(KTSG) - Tổng cục Thuế đã có Công văn 1798/TCT-TTKT về việc rà soát, xử lý hóa đơn không hợp pháp đến các cục thuế tỉnh, thành phố và kèm theo là danh sách 524 doanh nghiệp bán hóa đơn không hợp pháp, hóa đơn khống.
Các doanh nghiệp được khuyến cáo nếu có hóa đơn đầu vào của 524 doanh nghiệp bán hóa đơn không hợp pháp nêu trên phải chủ động rà soát và loại trừ các hóa đơn không hợp pháp, không có hàng hóa kèm theo để điều chỉnh kê khai, hạch toán đúng nghĩa vụ thuế với nhà nước.
Chưa biết doanh nghiệp liên quan có bị phạt oan hay không, nhưng chắc sẽ bị truy thu thuế và phải mất thêm nhiều thời gian cho việc kê khai lại thuế.
- Nợ thuế ở TPHCM chiếm hơn 9% số thu ngân sách được giao
- Đặt người dân ở trung tâm của quá trình xây dựng chính sách thuế
Tâm lý trốn thuế của nhiều người đã ăn sâu vào tiềm thức từ thời trước năm 1999. Đó là thời điểm còn áp dụng thuế doanh thu, thuế lợi tức có ngành nghề với mức cao, thường chiếm phân nửa số tiền mà doanh nghiệp rất khó khăn mới kiếm được nên nhiều người đã tìm cách trốn thuế.
Tâm lý đó vẫn lan truyền đến các thế hệ sau. Có cầu ắt sẽ có cung. Hàng loạt công ty mở ra chỉ mua bán hóa đơn hoặc các doanh nghiệp xuất hóa đơn cho nhau để khấu trừ thuế mà không có giao dịch hàng hóa hay dịch vụ nào được thực hiện.
Các đối tượng chuyên bán hóa đơn thường sử dụng chứng minh nhân dân - căn cước công dân (CMND-CCCD) của người khác mua ở các tiệm cầm đồ, cây xăng… để thành lập công ty hoặc mua lại các công ty lâu năm không có phát sinh.
Với mức thu siêu lợi từ 4-12% giá trị hóa đơn, họ sẵn sàng xuất hóa đơn theo yêu cầu của doanh nghiệp với bất kỳ nội dung gì và có sẵn nguồn tiền lên đến hàng trăm tỉ đồng để nộp vào thanh toán qua ngân hàng hay nhận và hoàn trả ngay tiền cho doanh nghiệp. Phía doanh nghiệp bỏ tiền ra mua hóa đơn lợi được phần khấu trừ 10% VAT và 20% thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và không màng đến rủi ro sau này.
Lợi trước mắt, rủi ro lâu dài
Năm 2019-2020, doanh nghiệp H ở quận B gia công chương trình quảng cáo cho một nhãn hàng lớn đã mời nghệ sĩ CP vào vai chính trong clip quảng cáo. Doanh nghiệp H đã ký hợp đồng quảng cáo trị giá hàng tỉ đồng với công ty CV do người quản lý của CP là HA chỉ định. Năm 2022, cơ quan thuế đã kiểm tra thuế ghi nhận chi phí được khấu trừ thuế các hóa đơn của công ty CV xuất cho doanh nghiệp H.
Nhưng đến tháng 4-2023, cơ quan thuế quận B yêu cầu doanh nghiệp H giải trình việc kê khai thuế có liên đến các hóa đơn của công ty CV - là một trong 524 công ty chuyên bán hóa đơn nêu trên. Dù doanh nghiệp H đã đưa ra các hợp đồng, chứng từ và clip chứng minh có thực hiện dịch vụ nhưng vẫn bị xử phạt.
Qua tìm hiểu, công ty CV chỉ do một người tên M đứng tên và công ty CV hay M không có mối liên hệ gì với nghệ sĩ CP hay người quản lý HA. Ở trường hợp này, tuy doanh nghiệp H làm dịch vụ thật nhưng đã không kiểm tra tính pháp lý của công ty CV hay có giấy tờ chứng minh mối quan hệ, thẩm quyền ký hợp đồng khai thác hình ảnh quảng cáo giữa nghệ sĩ CP, người quản lý HA và công ty CV.
Do đó, doanh nghiệp H phải chấp hành quyết định truy thu thuế, phạt khi sử dụng các hóa đơn không hợp pháp của công ty CV. Còn việc doanh nghiệp H đòi lại tiền thiệt hại hay tố cáo CP, HA lừa đảo là chuyện khác.
Hay như doanh nghiệp Tech ở quận 3 khi thực hiện marketing cho khách hàng đã giao lại phần chạy quảng cáo trên mạng xã hội Facebook cho một nhóm người có chuyên môn giỏi với yêu cầu phải có hóa đơn thanh toán. Nhưng nhóm người này là cá nhân không có hóa đơn đã dùng một công ty đứng ra ký hợp đồng xuất hóa đơn cho Tech và nhận tiền.
Công ty này nằm trong danh sách 524 công ty trên nên đã bị cơ quan thuế phạt truy thu thuế. Doanh nghiệp Tech thừa nhận lỗi thiếu kiểm tra pháp lý thuộc về mình nên chấp nhận quyết định xử phạt của cơ quan thuế và may mắn là nhóm người đó đã chịu chia sẻ lại tiền thiệt hại.
