Chuyển sang năng lượng tái tạo, tránh “sa lầy” vào điện than
Trung Chánh
(TBKTSG Online) – Chuyển dịch sang năng lượng tái tạo đang là xu thế tất yếu và nếu quốc gia nào sớm tiếp cận sẽ tránh được những “sa lầy” vào công nghệ điện than lạc hậu của quá khứ. Riêng ở Việt Nam, dù đã có bước phát triển mạnh mẽ, song vẫn cần phải nổ lực nhiều hơn.
 |
| Chuyển dịch sang năng lượng tái tạo để tránh "sa lầy" vào công nghệ điện than lạc hậu. Trong ảnh là dự án điện gió Bạc Liêu. Ảnh: Trung Chánh |
Thông điệp nêu trên được đưa ra tại hội thảo “Chuyển dịch năng lượng bền vững: cơ hội và thách thức cho Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)” được tổ chức vào hôm nay, 20-9, tại tỉnh An Giang.
Nhìn vào bối cảnh chung về phát triển nhiệt điện than của thế giới, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm phát triển sáng tạo xanh (Green ID) cho biết tại hội thảo nêu trên rằng, nhiệt điện than đang tiếp tục "thoái trào", trong khi năng lượng tái tạo đang "bùng nổ".
Theo đó, dẫn báo cáo “Bùng nổ và thoái trào 2019”, Green ID cho biết, năm 2018 là năm thứ 3 liên tiếp công suất điện than ở tất cả các giai đoạn đều giảm. Trong đó, công suất các nhà máy điện than thi công mới giảm 39% so với 2017 và 84% so với 2015; công suất cấp phép hoạt động mới giảm 20% so với 2017 và 53% so với 2015; hoạt động tiền thi công cũng lần lượt giảm 24% và 69%.
Tại Trung Quốc và Ấn Độ - 2 quốc gia chiếm 85% công suất điện than mới toàn cầu từ năm 2005, thì Green ID cho biết, lượng giấy phép cấp cho các nhà máy mới đã giảm xuống mức thấp kỷ lục.
Cụ thể, vào năm 2018, Trung Quốc đã cấp phép xây dựng các nhà máy điện than với tổng công suất 5 GW, giảm 179 GW so với con số được cấp phép trong năm 2015 (184 GW). Trong khi đó, Ấn Độ cấp phép năm 2018 chưa đến 3 GW, giảm 36 GW so với con số của năm 2010 (39 GW).
Còn nhìn vào số nhà máy nhiệt điện than đóng cửa, thì Mỹ là quốc gia đi đầu với con số 17,6 GW điện than bị đóng của vào năm 2018, theo Green ID.
Trong bối cảnh năng lượng điện than đang “thoái trào”, thì xu hướng đối lập lại diễn ra ở năng lượng tái tạo.
Cụ thể, báo cáo về “Hiện trạng năng lượng tái tạo toàn cầu 2019”, thì đến năm 2018, tổng công suất năng lượng tái tạo toàn thế giới đã đạt 2.378 GW, chiếm 33% tổng công suất điện toàn cầu. Riêng năm 2018, công suất lắp đặt mới của năng lượng tái tạo đạt 181 GW. “Đây cũng là năm thứ 4 liên tiếp công suất lắp đặt mới từ năng lượng tái tạo cao hơn tổng công suất lắp đặt mới từ nhiệt điện than và điện hạt nhân cộng lại”, báo cáo này viết.
Theo Green ID, trong năm 2018, đầu tư cho năng lượng tái tạo đạt đến 288,9 tỉ đô la Mỹ trên toàn thế giới, chiếm đến 65% tổng đầu tư sản xuất điện. Con số này cao gấp 2 lần tổng đầu tư vào điện hạt nhân và nhiệt điện.
Còn tại Việt Nam, báo cáo “Tình hình thực hiện các dự án điện trong quy hoạch điện VII điều chỉnh” do Bộ Công Thương công bố hồi tháng 6 này đã chỉ ra hàng loạt các nhà máy nhiệt điện than chậm tiến độ hoặc chưa xác định được địa điểm xây dựng; chỉ có 15% công suất trong kế hoạch xây dựng các dự án nhiệt điện giai đoạn 2016-2030 có khả năng đạt tiến độ đề ra.
Theo Green ID, nhiều địa phương cũng đã chủ động đề xuất Chính phủ rút các dự án nhiệt điện than ra khỏi quy hoạch điện VII điều chỉnh. Trong đó, Long An xin không thực hiện dự án nhiệt điện than để chuyển sang nhiệt điện khí hóa lỏng và trước đó tỉnh Bạc Liêu cũng được Chính phủ đồng ý cho địa phương không thực hiện dự án nhiệt điện than Cái Cùng.
Trong bối cảnh đó, thì đến cuối năm 2018, Việt Nam có 8 nhà máy điện gió đưa vào vận hành với tổng công suất 243 MW; 10 nhà máy điện sinh khối với tổng công suất 21 MW.
Tính đến tháng 6-2019, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt bổ sung quy hoạch 130 dự án điện mặt trời với tổng công suất khoảng 10.600 MWp (tương đương khoảng 8.500 MW) và đã có hơn 100 dự án được ký hợp đồng mua bán điện.
Tại thời điểm kết thúc hiệu lực biểu giá điện hỗ trợ các dự án điện mặt trời được ban hành ở Quyết định 11/2017/QĐ-TTg, đã có 82 dự án điện mặt trời với tổng công suất 4.464 MW được đưa vào vận hành thương mại, vượt hơn 5 lần mục tiêu phát triển năng lượng mặt trời vào năm 2020 đã đặt ra trong quy hoạch điện VII điều chỉnh.
Bà Khanh của Green ID cho biết, sau khi Chính phủ có cơ chế tháo gỡ phát triển năng lượng tái tạo đã thúc đẩy loại hình năng lượng này phát triển vượt bậc.
Cụ thể, bà Khanh dẫn chứng, nếu như năm 2018, điện mặt trời chiếm 0% trong tổng công suất hệ thống nguồn điện Việt Nam, thì đến 30-6-2019, công suất điện mặt trời đã chiếm đến 8% trong tổng công suất hệ thống nguồn điện Việt Nam.
Tuy nhiên, thông tin được công bố tại hội thảo cho thấy, tính đến tháng 4-2019, năng lượng tái tạo của Việt Nam chiếm con số còn khiêm tốn, chỉ 5% trong tổng nguồn điện quốc gia, trong khi đó, con số này của thế giới đã lên đến khoảng 33%.
Dù đóng góp còn hạn chế, song Việt Nam cũng có định hướng đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo, mà cụ thể Quy hoạch điện VII điều chỉnh đặt mục tiêu đưa tổng công suất điện gió vào năm 2020 đạt 800 MW, 2.000 MW vào năm 2025 và 6.000 MW vào năm 2030; tổng công suất điện mặt trời đạt 850 MW vào năm 2020, 4.000 MW vào năm 2025 và 12.000 MW vào năm 2030.
