(KTSG Online) - Nga và Ukraine đã đạt được tiến triển trong đàm phán về thỏa thuận thiết lập một cơ chế đảm bảo hàng triệu tấn ngũ cốc của Ukraine được vận chuyển qua biển Đen an toàn, giúp tháo gỡ cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Thông tin được Tổng thư ký Liên hợp quốc, António Guterres tiết lộ hôm 13-7 sau vòng đàm phán đầu tiên tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ với sự tham dự của đại diện đến từ 4 bên gồm Liên hợp quốc (LHQ), Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Nga.
Ông Guterres đánh giá “thỏa thuận thực chất trên nhiều khía cạnh” bao gồm cơ chế cho phép các tàu chở hàng vận chuyển ước tính 20 triệu tấn ngũ cốc bị mắc kẹt ở Ukraine do Nga phong tỏa các cảng của nước này sau khi chiến sự nổ ra.
Ông kỳ vọng một thỏa thuận cuối cùng có thể đạt được ngay trong tuần tới khi vòng đàm phán thứ hai do LHQ hậu thuẫn sẽ diễn ra.
Nhưng ông cảnh báo điều này đòi hỏi “rất nhiều thiện chí và cam kết” của các bên. Ông nói: “Họ đã thể hiện điều đó và tôi thấy lạc quan, nhưng thỏa thuận vẫn chưa được hoàn tất”.
Hulusi Akar, Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết các cuộc đàm phán, có sự tham gia của đại diện LHQ cũng như các phái đoàn quân sự Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Ukraine, đã dẫn đến cam kết của cả 4 bên về việc thành lập một trung tâm điều phối chung ở Istanbul, thành phố lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ nằm giữa eo biển Bosphorus, một tuyến đường hàng hải quan trọng kết nối biển Đen với Địa Trung Hải.
Akar nói thêm các bên cũng đã nhất trí về “các chi tiết kỹ thuật cơ bản” bao gồm việc kiểm tra chung các tàu ra vào các cảng của Ukraine và yêu cầu đảm bảo an toàn các tuyến đường trung chuyển.
Cùng ngày, sau khi được thông báo về kết quả đàm phán, Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskyy, tỏ ra thận trọng khi nói rằng: “Chúng tôi thực sự nỗ lực để khôi phục nguồn cung lương thực cho thị trường thế giới. Chúng tôi sẽ nhất trí về các chi tiết liên quan với Tổng thư ký Liên hợp quốc trong những ngày tới”.
Cuộc đàm phán trên diễn ra sau nhiều tháng LHQ nỗ lực đưa Ukraine và Nga xích lại gần nhau nhằm tìm ra cách đảm bảo lúa mì, lúa mạch, bắp bị kẹt tại các cảng của Ukraine, nơi đã bị hải quân Nga phong tỏa, được vận chuyển an toàn qua biển Đen.
Vấn đề ngày càng trở nên cấp thiết khi vụ thu hoạch mùa hè của Ukraine đã bắt đầu và có nguy cơ hàng triệu tấn ngũ cốc của Ukraine bị lãng phí nếu các kho lưu trữ hiện nay không được giải phóng để có thể dự trữ ngũ cốc mới thu hoạch.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Recep Tayyip Erdoğan, người có quan hệ thân thiết với cả Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskyy, đã nói chuyện với cả hai nhà lãnh đạo đầu tuần này để thuyết phục họ cử phái đoàn đến Istanbul.
Trước cuộc gặp 4 bên hôm 13-7, các nhà ngoại giao đã thận trọng về triển vọng về đột phá trong đàm phán, với một quan chức phương Tây cảnh báo rằng rất khó để hiểu được Tổng thống Putin vì ông rất “khó đoán và hay thay đổi ý định”.
Ukraine và phương Tây cáo buộc Nga làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu bằng cách gây khó khăn cho các nỗ lực xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine sang các nước nghèo ở Trung Đông và châu Phi.
Ngược lại, Moscow chỉ trích Ukraine tự gây ra vấn đề khi từ chối gỡ ngư lôi gài dọc bờ biển nước này nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công của Nga từ biển Đen.
Ukraine đã phản đối nhiều điều kiện đã nêu trước đây của Moscow đối với một thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc, trong đó, có yêu cầu kiểm tra các tàu thuyền ra vào các cảng của Ukraine để bảo đảm chúng không vận chuyển vũ khí. Các quan chức Ukraine mô tả yêu cầu này là nỗ lực của Nga nhằm kiểm soát biển Đen.
Kyiv đề xuất các nước thân thiện chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ cử tàu hộ tống các tàu xuất khẩu ngũ cốc đi qua biển Đen để tránh những bãi ngư lôi. Các chuyên gia cho rằng rà phá ngư lôi ở biển Đen là một hoạt động phức tạp có thể mất nhiều tháng, quá lâu để giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu đang ngày càng trở nên nguy cấp.
Thổ Nhĩ Kỳ cho biết nước này có sẵn 20 tàu buôn trong khu vực, có thể nhanh chóng vận chuyển ngũ cốc từ Ukraine đến các thị trường của thế giới.
Tiến triển trong đàm phán xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine diễn ra giữa lúc chiến sự Nga-Ukraine vẫn căng thẳng. Hôm 13-7, các lực lượng Nga nã pháo liên tục vào các mục tiêu ở tỉnh Donetsk của Ukraine. Moscow quyết tâm chiếm tỉnh này để hoàn tất kiểm soát khu vực công nghiệp Donbas ở miền đông Ukraine
Ông Guterres nói điều quan trọng cần nhớ là các cuộc đàm phán ngũ cốc đang diễn ra “giữa một cuộc xung đột đẫm máu”.
Ông nói: “Mọi người vẫn đang chết, giao tranh vẫn đang hoành hành, nhưng tin tức đầy hy vọng từ Istanbul cho thấy tầm quan trọng của đối thoại”.
Trong khi những nỗ lực trước đây nhằm đạt được một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh ở Ukraine đã sụp đổ, người đứng đầu LHQ bày tỏ hy vọng tất cả các bên có thể lấy cảm hứng từ tiến trình của các cuộc đàm phán về xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine “để giúp khơi gợi ra một giải pháp thương lượng cần thiết cho hòa bình”.
Theo Financial Times, Politico
