(KTSG) - Nghề luật tại Việt Nam được cho là chưa phát triển tương xứng với tiềm năng nhưng lại đang đứng trước những “ngả rẽ” hết sức quan trọng, ngả rẽ ấy bắt nguồn từ sự “cách tân” của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình và “ngả rẽ” của những công nghệ về trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm đổi thay nhanh chóng sự vận hành của thế giới và con người. Điều này buộc các luật sư Việt Nam phải chủ động và thích ứng nhanh chóng với thời cuộc.
- Luật sửa đổi giúp kiểm soát chặt chẽ hơn nhóm cổ đông lớn
- Luật sửa đổi giúp kiểm soát chặt chẽ hơn nhóm cổ đông lớn
Là một người hành nghề luật thực tế và chứng kiến sự phát triển của nghề luật Việt Nam trong 15 năm qua, có thể đưa ra một nhận định chủ quan rằng nghề luật tại Việt Nam vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Và đâu là lý do cho sự phát triển chậm chạp này, đặc biệt là sự phát triển về chiều sâu, phát triển về số lượng của những luật sư, những công ty luật hành nghề chuyên nghiệp? Quả thật câu hỏi này để lại cho người viết lắm nỗi suy tư.
Song hành cùng sự phát triển của đất nước
Vẫn hiểu rằng nghề luật không phải là một lĩnh vực độc lập, mà là một hoạt động gắn liền với nhịp đập và hơi thở của nền kinh tế và xã hội. Tại Việt Nam, sau gần 40 năm Đổi mới từ năm 1986, nền kinh tế đã chuyển mình từ nông nghiệp lạc hậu sang một quốc gia công nghiệp hóa và dần hiện đại hóa. Theo đó, hệ thống pháp luật cũng từng bước hoàn thiện và phát triển để đáp ứng nhu cầu quản lý xã hội và phát triển kinh tế. Như một sự tự nhiên, đội ngũ luật sư Việt Nam cũng bắt đầu hình thành từ đó với từ vài trăm luật sư của buổi ban đầu, và giờ đã lên tới con số hàng vạn luật sư, trải dài khắp các tỉnh thành của đất nước(1).
Ở Mỹ, hệ thống pháp luật dựa vào lịch sử phát triển hàng trăm năm, và một nền kinh tế dẫn đầu thế giới. Luật sư Mỹ thường được đào tạo bài bản, với thu nhập trung bình lên đến vài trăm ngàn đến cả triệu đô la mỗi năm, và hệ thống giám sát chặt chẽ từ Hiệp hội Luật sư Mỹ (ABA). Tương tự, tại Anh, nghề luật gắn với truyền thống lâu đời, với các luật sư tư vấn hay luật sư tranh tụng hoạt động trong môi trường pháp lý minh bạch, công bằng, ghi nhận đúng giá trị của mỗi người. Singapore, dù là quốc gia trẻ, nhưng đã xây dựng hệ thống pháp luật hoàn chỉnh nhờ chiến lược đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và công nghệ, biến quốc đảo này thành trung tâm tài chính châu Á.
Việt Nam vẫn đang trong tiến trình hiện đại hóa với công cuộc đưa hơn 100 triệu người dân bước vào một thời kỳ mới, giàu có hơn, phát triển hơn. Mặc dù, nền kinh tế trong 20 năm qua đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc kể từ khi Việt Nam bước vào “sân chơi” kinh tế thế giới WTO, nhưng chừng ấy thời gian vẫn chưa đủ để Việt Nam trở thành con rồng thật sự của châu Á. Nên nghề luật sư Việt Nam, dù có những bước phát triển về số lượng luật sư và tổ chức hành nghề trong 20 năm qua, nhưng về chất lượng luật sư và chất lượng dịch vụ, quả thật có rất nhiều điều đáng bàn.
Luật sư Việt Nam cần nghĩ lớn hơn và xa hơn
Kinh tế phát triển không đồng đều, thị trường chưa có nhận thức đúng về dịch vụ pháp lý, đội ngũ luật sư còn mỏng, chưa được đào tạo chuyên sâu, các luật sư hành nghề nhỏ, lẻ, chưa chuyên nghiệp. Đó có lẽ là những điểm yếu cố hữu của nghề luật tại Việt Nam trong những năm qua. Nhưng điều này không có nghĩa là nghề luật Việt Nam được phép “dậm chân tại chỗ”. Các luật sư cần có ý thức mạnh mẽ về việc xây dựng thương hiệu cá nhân, đến một hãng luật và xa hơn là một cộng đồng hành nghề luật chuyên nghiệp, lấy chất lượng và uy tín làm thước đo chuẩn mực.
