Chrorumchec – lễ hội cúng phước biển ở Vĩnh Châu
 |
| Dàn nhạc lễ do các em học sinh biểu diễn. |
(TBKTSG Online) – Người Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long có rất nhiều lễ hội truyền thống trong năm, tất cả đều gắn với tín ngưỡng và sinh hoạt cộng đồng; đặc biệt, ở huyện Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng có lễ hội Chrorumchec – dân gian gọi là lễ cúng phước biển – được tổ chức vào ngày 14, 15 tháng 2 (âm lịch) hàng năm, thu hút hàng vạn lượt người tham dự.
Lễ cúng phước biển Vĩnh Châu đã tồn tại từ hàng trăm năm trước đến nay và luôn diễn ra tại ấp Đôn Chếch, xã Vĩnh Châu, huyện Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
Ý nghĩa của lễ này là cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Và cũng là để tưởng nhớ đến các bậc tiền nhân đã có công khai hoang mở cõi, tạo lập vùng đất, tạ ơn trời đất thánh thần đã cho họ có được cuộc sống ấm no, tạ ơn biển cả đã cho họ nhiều tôm cá, tạ ơn bãi bồi đã cho họ những cánh đồng xanh, hạt vàng nặng trĩu.
Ban đầu lễ này chỉ diễn ra tự phát với quy mô nhỏ, hình thành từ ý tưởng của một nhà sư Khmer tên là Tà Hu. Lúc đầu, ông dựng một ngôi tháp trên giồng cát, gần chùa Cà Săng, thuộc địa điểm tổ chức lễ hội ngày nay để đồng bào phật tử đến thắp hương, thành tâm chiêm bái. Ông chọn ngày rằm tháng 2 âm lịch (tức rằm tháng 11 của người Khmer) để lập đàn làm phước, vì đây là thời điểm trời yên, biển lặng, ngư dân nào đi biển về thuyền cũng đầy ắp cá tôm.
Sau đó dần dần buổi làm phước này được nhiều người quan tâm, nhiệt tình hưởng hứng vì nó đáp ứng được tâm nguyện của họ. Từ đó lễ cúng phước biển hình thành và trở thành một lễ hội truyền thống không chỉ của người Khmer mà còn của cả người Việt và người Hoa sống quanh vùng này.
Ngày nay, tại ngay khu tháp di tích mà ông Tà Hu xưa kia đã dựng lên, lễ cúng phước biển bắt đầu bằng lễ cầu siêu, tưởng nhớ công ơn tổ tiên, tạ ơn biển cả và cầu mong những điều tốt lành nhất sẽ đến với dân làng. Sau đó, người ta rước tượng phật từ chùa Cà Săng đến khu vực hành lễ, nơi dựng sẵn một cái rạp với chiều dài 8m, ngang 18m. Đây là nơi diễn ra các nghi lễ cầu nguyện tam bảo, cầu quốc thái dân an và chư tăng thuyết pháp.
 |
| Trên khu đất trống tổ chức lễ hội, người ta đắp lên những đống cát và cắm nhang lên đó để cầu nguyện. |
Sau các nghi lễ mang đậm màu sắc tôn giáo là những hoạt động hội hè, giải trí. Nhiều trò chơi thể thao, văn hóa văn nghệ giàu tính truyền thống của dân tộc được tổ chức. Đặc biệt, các trò chơi này phần lớn là tái hiện lại các nghề chủ yếu mà cư dân ở đây dùng để mưu sinh trong cuộc sống hàng ngày của mình.
Trước đây, phần mở màn cho buổi lễ hội là hoạt cảnh tái hiện lại cuộc sống vất vả, cực nhọc của những người nông dân trong những buổi đầu khai hoang lập nghiệp. Đó là hình ảnh hàng trăm cô thôn nữ đeo những thùng tưới trên vai mình. Mặc dù thùng nước nè nặng đôi vai nhưng họ vẫn luôn tươi cười, trò chuyện cùng nhau như cố xua đi bao nỗi mệt nhọc của mình. Bên cạnh cũng là hàng trăm chàng chai lực lưỡng, với màu dau đen sậm, ai nấy cũng gồng vác trên vai bộ đồ nghề đẩy xiệp, chuẩn bị bị bõm lặn lội kiếm sống qua ngày.
