(KTSG) – Cuối mỗi quí chúng ta thường nghe tổng kết tình hình phát triển kinh tế trong quí, được cụ thể hóa bằng con số tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP).
Tuy nhiên, trong khi ở các nước con số GDP quí thường được hiệu chỉnh theo mùa, GDP theo quí của nước ta không cho thấy bức tranh chính xác về tốc độ tăng trưởng bởi hai quí đầu năm thường tăng thấp do nhiều yếu tố mang tính quy luật hàng năm. Chẳng hạn quí 1 thường bao gồm những ngày nghỉ Tết Âm lịch kéo dài, ảnh hưởng đến các con số đo lường mức độ hoạt động của nền kinh tế.
Ngoài vấn đề này, bản thân con số GDP không nói lên gì nhiều về chất lượng phát triển như nhiều nghiên cứu đã chỉ ra. Trong bối cảnh cả thế giới đang vật lộn với bài toán biến đổi khí hậu, chỉ tiêu GDP càng không thể đo lường mức độ bảo vệ hay hủy hoại môi trường của những hoạt động kinh tế cụ thể.
Nếu chỉ vì mục tiêu tăng trưởng GDP, chúng ta sẽ khó lòng quyết định chọn lựa một dự án năng lượng tái tạo hay một dự án năng lượng hóa thạch, bởi sự đóng góp vào tăng trưởng GDP của chúng có thể là như nhau.
Thiết nghĩ cuối mỗi quí, bên cạnh con số tăng trưởng GDP, nên chọn một chỉ tiêu quan trọng, mang ý nghĩa là mục tiêu phấn đấu đạt được trong giai đoạn đó để đo lường xem nỗ lực này thành công đến mức độ nào, điều gì cần quan tâm hơn, khía cạnh nào cần điều chỉnh.
Ở các nước con số việc làm được tạo ra trong kỳ, sự tăng giảm tỷ lệ thất nghiệp được xem là chỉ tiêu quan trọng; các bản tin báo chí thường nhấn mạnh, quí này bao nhiêu việc làm được tạo ra, con số phần trăm thất nghiệp giảm như thế nào. Chính các con số này là cơ sở để các nước điều hành các chính sách vĩ mô như tăng, giảm lãi suất.
Báo cáo chi tiết của Tổng cục Thống kê cũng có nêu những con số như thế, chẳng hạn, lao động có việc làm quí 2 tăng 691.400 người so với cùng kỳ năm trước, tỷ lệ thất nghiệp là 2,3%. Tuy nhiên báo cáo chưa phân tích kỹ con số này; chẳng hạn, cơ cấu việc làm trong từng ngành nghề, lĩnh vực, việc làm được tạo ra theo địa phương, theo thành phần kinh tế…
Ở nước ta, một sinh viên ra trường tạm thời làm nghề giao hàng bán thời gian cũng được xem là có việc làm hay một công nhân bị cho nghỉ việc vì doanh nghiệp không có đơn hàng nay quyết định về quê cũng không được xem là thất nghiệp. Nếu các tổng kết quí tập trung phân tích các con số này, chúng ta sẽ có cái nhìn chính xác hơn về sức khỏe của nền kinh tế tác động như thế nào lên sức khỏe của người dân.
Không chỉ con số việc làm được tạo ra, các quí có thể chọn các chỉ tiêu khác nhau để giúp người dân hiểu hơn về con đường phát triển của đất nước, như các kết quả chuyển đổi nền kinh tế sao cho ngày càng “xanh” hơn; con số các dự án phát triển năng lượng tái tạo, con số các công sở lắp điện mặt trời áp mái để giảm tiêu thụ điện lưới…
Chúng ta thường nói về chuyển đổi số, nhưng kết quả như thế nào chưa được đề cập thường xuyên và rõ ràng. Thay vì con số GDP khô khan, nếu tổng kết được kênh bán hàng thương mại điện tử không sử dụng tiền mặt tăng giảm như thế nào, chúng ta cũng có thể biết được mức độ người dân tự “số hóa” đến ngang đâu.
Rất hy vọng sẽ đến ngày bên cạnh con số tăng trưởng số lượng và giá trị các dự án có vốn đầu tư nước ngoài, chúng ta sẽ đọc được trong quí, con số việc làm mới được tạo ra từ các dự án này cụ thể là bao nhiêu. Có như thế sự phát triển kinh tế mới mang ý nghĩa dân sinh thật sự.
Đối với quốc gia là GDP. Với người lao động là công ăn việc làm và thu nhập. Với người hưu trí là số thu nhập chờ mong sẽ được tăng thêm trong tháng 7-8/2023. Cũng cần nói thêm rằng, với những người hưu trí có thu nhập thấp, dưới mức sống bình quân, chính là đối tượng cần phải quan tâm ưu tiên tăng thu nhập nhiều hơn những đối tượng khác. Quỹ bảo hiểm xã hội phải được cân đối từ ba nguồn lực chính (tỷ lệ đóng góp/ hiệu quả đầu tư/ bổ sung từ ngân sách). Từ đó mới có sự tính toán, phân phối lại hợp lý, công bằng, nhân văn. Không có sự đóng góp bền bỉ của người lao động, kể cả người đã nghỉ hưu, thì cũng sẽ không có con số GDP đẹp như hiện hành ?
Ở Mỹ, nếu đóng đủ bảo hiểm xã hội 10 năm, đã bắt đầu có quyền nhận lương hưu. Dĩ nhiên đó là nước tiên tiến hàng đầu thế giới. Ta chưa tiên tiến thì phải chấp nhận cao hơn. Nhưng phải đủ 30-35 năm, thì không những cao mà là “quá cao”. Vậy ta cũng thuộc diện hàng đầu thế giới, nhưng nghe ngậm ngùi làm sao ?