Cấm xe chở hàng ban ngày: giải bài toán lợi – hại
Lê Anh
(TBKTSG) – TPHCM đang tính toán để chuyển hoạt động vận tải hàng hóa từ ngày sang đêm nhằm giảm tình trạng kẹt xe ở khu trung tâm. Doanh nghiệp vận tải thì lo chủ trương này sẽ tác động khó khăn đến hoạt động kinh doanh, nhưng nhiều ý kiến khác cho rằng khả thi và xét về tổng thể thì lợi ích mang lại cho xã hội lớn hơn.
 |
| Hiện việc cấm xe theo giờ đã gây khó khăn cho doanh nghiệp. |
Lo hoạt động bị đảo lộn
TPHCM đã thực hiện nhiều giải pháp để giảm tình trạng kẹt xe tại các quận khu trung tâm, tuy nhiên kẹt xe vẫn không giảm và đang có xu hướng ngày càng tăng. Hôm 11-2, tại buổi làm việc với Sở Giao thông Vận tải (GTVT) về kế hoạch thực hiện năm 2020, Phó chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan đã yêu cầu sở này nhanh chóng nghiên cứu việc cấm xe chở hàng hóa, kể cả xe tải nhẹ, đi vào ban ngày và chuyển dần về ban đêm.
Hiện Sở GTVT TPHCM mới bắt đầu nghiên cứu và chưa rõ việc cấm này có thực hiện hay không và nếu có thì sẽ thực hiện rao sao. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vận tải nhận định lệnh cấm đó nếu thực hiện sẽ làm đảo lộn hoạt động của doanh nghiệp.
Trao đổi với TBKTSG, ông Đỗ Xuân Phú, Giám đốc Công ty Vận tải Minh Liên, cho biết hiện nay đa phần khách hàng đều yêu cầu giao hàng vào ban ngày để kiểm đếm, xuất hóa đơn chứng từ, bố trí đội xếp dỡ… Nếu chuyển sang ban đêm thì lại không phải là thời gian làm việc của các bộ phận có nhiệm vụ vừa nêu, điều này sẽ gây trở ngại cho doanh nghiệp vận tải. Vấn đề khó khăn nhất khi chuyển sang vận tải ban đêm là đội lái xe không thể lái xe ban đêm từ ngày này qua ngày khác vì ảnh hưởng đến sức khỏe. Hơn nữa, quy định hiện nay là tài xế không được lái xe quá 4 giờ liên tục, nên nếu vận chuyển ban đêm thì phải bố trí hai tài xế, cộng thêm phụ xe nữa nên rất tốn nhân công. Đó là chưa kể nếu làm việc ban đêm, lương cho tài xế phải trả gấp đôi so với làm việc ban ngày.
“Hiện tại, việc cấm xe theo giờ đã gây khó khăn cho doanh nghiệp vận tải, nếu cấm cả ban ngày thì hoạt động vận chuyển coi như dừng hẳn vào ban ngày. Các cơ quan chức năng cần tính toán đến việc mở đường hoặc áp dụng các giải pháp khác chứ không thể cấm bằng lệnh hành chính sẽ ảnh hưởng rất lớn đến phát triển kinh tế”, ông Phú nói.
Có ý kiến nhận định rằng nếu lệnh cấm xe tải vào ban ngày được thực hiện thì các doanh nghiệp một số ngành nghề khác hoạt động ở khu trung tâm cũng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề. Ông Phạm Minh Giang, người quản lý của một nhà hàng trên đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 3, cho biết hiện tại nhà hàng đều nhận các mặt hàng thực phẩm từ nhà cung cấp vào buổi sáng. Nếu cấm xe vận chuyển loại hàng này vào ban ngày và chuyển sang vận chuyển ban đêm sẽ ảnh hưởng đến việc kinh doanh của nhà hàng. Khi vận chuyển hàng vào ban đêm, phía đối tác cung cấp thực phẩm rất khó đáp ứng được vì thịt cá, rau của quả đều được chuẩn bị trước và vận chuyển lên đến thành phố là vào buổi sáng. Mặt khác, nếu vận chuyển vào ban đêm, nhà hàng phải bố trí thêm người ở lại để nhận hàng, kiểm đếm, lập sổ sách… thì sẽ tốn thêm chi phí.
Còn ông Lê Văn Tiển, Phó giám đốc công ty quản lý chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn, cho biết hiện nay xe từ các tỉnh vận chuyển hàng hóa về chợ đầu mối Hóc Môn chủ yếu vào ban đêm, đến sáng các tiểu thương sẽ lấy sỉ rồi chở hàng đi phân phối ở khắp các chợ trên địa bàn thành phố. Nếu chính sách cấm xe chở hàng vào ban ngày được thực hiện thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng hóa ở các chợ đầu mối. Hiện tại, do chưa có văn bản quy định cụ thể nên chưa thể đánh giá được mức độ ảnh hưởng cụ thể ở chợ đầu mối này.