Sôi nổi và cuồng nhiệt nhất có lẽ là cuộc đua bò kéo xe. Những chiếc xe bò chở đầy người, người điều khiển tay vừa vút roi miệng vừa la hét cố hết sức mình để cho xe của mình thắng cuộc. Trong cuộc đua này, thắng thua không phải là chuyện quan trọng, ý nghĩa chính của công việc đua xe bò này là nhằm nhắc nhở mọi người nhớ về buổi đầu của cuộc sống nông nghiệp, khi chưa có máy móc hiện đại, con bò trên vùng đất Vĩnh Châu này đã đóng góp một phần không nhỏ công sức mình cho công cuộc khai hoang mở đất, cho con người có được những hạt gạo, hạt nếp dẻo thơm.
Nhưng có lẽ độc đáo nhất là cuộc đua ghe ngo… trên cạn! Cuộc đua này chỉ diễn ra trong những năm liên tiếp bị hạn hán, mất mùa, tất cả kênh rạch đều khô hạn, nên phải đua ghe trên đất cho “động trời” để trời làm mưa cho mùa màng tươi tốt, con người vừa có nước xài vừa có nước tưới tiêu.
Chiếc ghe trong cuộc đua này được tượng trưng bằng một cái vòng bẹ chuối dài khoảng 2 mét. Cứ hai người một ghe. Họ dùng dây gióng ghe lên cổ, một người khác cầm một cây dầm bằng cọng tàu lá chuối, vừa chạy khắp các thửa ruộng theo một lộ trình tùy hứng, vừa múa vừa hát nói những lời cầu khẩn theo kiểu bắt vần hết câu nọ đến câu kia. Nội dung của các câu đó là cầu mong ông trời ban cho mưa xuống để có nước gieo sạ, ruộng đồng được xanh tốt.
 |
| Điệu múa truyền thống của người Khmer ở ĐBSCL. |
Ngày hội cũng có những chương trình biểu diễn văn nghệ với những điệu múa uyển chuyển, điêu luyện của các cô gái Khmer. Có cả những vũ điệu cổ truyền như múa gà, múa khỉ của các nghệ nhân Khmer. Không khí hội hè hết sức tưng bừng, náo nhiệt, rộn ràng với lời ca, tiếng hát, tiếng nhạc, tiếng trống của nền nghệ thuật truyền thống đặc sắc của đồng bào Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long.
Các nghệ nhân múa trống Khmer đem đến sự hưng phấn, hào hứng cho khán giả với nhịp trống của điệu múa Chhayam. Chiếc trống đeo trước ngực của họ vừa là nhạc cụ đệm, vừa là đạo cụ múa được họ sử dụng rất nhuần nhuyễn và điêu luyện. Họ vừa vỗ trống vừa múa. Khi nhún nhảy toàn thân, lúc nâng cao, xoay chuyển nhanh nhẹn, trông thật hấp dẫn và rất ngoạn mục.
Chỉ diễn ra trong hai ngày, nhưng hội cũng phước biển Vĩnh Châu còn có nhiều hoạt động rất sinh động khác như thi đua tưới rẫy, đẩy xiệp, thi lượm củ hành, tranh tài thể dục thể thao, chiếu phim truyện Khmer… Vài năm gần đây, một số trò chơi đã thay đổi. Năm nay không có thi lượm củ hành, thi đẩy xiệp… mà chỉ có bóng chuyền, kéo co, bi sắt, thả diều… Còn phần văn nghệ thì lúc nào cũng có.
TRẦN PHỎNG DIỀU
