Cổ phiếu phân bón ‘ngóng tin’ từ Quốc hội!

(KTSG) - Rất có thể những tin tức liên quan đến kỳ họp Quốc hội lần này sẽ là nhân tố đột biến giúp nhóm cổ phiếu phân bón hình thành xu hướng tăng rõ nét hơn sau giai đoạn đi ngang kéo dài.

• Cổ phiếu phân bón vẫn ngóng Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi!
• Cổ phiếu phân bón hưởng lợi từ những diễn biến mới!

Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) sẽ được thông qua?

Để bảo vệ thị trường phân bón trong nước, duy trì an ninh lương thực và giảm sự phụ thuộc vào phân bón nhập khẩu, đề xuất thay đổi quy định về thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với các doanh nghiệp phân bón đã được trình lên Quốc hội vào tháng 6-2024, sau đó tiếp tục được thảo luận trong cuộc họp tháng 11. Theo đó, mặt hàng phân bón sẽ từ không chịu thuế VAT sang chịu thuế VAT 5%. Trong quá trình thảo luận, nhiều ý kiến trong và ngoài Quốc hội bày tỏ mong muốn bảo vệ thị trường phân bón trong nước trước sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm nhập khẩu, đồng nghĩa với việc ủng hộ sự thay đổi quy định về thuế VAT nói trên. Hiện, kỳ vọng vào sự thay đổi (dự kiến có hiệu lực từ tháng 7-2025) đang ngày một lớn dần.

Nhìn lại quá khứ, theo báo cáo của SSI Research, Nghị quyết số 71/2014/QH13 đã phân loại mặt hàng phân bón vào diện không chịu thuế VAT kể từ tháng 1-2015. Theo đó, người dùng cuối không phải chịu thuế VAT cho phân bón, trong khi các doanh nghiệp phân bón không được hoàn thuế VAT đối với chi phí sản xuất, trong đó chi phí nguyên vật liệu chiếm khoảng 50-80% tổng chi phí sản xuất. Nguyên vật liệu chính để sản xuất phân bón là khí tự nhiên (đối với Công ty Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau), than (đối với Công ty Phân đạm, Hóa chất Hà Bắc và Ninh Bình Ure) và quặng phốt phát (đối với Công ty DAP và Tập đoàn Hóa chất Đức Giang).

Tổng chi phí sản xuất của các doanh nghiệp phân bón nội địa đã có xu hướng tăng kể từ tháng 1-2015 do không được khấu trừ thuế VAT. Tất cả những điều này khiến sản phẩm phân bón sản xuất trong nước kém cạnh tranh hơn so với phân bón nhập khẩu do các doanh nghiệp sản xuất phân bón nước ngoài có thể yêu cầu hoàn thuế VAT cho chi phí sản xuất tại quốc gia của họ.

Sự thay đổi quy định về thuế VAT (nếu chính thức được Quốc hội thông qua) sẽ giúp Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau tăng thêm lợi nhuận lần lượt khoảng 259 tỉ đồng và 200 tỉ đồng, từ đó giúp tăng trưởng lợi nhuận năm 2025 của các công ty này có thể đạt lần lượt 50% và 29%.

Về tác động đến người tiêu dùng cuối, cụ thể là người nông dân, theo lý thuyết, việc thay đổi từ “không chịu thuế VAT” sang “chịu thuế VAT 5%” sẽ khiến giá phân bón cao hơn. Tuy nhiên, Công ty Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau cho biết trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa phân bón nội địa và nhập khẩu, các doanh nghiệp nội địa có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm 5% thuế VAT, qua đó phần nào hỗ trợ người nông dân. Theo đó, mức tăng giá bán thực tế của phân bón sản xuất trong nước sẽ ít hơn mức tăng giá bán của phân bón nhập khẩu, từ đó sẽ khuyến khích người nông dân sử dụng phân bón sản xuất trong nước.

