Cơ hội cho doanh nghiệp tham gia thị trường cảm biến
Quốc Hùng
 |
| Khách hàng tìm hiểu một số sản phẩm cảm biến của SHTP Labs. |
(TBVTSG) - TPHCM đang kêu gọi các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đầu tư vào các dự án phát triển các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến với lời cam kết sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi bên cạnh việc áp dụng những chính sách chung của ngành này với sự ưu đãi cao cho nhà đầu tư.
Các chuyên gia công nghệ đánh giá tiềm năng của thị trường các linh kiện vi cơ điện tử (MEMS) và cảm biến (sensor) là vô cùng lớn. Tại diễn đàn MEMS/Sensor TPHCM 2017 do Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM tổ chức gần đây, các chuyên gia và nhà đầu tư đã thảo luận về cơ hội để thành phố tham gia phát triển ngành công nghiệp này và tạo ra các sản phẩm đáp ứng được nhu cầu đang tăng cao.
Thị trường rất lớn
Theo các chuyên gia, Internet kết nối vạn vật (Internet of Things - IoT) được xem là động lực của các thành tựu công nghệ mà trong đó các thiết bị cảm biến đóng vai trò rất quan trọng. Mạch vi cơ có mặt trong hầu hết các thiết bị điện tử dùng cho các hoạt động sản xuất và đời sống hằng ngày, trong khi công nghệ cảm biến là nền tảng cho vạn vật thông minh (smart everything). Xu thế phát triển Internet kết nối vạn vật, nhu cầu xây dựng đô thị thông minh và sự bùng nổ của dữ liệu là những yếu tố thúc đẩy nhu cầu về các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến tăng cao tại các thị trường trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Ông Tom Nguyễn, Việt kiều Mỹ và là Giám đốc điều hành Công ty DunAn Sensing, cho biết các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến đang được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp, lĩnh vực, sản phẩm công nghệ khác nhau. Ông tin rằng nhu cầu về các sản phẩm này sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. “Internet kết nối vạn vật đang trở nên phổ biến hơn. Nó dựa vào dữ liệu lớn và trí thông minh nhân tạo (Artificial Intelligence - AI), và phụ thuộc vào hàng nghìn tỉ bộ cảm biến… Tất cả mọi thứ ‘thông minh’ và hiện tại của chúng ta đều phụ thuộc vào các thiết bị cảm biến và công nghệ MEMS”, ông Tom Nguyễn nói.
TPHCM được xem là một thị trường lớn cho các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến khi chính quyền thành phố đang trong quá trình xây dựng thành phố thông minh (smart city). Ông Tom Nguyễn cho biết muốn xây dựng thành phố thông minh hoặc nhà thông minh phải cần rất nhiều các sản phẩm này.
Ở phạm vi thị trường Việt Nam, ông Tom Nguyễn nói đất nước đang có nhu cầu khá lớn về các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến trong một loạt các ngành như nông nghiệp công nghệ cao, tự động hóa, xây dựng, y học, ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu, quản lý môi trường để có thể theo kịp đà phát triển chung của thế giới.
Chuyên gia có 30 năm kinh nghiệm hoạt động trong ngành này cho rằng với dân số gần 100 triệu người, Việt Nam là một thị trường rất lớn và nhiều tiềm năng để các doanh nghiệp rót vốn đầu tư vào các dự án trong lĩnh vực này.
Theo ông Lê Hoài Quốc, Trưởng Ban Quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP), các sản phẩm cảm biến làm ra ở Việt Nam đã được cung cấp cho các nhà lắp ráp sản phẩm công nghệ do các công ty nước ngoài đầu tư đang hoạt động ở Việt Nam.
Ông Tom Nguyễn chia sẻ ý kiến nói trên và cho biết nhu cầu đến từ các công xưởng của những doanh nghiệp lớn nước ngoài có hoạt động sản xuất tại Việt Nam như Samsung, Kia…
Không chỉ có tiềm năng ở ngay thị trường trong nước, các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến còn có thị trường rộng khắp trên toàn cầu. Theo ông Tom Nguyễn, đã có hàng tỉ sản phẩm MEMS và cảm biến được tiêu thụ trong năm 2016 với doanh thu khoảng 16 tỉ đô la Mỹ và ngành công nghiệp này dự kiến sẽ đạt giá trị khoảng 20 tỉ đô la vào năm 2020. Còn theo sự tính toán của các công ty nghiên cứu thị trường, đến thời điểm đó sẽ có khoảng 50 tỉ thiết bị được kết nối không dây vào mạng IoT.
