(KTSG Online) - Kinh tế TPHCM đã chịu tổn thất nghiêm trọng trong thời gian giãn cách, trong đó ảnh hưởng lớn đến mọi thành phần từ cá nhân đến hộ gia đình khi việc làm giảm mạnh và doanh nghiệp kiệt quệ tài chính. Nếu không có các gói hỗ trợ lớn thì tăng trưởng sẽ suy giảm khiến việc cân đối ngân sách vô cùng căng thẳng.
- Khuyến nghị gỡ rào cản khẩn cấp để tránh gãy đổ chuỗi cung ứng
- Những ưu tiên chính sách cho phục hồi kinh tế đến cuối năm 2021
Đây là nhận định của nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Kinh tế - Luật (UEL), Đại học Quốc gia TPHCM, trong bản báo cáo kết quả nghiên cứu “Kiến tạo động lực phục hồi kinh tế TPHCM giai đoạn Covid-19 lần 4” được công bố mới đây.
Đối diện với tỷ lệ thất nghiệp tăng mạnh
Theo nhóm chuyên gia của UEL, nghiên cứu này dựa trên hai giả định. Thứ nhất là TPHCM và các tỉnh giáp ranh cơ bản kiểm soát được Covid-19 trong tháng 9-2021, để có thể quay trở lại hoạt động ở điều kiện “bình thường mới” trong tháng 10.
Thứ hai là vaccine sẽ tiếp tục được tiêm trên diện rộng, để đến đầu quí 4-2021, khoảng 70- 80% người dân tại TPHCM và các tỉnh giáp ranh được tiêm đủ hai mũi. Đến tháng 12-2021, cơ bản 70%-80% người dân Việt Nam được tiêm vaccine ít nhất một mũi.
Nghiên cứu nhận định kinh tế TPHCM đã chịu tổn thất nghiêm trọng trong thời gian giãn cách. Trong đó bao gồm tổn thất lớn của cá nhân, hộ gia đình; lao động, việc làm suy giảm mạnh; doanh nghiệp kiệt quệ tài chính.
Dựa trên ba kịch bản ước tính tăng trưởng kinh tế và thu ngân sách năm 2021 của TPHCM, nhóm nghiên cứu cho rằng khả năng tăng trưởng suy giảm và cân đối ngân sách sẽ vô cùng căng thẳng, nếu không có sự can thiệp kịp thời của Nhà nước. Tỷ lệ thất nghiệp của TPHCM và khu vực phía Nam sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.
Ngoài ra các tổn thất trong thời gian giãn cách sẽ đẩy doanh nghiệp vào tình trạng thiếu hụt dòng tiền, suy giảm khả năng trả lãi vay và nợ vay đúng hạn, tiềm tàng nguy cơ mất thanh khoản. Điều này rất có thể khiến nền kinh tế đối mặt với các nguy cơ nợ xấu gia tăng.
Các chuyên gia của Trường Đại học Kinh tế - Luật cho rằng đánh giá rằng tốc độ phục hồi kinh tế của TPHCM phụ thuộc lớn vào tốc độ, quy mô của động lực hỗ trợ từ Chính phủ.
“Chính phủ cần chấp nhận việc dịch chuyển rủi ro của chủ nợ về phía mình và chuẩn bị mọi nguồn lực để chấp nhận rủi ro này. Ưu tiên trước mắt là việc nhanh chóng bổ sung nguồn ngân sách trung ương để hỗ trợ TPHCM cho gói an sinh xã hội. Đây là nhu cầu bức thiết không chỉ mang lại hiệu quả tức thời mà còn giúp làm giảm gánh nặng xã hội trong giai đoạn phục hồi sau giãn cách”, báo cáo nghiên cứu nêu rõ.
Cần gói hỗ trợ khoảng 22.300 tỉ đồng
Để chính sách hỗ trợ đạt hiệu quả tức thời, nhóm nghiên cứu cho rằng cần đặt mục tiêu ưu tiên tốc độ hỗ trợ, chấp nhận một sự sai lệch nhất định ở đối tượng thụ hưởng. Các gói hỗ trợ tập trung vào hai hướng.
Thứ nhất, hỗ trợ trực tiếp cho tổng cầu, bằng cách cắt giảm thuế, tăng chi đầu tư, chi hỗ trợ việc làm, chi hỗ trợ nhu cầu tiêu dùng thiết yếu, đảm bảo an sinh xã hội.
Thứ hai, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp, hạn chế đóng cửa/phá sản, chia sẻ chi phí, bảo lãnh và cho vay, cung cấp dòng vốn chi phí thấp.