Năm 2025 chứng kiến những thay đổi chưa từng có của hệ thống quản lý hành chính và pháp luật Việt Nam. Một công cuộc cải cách đất nước đang diễn ra cùng với một cuộc cách mạng lớn lao khác của thế giới đương đại, cuộc cách mạng công nghệ. Cả hai yếu tố này tác động mạnh mẽ hơn bao giờ hết đối với nghề luật tại Việt Nam. Có Luật sư lâu năm trong nghề nói đùa rằng “Năm 2025 là năm của Luật sư”. Khi hệ thống Nhà nước, cơ quan từ Trung ương tới địa phương, từ tòa án tới các cơ quan hữu quan đều thay đổi một cách triệt để để hướng tới một bộ máy tinh gọn và hiệu quả lúc này vai trò của luật sư, của các tổ chức hành nghề luật thật sự quan trọng. Các luật sư và tổ chức hành nghề luật sư sẽ là nơi cung thông tin và giải pháp pháp lý đáng tin cậy cho khách hàng và người dân.
Sự thay đổi này, đương nhiên mang lại những cơ hội nhưng song hành với nó là những thách thức to lớn mà giới luật sư Việt Nam phải đối mặt. Nếu không giữ vững niềm tin, sự học hỏi và đổi mới liên tục. Các thế hệ luật sư không chỉ bị thụt lùi so với các đồng nghiệp bên ngoài biên giới mà còn thụt lùi với chính mình.
Muốn làm được điều này, có lẽ nghề luật tại Việt Nam cần một “cú hích” thật sự từ sự hỗ trợ của Nhà nước với những chiến lược và chính sách rõ ràng để nghề luật Việt Nam không chỉ có những bước phát triển vững chắc trong nước mà còn nghĩ xa hơn tới những thị trường quốc tế như cách mà các công ty luật của Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đang làm tại thị trường Anh, Mỹ và châu Âu.
Những hành động thực tế để phát triển nghề luật
Thứ nhất, nhận thức và hành động đúng
Để có thể có những hành động đúng giúp luật sư và tổ chức hành nghề của mình trở nên chuyên nghiệp và đáng tin trong mắt khách hàng doanh nghiệp và người dân, luật sư cần có những nhận thức đúng đắn nhất về nghề nghiệp và sứ mệnh mà mình đang thực hiện. Khi đã có những nhận thức đúng, thì mới có những hành động phù hợp để thay đổi, hỗ trợ cộng đồng một cách tốt hơn. Như việc được ưu tiên phát triển chuyên môn, phát triển chất lượng dịch vụ, xây dựng những mô hình hoạt động nghề luật hiện đại, hiệu quả để các luật sư, các công ty luật có đủ không gian phát triển và cạnh tranh với thế giới.
Thứ hai, nhận thức về sự đổi thay của đất nước và thời cuộc để có những thích nghi phù hợp
Đất nước đang trải qua những bước chuyển mình quan trọng, đây là cơ hội để luật sư và tổ chức hành nghề của luật sư thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động của mình phụng sự cho sự thay đổi này. Đồng thời, các thay đổi này yêu cầu những người hành nghề luật cần hành động và chuyển đổi mạnh mẽ để thích nghi và tận dụng hiệu quả cơ hội này.
Ngoài ra, sự phát triển không ngừng của công nghệ, của AI đòi hỏi luật sư và các tổ chức hành nghề luật phải tìm hiểu, khai thác và nắm bắt cơ hội này để đổi mới và bứt phá. Nếu không, nguy cơ tụt hậu và bị bỏ lại phía sau sẽ rõ ràng hơn bao giờ hết.
Thứ ba, hành động mạnh mẽ để phát triển nghề luật
Ngay lúc này, cộng đồng nghề luật Việt Nam cần những người trẻ dám nghĩ, dám làm, dám mạnh dạn bứt phá ra khỏi biên giới nước Việt và vươn mình ra khu vực cũng như thế giới. Thế hệ luật sư trẻ cần bản lĩnh, say nghề và cống hiến hơn nữa với những chiến lược và hành động phù hợp để đưa bản thân và nghề luật tại Việt Nam trở nên chuyên nghiệp và đáng tin cậy hơn trong mắt của khách hàng trong và ngoài nước. Đồng thời, tạo nền móng vững chắc để nghề luật Việt Nam vươn ra quốc tế một cách mạnh mẽ trong thời gian tới. Đây có lẽ là “mệnh lệnh” của đất nước trong thời kỳ mới mà các luật sư cần hiểu rõ và hành động cần thiết.
Nghề luật tại Việt Nam đang đứng trước những “ngả rẽ” hết sức quan trọng, ngả rẽ ấy bắt nguồn từ sự “cách tân” của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình và “ngả rẽ” của những công nghệ AI đang làm đổi thay nhanh chóng sự vận hành của thế giới và con người. Điều này buộc các luật sư Việt Nam phải chủ động và thích ứng nhanh chóng với thời cuộc. Nếu không có thể các “ngả rẽ” này sẽ đưa không ít những luật sư Việt Nam đi vào lối bế tắc.
(*) Công ty Luật TNHH HM&P
(1) https://lsvn.vn/thuc-trang-ve-yeu-cau-nang-cao-chat-luong-luat-su-1703669721-a139274.html, truy cập ngày 05/10/2025.
 đang làm đổi thay nhanh chóng sự vận hành của thế giới và con người. Điều này buộc các luật sư Việt Nam phải chủ động và thích ứng nhanh chóng với thời cuộc.){kind=link}