Nỗ lực để đáp ứng nhu cầu cầu thị trường
Trên thực tế, sản phẩm cảm biến áp suất do Trung tâm Nghiên cứu Triển khai của Khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP Labs) thực hiện là một trong những linh kiện cảm biến đầu tiên do người Việt Nam nghiên cứu, chế tạo và đang thử nghiệm ứng dụng. Các bộ cảm biến này đã được UBND TPHCM cho thí điểm lắp đặt tại 15 điểm ngập tại các quận, huyện của thành phố với mục đích tự động đo đạc và cảnh báo tình trạng ngập, nhằm có hướng xử lý sớm. Theo người đại diện của SHTP Labs, khi có tình trạng ngập lụt do triều cường hoặc mưa, hệ thống này sẽ tự đo mực nước và truyền dữ liệu về máy chủ. Sau khi phân tích dữ liệu nhận được ở các điểm ngập, phần mềm quản lý dữ liệu sẽ đưa ra thông tin cảnh báo ngập và lộ trình di chuyển cho người dân trên thiết bị di động.
Theo SHTP Labs, bộ cảm biến áp suất này được sản xuất trên công nghệ MEMS đầu tiên của Việt Nam và có thể ứng dụng được rộng rãi trong đời sống, công nghiệp và y tế; tuy nhiên, hiện chỉ mới được sản xuất với số lượng giới hạn mang tính thử nghiệm, chưa sản xuất với quy mô lớn để thương mại hóa.
Mới đây SHTP Labs đã ký kết hợp tác với các công ty Chienowa Vietnam và HeloLife trong việc nghiên cứu, sản xuất và thương mại hóa các linh kiện cảm biến áp suất. Cụ thể, với việc ký kết hợp tác với Công ty HeloLife do
Việt kiều Mỹ đầu tư, SHTP Labs sẽ cùng nghiên cứu sản xuất và thương mại hóa sản phẩm cảm biến áp suất cho các ứng dụng trong xe hơi. Nếu kết quả thành công thì hai bên sẽ tiến tới sản xuất thương mại với số lượng lớn để cung cấp cho các hãng ô tô của Mỹ. Trong khi đó, với việc hợp tác với Chienowa Vietnam (do Nhật Bản đầu tư), SHTP Labs sẽ được nhà đầu tư này chuyển giao công nghệ sản xuất linh kiện cảm biến áp suất và hai bên cũng sẽ tính đến việc chế tạo sản phẩm tại Việt Nam. Theo kế hoạch, hai bên sẽ cung cấp linh kiện cảm biến áp suất cho các hãng ô tô Nhật Bản.
Theo giới phân tích, kết quả nghiên cứu, chế tạo thành công một số linh kiện cảm biến của các đơn vị nghiên cứu và triển khai trong nước đã bước đầu cho thấy Việt Nam rất có tiềm năng trong việc xây dựng và phát triển IoT. Cụ thể, Trung tâm Nghiên cứu và đào tạo thiết kế vi mạch (ICDREC) và một số doanh nghiệp vi mạch đã chế tạo thành công các sản phẩm: cảm biến sinh học, cảm biến áp suất, cảm biến gia tốc, chip RFID... Các sản phẩm sản xuất thử nghiệm đưa ra thị trường từ các loại cảm biến này là khóa điện tử cho xe container, điện kế điện tử, thủy kế điện tử, máy đo huyết áp, thiết bị phát hiện tác nhân sinh học (vi khuẩn)…Thành quả từ các chương trình nghiên cứu chế tạo thử nghiệm này được xem là những bước đi đầu tiên giúp Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng có thể tham gia xây dựng nền công nghiệp IoT và hướng đến mục tiêu Việt Nam có tên trên bản đồ công nghiệp IoT thế giới thông qua việc nghiên cứu, chế tạo các sản phẩm vi cơ điện tử và cảm biến.
Cần sự hỗ trợ từ Nhà nước
Ông Tom Nguyễn đã tham gia vào hoạt động đầu tư chế tạo linh kiện cảm biến tại Trung Quốc trong nhiều năm và hiện đang xúc tiến dự án đầu tư ở thị trường Việt Nam, với kế hoạch đặt cơ sở tại TPHCM. Ông tin rằng việc chuyển dịch đầu tư vào Việt Nam sẽ thuận lợi hơn về nhiều mặt vì đây là lĩnh vực mà Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng đang khuyến khích đầu tư với nhiều chính sách ưu đãi. Mặt khác, với một thị trường đang phát triển nhanh như Việt Nam với dân số trẻ chiếm đa số lại ham học hỏi, ông tin rằng sẽ không khó tìm nguồn nhân lực khi đầu tư vào ĩnh vực này.