Trong trường hợp chính quyền thành phố quyết định cấm xe chở hàng vào ban ngày thì doanh nghiệp phải tính đến các phương án thích nghi. Ông Giang cho biết, có thể sẽ tính đến việc tập kết hàng tại một địa điểm ở vùng ven, sau đó dùng xe máy chở hàng vào trung tâm. Thế nhưng, giải pháp này khá tốn kém vì xe máy vận chuyển được ít, phải đi lại nhiều lần. Về giải pháp dài hạn, doanh nghiệp sẽ phải tính đến việc mua sắm thêm thiết bị để bảo quản được nhiều thực phẩm, và như vậy mới đỡ tốn chi phí vận chuyển. Song, giải pháp này có hạn chế là thực phẩm phải đông lạnh và sẽ không được tươi ngon như ban đầu.
Một doanh nghiệp vận tải cũng nhắc lại một câu chuyện cũ có liên quan. Hồi năm 2016, Sở GTVT TPHCM cũng cấm xe tải vận chuyển hàng hóa đi qua tuyến đường Trường Sơn để giảm ùn tắc ở khu vực sân bay Tân Sơn Nhất. Tuy nhiên, việc cấm này đã ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp vận chuyển hàng hóa trên các chuyến bay, khiến việc giao hàng bị chậm trễ, chi phí vận chuyển tăng. Sau đó, Sở GTVT phải điều chỉnh lại giờ cấm hợp lý hơn thay vì cấm cả buổi.
Doanh nghiệp nên điều chỉnh
Sau khi TPHCM yêu cầu Sở GTVT nghiên cứu việc cấm xe tải chở hàng hóa vào ban ngày để chuyển sang vận chuyển ban đêm, nhiều ý kiến từ người dân cũng như từ chuyên gia kinh tế cho rằng việc này lẽ ra phải làm từ lâu vì mang lại lợi ích rất lớn cho xã hội.
Trao đổi với TBKTSG, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển nhận xét các tuyến đường ở khu trung tâm TPHCM hiện nay khá nhỏ, chỉ cần xe tải dừng lại bốc hàng là đã chiếm một làn đường nên gây ra kẹt xe. Ông Hiển cũng đồng ý rằng việc cấm xe vận tải ban ngày để chuyển sang ban đêm sẽ khiến những mặt hàng phải giao kịp thời chẳng hạn như các mặt hàng tươi sống sẽ bị ảnh hưởng, chi phí vận chuyển đầu vào sẽ tăng. Tuy nhiên, xét về tổng thể, ban đêm lưu lượng xe cộ đi lại ít, đường sá thông thoáng, nên khi vận chuyển hàng hóa vào thời gian này thì doanh nghiệp sẽ giảm được chi phí nhiên liệu, việc giao hàng nhanh hơn.
Theo ông Hiển, doanh nghiệp nói rằng sẽ bị tăng chi phí khi giao hàng vào ban đêm, nhưng nếu so sánh chi phí tăng khi vận chuyển đêm so với chi phí vận chuyển ban ngày trong tình trạng kẹt xe, ô nhiễm, thời gian chờ và các chi phí khác thì chi phí vận chuyển ban ngày có thể còn nhiều hơn.
“Trường hợp vận chuyển ban đêm có tăng chi phí thì doanh nghiệp phải tính toán, điều chỉnh, chứ không thể tăng giá, vì kinh tế là tổng hòa của nhiều thứ. Lẽ ra, việc cấm xe vận tải vào ban ngày phải cấm từ lâu để mang lại lợi ích cho xã hội”, ông Hiển nói thêm.
Về phía chính quyền, việc cấm xe tải vận chuyển hàng hóa ban ngày được ông Võ Văn Hoan, Phó chủ tịch UBND TPHCM, nhắc lại ba lần trong các cuộc làm việc với Sở GTVT thời gian gần đây. Ông Hoan thừa nhận việc cấm xe tải ban ngày sẽ có tác động đến doanh nghiệp khi một số khâu chi phí có thể tăng lên. Song ông nói, xét về tổng thể, việc cấm xe tải ban ngày để chuyển về đêm sẽ mang lại nhiều yếu tố tích cực như giảm kẹt xe, doanh nghiệp có thể giảm được chi phí nhiên liệu, giảm thời gian chờ đợi…
“Khi xây dựng đề án, những yếu tố tác động đến doanh nghiệp sẽ được thành phố nghiên cứu kỹ, có lộ trình thực hiện cụ thể để tránh làm xáo trộn hoạt động của doanh nghiệp”, ông Hoan nhấn mạnh tại buổi làm việc với Sở GTVT TPHCM hôm 11-2.