Giữa tháng 6-2023, tôi tiếp khách ở một nhà hàng nhà sàn ở quận 4 nơi có quy mô hoạt động khá lớn. Khi tôi yêu cầu xuất hóa đơn thanh toán thì nhà hàng này giải thích là hộ khoán nên sẽ nhờ một nhà hàng khác ở Thủ Đức xuất hóa đơn và sẽ cộng thêm 10% VAT cho tôi. Vậy mới nói, ngay khi chuyên án 524 doanh nghiệp bán hóa đơn còn đang nóng mà nhà hàng này lại mua hóa đơn không hợp pháp gửi cho khách hàng của mình.
Những khách hàng không hiểu hình thức né thuế đó của nhà hàng sẽ đồng ý nhận hóa đơn được gửi qua e-mail rồi chuyển cho doanh nghiệp của họ kê khai thuế. Dù hóa đơn tiếp khách chỉ vài trăm ngàn đồng nhưng một khi đã kê khai thuế với hóa đơn bất hợp pháp đó doanh nghiệp có thể đối mặt với việc bị phạt thuế lên đến 40-50 triệu đồng.
Giải pháp và kiến nghị
Đối với doanh nghiệp: Hiện nay mức VAT, thuế TNDN sau nhiều lần điều chỉnh giảm đã tiến về sát với mức thuế các nước đang áp dụng và tương lai gần sẽ còn giảm nữa. Vì vậy, doanh nghiệp cần hiểu và chấp nhận đóng góp vào ngân sách nhà nước để thực hiện nghĩa vụ an sinh xã hội, phát triển hạ tầng cùng đưa nền kinh tế đất nước phát triển.
Doanh nghiệp nên quản lý chặt chẽ việc mua hàng hóa, dịch vụ, như xây dựng quy trình kiểm tra và phổ biến cho các bộ phận mua hàng: chỉ nhận hóa đơn của những đơn vị có thực hiện mua bán với mình, kiểm tra tính pháp lý, mối quan hệ của công ty xuất hóa đơn với người trực tiếp giao dịch, kiểm tra trên trang Tổng cục thuế tình trạng hoạt động, tình trạng thuế và hóa đơn của các công ty đó đối với các giao dịch số tiền lớn hoặc khả nghi. Công ty cần quy trách nhiệm cho những người phụ trách có liên quan.
Lãnh đạo doanh nghiệp không nên thỏa hiệp với việc mua hóa đơn không hợp pháp để khấu trừ thuế bởi lẽ sẽ tạo ra thông lệ cho sự gian dối ở cấp dưới. Các vụ việc mua bán hóa đơn bất hợp pháp như cây kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra và cơ quan công an sẽ vào cuộc điều tra làm rõ.
Như vậy, doanh nghiệp vừa mất tiền mua hóa đơn vừa bị truy thu, xử phạt thuế, tiền chậm nộp… mức thiệt hại lớn gấp nhiều so với số tiền tưởng là trốn được thuế. Đó là chưa kể nếu số tiền trốn thuế lớn có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đối với cơ quan quản lý nhà nước: Cơ quan thuế tăng cường áp dụng công nghệ quản lý thuế để sớm nhận diện ngăn chặn kịp thời các công ty bán hóa đơn, có dấu hiệu rủi ro cao về thuế.
Cơ quan chức năng phong tỏa các tài khoản ngân hàng những công ty né tránh, không hợp tác, chỉ cho phép nhận tiền mà không được rút tiền khi giao dịch số tiền lớn; chuyển hồ sơ sang công an để sớm có kết luận điều tra tiến đến xử lý các doanh nghiệp kê khai các hóa đơn không hợp pháp. Những người có hành vi bao che, tiếp tay cho doanh nghiệp trốn thuế cần xử lý nghiêm minh.
Các đối tượng mua bán hóa đơn chuyên nghiệp có số tiền lớn để thanh toán qua ngân hàng thường dùng CMND-CCCD của người khác để đăng ký thành lập công ty. Hiện nay Chính phủ đã triển khai số hóa quản lý dữ liệu thông tin cá nhân như các số điện thoại phải do chính chủ đăng ký bằng CCCD, chụp ảnh và đồng bộ dữ liệu đăng ký với các cơ quan khác.
Do đó, tôi đề xuất ngay khi đăng ký thành lập doanh nghiệp, mua bán công ty, thay đổi người đại diện pháp luật hay đăng ký phát hành hóa đơn thì hệ thống đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế sẽ tự động gửi tin nhắn thông báo đến các số điện thoại đã được đăng ký của người đại diện theo pháp luật.
Trong trường hợp không thực hiện việc nêu trên, “chính chủ” có thể dùng số tổng đài để phản ánh. Theo đó, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ tạm thời ngăn chặn và nhanh chóng kiểm tra xác minh thông tin được phản ánh.
Tuy nhiên, để tránh phiền hà những doanh nhân làm ăn chân chính, cơ quan quản lý nhà nước cũng cần phân loại “luồng xanh” đối với những doanh nghiệp có nộp thuế tốt, cho phép người đại diện theo pháp luật không nhận các tin nhắn trên khi thành lập doanh nghiệp hay phát hành hóa đơn.
Đối với các nhà hàng cần công khai nếu là hộ khoán không có hóa đơn hoặc có hóa đơn thì tên doanh nghiệp và mã số thuế đúng địa chỉ tại nhà hàng. Có thể yêu cầu nhà hàng dùng mã QR để khách hàng tra cứu biết rõ tình trạng pháp lý của hóa đơn nhà hàng.
Nhà nước cần công khai số đường dây nóng để khi phát hiện mua bán, sử dụng hóa đơn không hợp pháp thì mọi người phản ánh, kịp thời xử lý tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, tránh thất thu ngân sách nhà nước.
(*) Công ty Luật TNHH Nghiệp Thành