Nhóm nghiên cứu cho rằng chính sách hỗ trợ cần hướng đến các mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội cho cá nhân, hộ gia đình có thu nhập thấp gặp tổn thương nghiêm trọng. Hỗ trợ dài hạn cho hộ gia đình có trẻ em trong độ tuổi đi học gặp tổn thương đặc biệt nghiêm trọng; gia tăng khả năng có việc làm, tự ổn định thu nhập của đối tượng yếu thế.
Về sản xuất kinh doanh, cần khắc phục hậu quả đứt gãy sản xuất, ổn định chuỗi cung ứng, tăng tính liên kết vùng; hỗ trợ thanh khoản, nợ vay có chi phí thấp; chia sẻ gánh nặng chi phí của doanh nghiệp; hạn chế sa thải lao động; kích cầu, kích đầu tư, ổn định và phát triển thị trường; gia tăng khả năng tự phục hồi của tiểu thương, hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp.
Về ngân sách nhà nước, kiến tạo nguồn ngân sách kịp thời để đẩy nhanh đầu tư công và triển khai kịp thời các gói hỗ trợ có quy mô đủ lớn; giữ ổn định nhịp tăng trưởng, góp phần cân đối ngân sách theo hướng tích cực trong năm 2022.
Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng phân tích, làm rõ những đề xuất có nội dung kiến tạo nguồn ngân sách, động lực từ hỗ trợ của TPHCM và động lực từ hỗ trợ của Chính phủ.
Cụ thể, vai trò và vị trí của nền kinh tế TPHCM đối với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, cũng như cả nước là rất quan trọng. Do đó, sự hỗ trợ nguồn lực từ ngân sách trung ương cần đóng vai trò then chốt, bao gồm cả các hỗ trợ tức thời trong ngắn hạn và các hỗ trợ mang tính cấu trúc khi kết thúc giãn cách, và tiếp tục kéo dài trong trung hạn.
Để kiến tạo phục hồi kinh tế TPHCM, nhóm nghiên cứu đề xuất Quốc hội, Chính phủ áp dụng cơ chế đặc thù để kiến tạo động lực cho thành phố, nhằm giúp quá trình hồi phục kinh tế của TPHCM diễn ra nhanh nhất có thể, tạo tác động lan tỏa kéo theo tăng trưởng của vùng kinh tế động lực phía Nam và cả nước.
Cụ thể, nhóm đưa ra giải pháp phát hành trái phiếu chính phủ trong điều kiện lãi suất trái phiếu chính phủ đang ở mức thấp, và chuyển giao nguồn vốn này cho TPHCM sử dụng, với trách nhiệm trả lãi vay là có tính khả thi và đem lại hiệu quả đầu tư.
Ngoài ra, từ năm ngân sách 2022, kiến nghị trung ương cho phép tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách TPHCM lên 23% và cho phép nâng trần nợ công của TPHCM. Điều này là cơ sở để TPHCM phát hành trái phiếu chính quyền đô thị, giúp thành phố có đủ nguồn lực cho đầu tư phát triển.
Song song với chính sách từ trung ương, TPHCM cần thiết phải kiến tạo động lực, thông qua gói hỗ trợ tái tạo việc làm, với đề xuất hỗ trợ 25% lương tối thiểu vùng cho doanh nghiệp duy trì đạt ngưỡng tỷ lệ lao động. Đồng thời thiết lập chương trình kích cầu mới, trên cơ sở chương trình hỗ trợ lãi suất đã rất thành công từ nhiều năm qua.
Quy mô gói hỗ trợ của TPHCM khoảng 22.300 tỉ đồng, tương đương 1,7% GRDP của TPHCM. Trên phạm vi cả nước, nghiên cứu đã đề xuất các chính sách về an sinh xã hội, hỗ trợ tái tạo việc làm, chính sách tiền tệ, chính sách tài khoá với các phương án khác nhau có quy mô tối thiểu 120.000 tỉ đồng và tối đa có thể lên đến 250.000 tỉ đồng (4% GDP).
Nhóm nghiên cứu đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò điều phối chính sách phục hồi kinh tế phải gắn đồng bộ với các chính sách khác như an sinh xã hội, y tế, phòng chống dịch, tiêm vaccine, lao động - việc làm, giao thông vận tải, giáo dục đào tạo… Đảm bảo được tính nhất quán của các chính sách thậm chí còn có tầm quan trọng hơn so với các chính sách hỗ trợ khẩn cấp.