Về tác động đến các doanh nghiệp sản xuất phân bón, nếu Luật Thuế VAT được sửa đổi như thảo luận, sản phẩm phân bón sản xuất trong nước được dự báo sẽ có tính cạnh tranh cao hơn, từ đó hỗ trợ tăng trưởng sản lượng tiêu thụ. Giá của phân bón nhập khẩu hiện đang thấp hơn 3-5% so với phân bón nội địa. Trong trường hợp cạnh tranh gay gắt với phân bón nhập khẩu như trong giai đoạn 2015-2019, các doanh nghiệp sản xuất phân bón nội địa sau khi được hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất, có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm 5% thuế VAT, từ đó thu hẹp khoảng cách giá 3-5% so với hàng nhập khẩu và khuyến khích người nông dân sử dụng phân bón nội địa.

Các doanh nghiệp sản xuất phân bón có thể yêu cầu hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất. Điều này chủ yếu sẽ mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất ure và DAP vì những doanh nghiệp này sản xuất phân bón từ nguyên liệu tự nhiên (khí đốt tự nhiên, than, quặng phốt phát). Trong khi đó, tác động đến các nhà sản xuất NPK là không đáng kể. Do nguyên liệu sản xuất NPK chủ yếu là phân bón đơn (ure, phốt phát đơn và kali), nên việc không chịu thuế VAT hay chịu thuế VAT 5% đều không ảnh hưởng nhiều tới chi phí sản xuất NPK.

Cơ hội đầu tư triển vọng cho năm 2025

Trong năm 2024, lợi nhuận của các công ty phân bón như Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau đều phục hồi từ mức thấp của năm 2023 nhờ sự phục hồi của giá urê và biên lợi nhuận của mảng phân bón tự doanh, cũng như giảm chi phí khấu hao (đối với Đạm Cà Mau). Lũy kế chín tháng đầu năm 2024, doanh thu thuần của Đạm Cà Mau và và Đạm Phú Mỹ lần lượt tăng nhẹ 2,3% và 1,4% so với cùng kỳ.

Về mặt lợi nhuận, lợi nhuận trước thuế của Đạm Cà Mau đã phục hồi mạnh 64% so với cùng kỳ trong chín tháng đầu năm 2024, cao hơn nhiều so với mức 17% của Đạm Phú Mỹ nhờ (1) chi phí khấu hao giảm và (2) lợi nhuận bất thường từ hoạt động mua bán và sáp nhập (M&A) (Đạm Cà Mau đã mua lại Công ty TNHH Phân bón Hàn - Việt với giá thấp hơn giá trị hợp lý). Theo đó, lợi nhuận bất thường từ hoạt động M&A đã giúp Đạm Cà Mau có mức tăng trưởng lợi nhuận mạnh hơn trong năm nay. Tuy vậy, điều này cũng sẽ tạo nền so sánh cao trong năm 2024, khiến lợi nhuận trong năm 2025 theo đó có thể sẽ có mức tăng thấp hơn.

Về triển vọng trong năm 2025, giá urê và biên lợi nhuận của mảng phân bón tự doanh được kỳ vọng sẽ tiếp tục phục hồi nhưng với tốc độ hạn chế hơn. Nếu không có thay đổi quy định về thuế VAT, tăng trưởng lợi nhuận năm 2025 của Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau dự kiến đạt 15-20% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, sự thay đổi quy định về thuế VAT (nếu chính thức được Quốc hội thông qua) sẽ giúp Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau tăng thêm lợi nhuận lần lượt khoảng 259 tỉ đồng và 200 tỉ đồng, từ đó giúp tăng trưởng lợi nhuận năm 2025 của các công ty này có thể đạt lần lượt 50% và 29%. Với dự báo khả quan này, cổ phiếu DPM của Đạm Phú Mỹ và DCM của Đạm Cà Mau sẽ vẫn được coi là một cơ hội đầu tư triển vọng cho năm 2025 sắp tới.

Còn trong khung thời gian ngắn hơn, giá hai cổ phiếu DPM và DCM trên thị trường chứng khoán đã có ba phiên phục hồi liên tiếp vào cuối tuần trước nhưng hiện vẫn chưa thể bứt phá khỏi kênh giá đi ngang kéo dài kể từ đầu quí 2 năm nay. Tuy vậy, rất có thể những tin tức liên quan đến kỳ họp Quốc hội lần này sẽ là nhân tố đột biến giúp nhóm cổ phiếu phân bón hình thành xu hướng tăng rõ nét hơn trong thời gian tới.