xử các tài xế hợp đồng như nhân viên chính thức. Động thái này có thể tái định hình nền kinh tế của những công việc tạm thời (gig economy).
Lyft thách thức gã khổng lồ Uber bằng hình ảnh “tử tế”
Uber, Lyft “đụng độ” trên thị trường xe đạp dùng chung
 |
| Hàng chục người biểu tình bên ngoài trụ sở hội đồng lập pháp bang California hôm 28-8, kêu gọi ủng hộ dự luật AB 5, buộc các công ty như Uber phải xem tài xế như nhân viên chính thức. Ảnh: AP |
Tờ New York Times cho biết Thống đốc bang California, Gavin Newsom, cũng tuyên bố sẽ ký dự luật này sau khi nó được chuyển đến làm việc của ông.
Dự luật mới hay còn gọi là dự luật AB 5 có hiệu lực vào ngày 1-1-2020, yêu cầu các công ty hoạt động dựa vào ứng dụng phải xem các lao động của họ như là nhân viên chính thức, thay vì là các lao động hợp đồng ngắn hạn nếu: (1) các công ty này kiểm soát các lao động thực hiện nhiệm vụ của họ; (2) công việc của người lao động là một phần trong hoạt động kinh doanh thường xuyên của các công ty đó.
Một khi được xem là nhân viên chính thức, các lao động tạm thời trong nền kinh tế chia sẻ bao gồm tài xế các hãng gọi xe Uber, Lyft sẽ được hưởng lương tối thiểu tính theo giờ, được đóng bảo hiểm thất nghiệp, trả thêm tiền khi làm việc quá giờ, được nghỉ phép có lương... Và điều quan trọng nhất là họ có quyền tham gia các công đoàn lao động.
Dự luật AB 5 sẽ tác động đến nhiều bang khác. Một liên minh các tổ chức bảo vệ quyền lợi người lao động đang thúc đẩy dự luật tương tự ở bang New York. Thành phố New York đã thông qua quy định áp dụng mức trả lương tối thiểu theo giờ cho các tài xế công nghệ nhưng vẫn không xem họ là các nhân viên chính thức.
Các dự luật tương tự ở bang Washington và Orgegon đã bị chặn đứng nhưng giờ đây có thể tìm thấy động lực mới để hồi sinh nhờ dự luật AB 5 của bang California.
“California châm ngòi cho một phản ứng dây chuyền. Điều lo ngại là đám cháy sẽ lan rộng ra”, Dan Ives, Giám đốc bộ phận nghiên cứu chứng khoán ở công ty Wedbush, nói.
Tại bang California, dự luật AB 5 sẽ tác động đến ít nhất một triệu người lao động. Nhiều người trong số họ bị ép vào tình trạng lao động hợp đồng ngắn hạn và không được hưởng các phúc lợi an sinh cơ bản như lương tối thiểu, bảo hiểm thất nghiệp. Các tài xế công nghệ, tài xế giao đồ ăn, công nhân xây dựng, thợ làm móng tay, nhân viên lau dọn... ở bang California, giờ đây có cơ hội được xếp hạng lại là nhân viên chính thức.
Tuy nhiên, dự luật AB 5 lại đe dọa các công ty của nền kinh tế tạm thời như Uber và Lyft. Các hãng gọi xe này cũng như các dịch vụ hoạt động dựa trên ứng dụng khác như giao đồ ăn, sửa chữa nhà, dắt chó đi dạo... đều xây dựng mô hình kinh doanh của họ dựa trên nguồn lao động độc lập, giá rẻ.
Uber và Lyft đang nắm trong tay hàng trăm ngàn tài xế hợp đồng ở California. Họ cho biết công việc hợp đồng cung cấp cho các tài xế sự linh động. Họ cảnh báo rằng việc ghi nhận các tài xế hợp đồng là nhân viên chính thức sẽ hủy hoại hoạt động kinh doanh của họ.
Câu hỏi quan trọng là các công ty của nền kinh tế tạm thời sẽ phản ứng như thế nào với luật mới của bang California?
Các lãnh đạo ngành công nghiệp gọi xe ước tính chi phí hoạt động của các công ty như Uber, Lyft sẽ tăng thêm 20-30%. Hai hãng này đã nhiều lần cảnh báo rằng họ sẽ phải sắp xếp lịch làm việc của các tài xế nếu họ trở thành nhân viên chính thức và điều này có thể làm giảm sự linh động trong việc lựa chọn thời điểm và nơi làm việc theo ý thích của họ.
Hôm 10-9, người phát ngôn của Lyft ra tuyên bố bày tỏ sự thất vọng. Tuyên bố có đoạn: “Bộ máy lãnh đạo chính trị của bang chúng ta bỏ lỡ một cơ hội quan trọng để ủng hộ đa số giới tài xế gọi xe, những người muốn một giải pháp thấu đáo, giúp cân bằng sự linh động trong công việc với các phúc lợi và tiêu chuẩn thu nhập”.
Lyft cho biết có thể sớm bắt buộc các tài xế của họ ở bang California phải làm việc theo ca ở từng khu vực cụ thể và chỉ được phép làm việc cho Lyft.
Giám đốc pháp lý Uber, Tony West, cho biết sẽ không phân loại lại các tài xế như là nhân viên chính thức khi dự luật được áp dụng và sẵn sàng hầu tòa nếu có bất cứ điều gì xảy ra.
Uber và Lyft đang tìm kiếm một thỏa thuận tạo ra một hạng mục xếp hạng mới giữa lao động hợp đồng và nhân viên chính thức cho các tài xế. Hai công ty này đã tiếp xúc với văn phòng thống đốc bang California, Gavin Newsom và các tổ chức đại diện người lao động để thương lượng một thỏa thuận cung cấp cho tài xế mức lương tối thiểu tính theo giờ và nhiều quyền lợi khác nhưng không xem họ là nhân viên chính thức.
Gavin Newsom, nói rằng ông sẵn sàng thương lượng để tạo ra các thay đổi hoặc miễn trừ áp dụng một số điều khoản của dự luật mới đối với Uber và Lyft nếu như hai công ty này sẵn sàng chấp nhận các nhượng bộ khác.
Theo New York Times, WSJ
