(KTSG Online) – Vòng đàm phán thứ sáu của Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC) về ô nhiễm nhựa ở Geneve (Thụy Sĩ) vừa kết thúc trong bế tắc do các nước vẫn tranh cãi về việc liệu một hiệp ước ràng buộc pháp lý có nên bao gồm điều khoản hạn chế sản xuất nhựa và các hóa chất độc hại hay không.
- Tín chỉ nhựa có phải là giải pháp cho vấn đề ô nhiễm rác nhựa?
- Đàm phán hiệp ước chống ô nhiễm rác nhựa của Liên hợp quốc ‘sụp đổ’
Quy tụ hơn 1.000 đại biểu đến từ 184 quốc gia, vòng đàm phán của INC ở Geneva được kỳ vọng là vòng đàm phán cuối cùng để các nước đạt được thỏa thuận đột phá chống ô nhiễm nhựa toàn cầu. INC, được Hội đồng Môi trường Liên Hợp Quốc thành lập năm 2022, đã trải qua năm vòng đàm phán trước đó.
Tuy nhiên, dù đã kéo dài 11 ngày, hơn một ngày so với lịch trình ban đầu, vòng đàm phán này vẫn không thể thu hẹp bất đồng giữa các nước.
Chủ tịch INC Luis Vayas Valdivieso đã trình bày hai dự thảo văn bản hiệp ước chống ô nhiễm nhựa tại Geneva dựa trên quan điểm của các đại biểu tham dự. Nhưng đại diện từ 184 quốc gia đã không đồng ý sử dụng bất kỳ dự thảo nào làm cơ sở cho cuộc đàm phán của họ.
Vấn đề lớn nhất của cuộc đàm phán là liệu hiệp ước chống ô nhiễm nhựa có nên áp đặt giới hạn sản xuất nhựa mới hay thay vào đó tập trung vào những vấn đề như thiết kế, tái chế và tái sử dụng nhữa tốt hơn.
Các cường quốc dầu khí dẫn đầu là Saudi Arabia và ngành công nghiệp nhựa phản đối việc giới hạn sản xuất nhựa. Họ muốn một hiệp ước tập trung vào việc quản lý và tái sử dụng rác thải nhựa tốt hơn.
Bản dự thảo mới nhất, được công bố vào sáng 15-8 không bao gồm điều khoản giới hạn sản xuất nhựa, nhưng thừa nhận rằng mức sản xuất và tiêu thụ nhựa hiện tại là “không bền vững” và cần có hành động toàn cầu.
Bản dự thảo này đề cập đến việc giảm thiểu các sản phẩm nhựa chứa “một hoặc nhiều hóa chất gây lo ngại cho sức khỏe con người hoặc môi trường”, cũng như việc giảm thiểu các sản phẩm nhựa dùng một lần hoặc nhựa có thời hạn sử dụng ngắn.
Sáng 15-8, khi các đại biểu tập trung tại hội trường, ông Valdivieso cho biết không có hành động nào khác được đề xuất ở giai đoạn này đối với dự thảo mới nhất sau khi hai dự thảo trước đó bị các đại biểu bác bỏ.
Khoảng 100 nước tại vòng đàm phán ở Geneva muốn hạn chế sản lượng nhựa. Nhiều nước khác cũng cho rằng, việc hạn chế sử dụng các hóa chất độc hại được sử dụng để sản xuất nhựa cũng rất cần thiết.
Bất cứ đề xuất nào được đưa vào dự thảo hiệp ước chống ô nhiễm nhựa đều cần được sự nhất trí của mọi nước. Ấn Độ, Saudi Arabia, Iran và Kuwait và nhiều nước khác cho rằng sự đồng thuận này là điều cần thiết để thiết lập một hiệp ước hiệu quả. Một số nước muốn thay đổi quy trình để các quyết định có thể được đưa ra thông qua hình sức bỏ phiếu đa số nếu cần thiết.
Bộ trưởng Môi trường Đan Mạch Magnus Heunicke cho biết, mỗi quốc gia đến Geneva đều mang theo rất nhiều “ranh giới đỏ”
“Để thỏa hiệp, các nước phải phá vỡ các ranh giới đỏ này”, ông nói.
Ngành công nghiệp nhựa cũng kêu gọi thỏa hiệp. Tổ chức Đối tác toàn cầu về tuần hoàn nhựa (GPPC) kêu gọi các chính phủ phải vượt qua các lập trường cố hữu để hoàn tất một thỏa thuận phản ánh các ưu tiên chung.
Ám chỉ đến các cường quốc dầu mỏ, đại biểu Haendel Rodriguez, điều phối viên các vấn đề môi trường ở Bộ Ngoại giao Colombia cho biết, thỏa thuận đã bị “chặn lại bởi một số ít quốc gia đơn giản là không muốn đạt được thỏa thuận”.
Trong khi phần lớn các nước đã sẵn sàng thỏa hiệp để đạt được một hiệp ước tại Geneva, Mỹ từ chối đồng ý với bất kỳ thỏa thuận mang tính ràng buộc pháp lý nào.
Con đường phía trước của các cuộc đàm phán về hiệp ước chống ô nhiễm nhựa vẫn chưa chắc chắn.
Một số quốc gia như Anh cho rằng nên nối lại đàm phán, nhưng một số nước khác lại cho rằng quy trình đàm phán hiện nay không hiệu quả.
Quốc đảo Palau, đại diện cho 39 quốc đảo nhỏ đang phát triển (Sids), đã bày tỏ sự thất vọng vì đàm phán tại Geneva thất bại.
“Thật bất công khi Sids phải gánh chịu thêm một cuộc khủng hoảng môi trường toàn cầu nữa mà chúng tôi chỉ đóng góp một phần rất nhỏ”, đại diện của Palau nói.
Đại diện của Na Uy, Úc, Tuvalu và các quốc gia khác cũng cho biết họ vô cùng thất vọng khi rời Geneva mà không đạt được một hiệp ước nào.
Cao ủy Môi trường Liên minh châu Âu (EU) Jessika Roswall cho rằng, dù dự thảo mới nhất cho hiệp ước chống ô nhiễm nhựa chưa đáp ứng được yêu cầu của nhiều nước, nhưng đó sẽ là nền tảng tốt cho vòng đàm phán khác.
Mỗi năm, thế giới sản xuất hơn 400 triệu tấn nhựa mới, trong đó 20 triệu tấn sẽ thải ra môi trường. Con này có thể tăng khoảng 70% vào năm 2040 nếu không có thay đổi chính sách.
Theo AP, Reuters, Financial Times
