(KTSG) - Quốc hội đã quyết định chỉ tiêu tăng trưởng cho năm 2026 là từ 10% trở lên. Với thực lực của nền kinh tế Việt Nam hiện nay, để đạt mục tiêu tăng trưởng kể trên và cho các năm sau cần phải dựa nhiều vào đầu tư công, bao gồm đầu tư của khu vực tư nhân dưới hình thức đối tác công tư.
- 11 tháng, giải ngân vốn đầu tư công cả nước đạt hơn 60%
- OECD nâng dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam lên 6,2%
Đầu tư chắc chắn sẽ tạo ra tăng trưởng. Tuy nhiên, đầu tư có hiệu quả thì kết quả tăng trưởng mới bền vững, còn ngược lại thì niềm vui tăng trưởng trong ngắn hạn sẽ chẳng thể bù đắp cho những thiệt hại về lâu dài mà nền kinh tế có thể phải gánh chịu. “Thất bại kinh tế” Olympic 2004 của Hy Lạp là một ví dụ. Đầu tư quá lớn, nhưng kém hiệu quả, cho thấy Olympic Athens 2004 là một trong những yếu tố quan trọng khiến Hy Lạp lâm vào tình trạng vỡ nợ tám năm sau đó.
Năm 2025, Chính phủ dự chi gần 885.000 tỉ đồng cho đầu tư công. Với mục tiêu tăng trưởng ít nhất 10%, đầu tư công từ ngân sách nhà nước cho năm 2026 và các năm tiếp theo chắc chắn sẽ tăng. Nếu các dự án về cơ sở hạ tầng do các tập đoàn tư nhân đề xuất được chấp thuận, tổng mức đầu tư công sẽ còn tăng lên rất nhiều.
Với nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, một tỷ lệ không nhỏ trong đó là vốn vay nên vẫn phải tính đến phương án trả nợ. Còn dự án do các tập đoàn kinh tế đề xuất, dù nguồn vốn ban đầu không đến từ ngân sách, nhưng vẫn phải huy động từ hệ thống ngân hàng.
Ngoài ra, cũng cần quan tâm đến các dự án được thực hiện theo hình thức đối tác công tư mà trong đó Nhà nước thanh toán cho chủ đầu tư toàn bộ hoặc phần lớn bằng quỹ đất, vì dù là dự án cơ sở hạ tầng nhưng khả năng thanh toán cho những khoản nợ đầu tư khổng lồ này lại phụ thuộc rất lớn vào sức khỏe của thị trường bất động sản. Bài học đắt giá của ngành bất động sản Trung Quốc vẫn còn đang nóng hổi.
Như vậy, dù đầu tư trực tiếp từ nguồn vốn ngân sách hay nguồn vốn tư nhân thì mọi dự án đầu tư công ít nhất phải đủ hiệu quả để có thể trả được nợ. Theo đó, những yếu tố có tác động trực tiếp đến hiệu quả của các dự án đầu tư công cần được lưu ý gồm:
Thứ nhất, tác động lan tỏa của dự án đối với nền kinh tế ở cấp quốc gia hoặc cấp địa phương. Tác động này phải được đánh giá dựa trên dữ liệu và có cơ sở khoa học chứ không thể ước đoán cảm tính và càng không thể bị chi phối bởi ý muốn chủ quan.
Thứ hai, phải bảo đảm được tổng mức đầu tư là con số thật nhằm triệt để chống thất thoát. Muốn vậy, cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ và thực chất để chống hiện tượng “làm xiếc” ngay từ khâu khảo sát, thiết kế, lập dự toán cho đến giai đoạn đấu thầu và thi công.
Và thứ ba là phải kiểm soát được tiến độ thực hiện nhằm tránh dự án bị kéo dài và phát sinh chi phí.
Ngoài hiệu quả đầu tư, khả năng hấp thu vốn đầu tư công của nền kinh tế cũng là vấn đề không thể xem nhẹ. Năm 2025 đã gần qua đi, nhưng giải ngân vốn đầu tư công tính đến hết tháng 11-2025 mới chỉ đạt 60,6%, nghĩa là còn gần 360.000 tỉ đồng vẫn chưa thể giải ngân. Nếu năng lực hấp thu vốn không được cải thiện thì cũng không thể dựa vào tăng vốn đầu tư để tạo ra tăng trưởng.