Chi phí nhân công ở Trung Quốc tăng cao được cho là một trong các nguyên nhân của việc các nhà đầu tư thế giới đã và đang chuyển hướng đầu tư sang các thị trường có chi phí cạnh tranh hơn, trong đó có Việt Nam.
Ông Nguyễn Minh Hiếu, Việt kiều Mỹ và là Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Công viên Saigon Silicon City – chủ đầu tư phát triển Saigon Silicon City theo mô hình Silicon Valley ở Mỹ, cho biết dự án đang thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư công nghệ cao trên thế giới, trong đó có cả các nhà sản xuất các các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến. Đa số họ hoạt động trong Thung lũng Silicon (Silicon Valley) của Mỹ.
Ông Quốc từ SHTP cho biết dù hiện chưa có nhiều nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ MEMS/cảm biến ở Việt Nam cũng như tại SHTP, nhưng có một số nhà đầu tư nước ngoài đã quan tâm tìm hiểu việc đầu tư vào lĩnh vực này và lực lượng trí thức kiều bào trên thế giới, trong đó có người đang làm việc tại Mỹ, cũng có ý định trở về Việt Nam làm việc. Ông Quốc cho biết lực lượng trí thức Việt Nam làm việc trong lĩnh vực này trên thế giới khá nhiều, trong đó có cả ở Thung lũng Silicon và ở những tập đoàn công nghệ lớn.
Theo ông Tom Nguyễn, so với các thiết bị chế tạo bán dẫn mới nhất đòi hỏi nhiều tỉ đô la vốn đầu tư ban đầu, các cơ sở chế tạo các linh kiện vi cơ điện tử và cảm biến chỉ cần một số vốn từ 20 triệu đến 150 triệu đô la. Đây cũng sẽ là cơ hội để Việt Nam thu hút nguồn vốn đầu tư vào ngành này.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng để có thể phát triển ngành công nghệ MEMS và cảm biến, TPHCM sẽ phải nỗ lực rất nhiều, trong đó có sự cam kết chắc chắn từ cả hai khối Nhà nước và tư nhân, cùng với một hệ sinh thái thực sự bền vững.
Ông Roger Grace, Chủ tịch Hiệp hội RGA (Mỹ), cho rằng nếu không có sự hỗ trợ vốn đầu tư ban đầu từ phía Nhà nước thì việc thương mại hóa các sản phẩm ứng dụng công nghệ MEMS và cảm biến rất khó thành công. Ngoài ra, Việt Nam cần lựa chọn những sản phẩm thích hợp để phát triển theo nhu cầu thực tiễn ngay tại thị trường này và quảng bá rộng rãi cho thế giới biết đến Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh và nhu cầu về sản phẩm cao để thu hút đầu tư.
Ông Quốc đánh giá rằng cơ hội nhiều nhưng sự thách thức không nhỏ. “Đó là sự cạnh tranh về giá thành sản phẩm với các nước trong khu vực và thế giới; việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhất là đối với những ý tưởng, phát minh mới, hiện nay điều này còn hạn chế nên sẽ hạn chế sự sáng tạo… Muốn thu hút đầu tư nước ngoài cần có một thị trường trong nước phát triển, phải đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ ý tưởng mới trong việc thiết kế và thương mại hóa sản phẩm”. Phát biểu tại diễn đàn trên, Phó chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến cho biết hiện thành phố đang xây dựng và triển khai đề án xây dựng TPHCM trở thành đô thị thông minh. Theo đó, thành phố xác định công nghệ vi mạch và cảm biến đóng vai trò cốt lõi trong việc hình thành hạ tầng để vận hành các ứng dụng trong đô thị thông minh. “Thành phố cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi và kêu gọi các doanh nghiệp trong nước và ngoài nước đóng góp vào sự phát triển của ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn và cảm biến. Trong đó, tập trung ưu tiên phát triển sản phẩm ứng dụng cảm biến trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, giao thông, chống ngập, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, môi trường, an toàn thực phẩm, nông nghiệp công nghệ cao”, ông Tuyến nói.
Theo các chuyên gia, sắp tới khi IoT phát triển mạnh thì Việt Nam phải tính tới việc thúc đẩy phát triển công nghiệp công nghệ thông tin để cung cấp sản phẩm điện tử, thiết bị đầu cuối cho IoT. Hiện tại, TPHCM đang nỗ lực thực hiện một loạt kế hoạch và sáng kiến liên quan đến việc phát triển thành phố thông minh như ứng dụng Internet kết nối vạn vật, chính phủ điện tử, dịch vụ kết nối... Điều này đòi hỏi các loại thiết bị như cảm biến, camera và nhiều thiết bị thông minh khác phải được sản xuất trong nước thì mới đảm bảo được tính an toàn thông tin.
