Dự án bauxite: Lời thanh minh khó hiểu
Lan Nhi
 |
| Tại dự án bauxite Tân Rai. Ảnh: TL |
(TBKTSG Online) - Hôm qua, 30-3, Bộ Công thương phát đi một văn bản để phản ứng lại thông tin mà các nhà khoa học đã đưa ra khi phân tích về hiệu quả kinh tế của hai dự án bauxit Tân Rai và Nhân Cơ trong một cuộc hội thảo diễn ra vào cuối tuần trước. Lại phải bàn về vai trò của Bộ Công thương tại các dự án này.
Đây không phải là lần đầu tiên bộ này hành động như vậy. Trong khoảng ba năm qua, mỗi khi có ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học phân tích hay nêu ra những bất cập về các dự án bauxite, nhất là e ngại về hiệu quả dự án, thì bộ đều lên tiếng phản đối theo các cách khác nhau và giải trình không khác gì tư cách của chủ đầu tư là Tập đoàn công nghiệp Than- khoáng sản (TKV).
Trong khi đó, lẽ ra chức năng giải trình thuộc về TKV, còn bộ chỉ đảm nhiệm vai trò giám sát việc quản lý và sử dụng vốn nhà nước tại đây mà thôi. Hoặc lẽ ra bộ yêu cầu TKV giải trình, và nêu rõ quan điểm mang tính độc lập, giám sát của mình.
Nhưng mọi chuyện lại diễn ra không theo cách như vậy. Tại văn bản phát đi hôm 30-3, bộ tiếp tục thay mặt doanh nghiệp chứng minh hiệu quả dự án bằng cách dẫn lại các thông số cũ về lỗ kế hoạch, thời gian thu hồi vốn dự kiến… Thậm chí, bộ còn khẳng định thêm rằng: do giá alumina trên thế giới đã bước vào chu kỳ tăng, vượt cả dự báo trong tính toán giá tại phần Hiệu quả kinh tế của dự án đã trình, nên thời gian lỗ kế hoạch dự kiến và thời gian thu hồi vốn cũng sẽ giảm. Tuy nhiên, bộ này đã không đưa ra những con số chứng minh giá alumina đang tăng cụ thể như thế nào và dự báo với những thông số cụ thể thì thời gian lỗ, thu hồi vốn sẽ rút ngắn bao nhiêu.
Song điều đáng ngạc nhiên hơn là bộ này ngoài việc thanh minh cho TKV còn tiếp tục thay mặt Công ty Trần Hồng Quân, doanh nghiệp đầu tư vào dự án điện phân nhôm tại Nhân Cơ, chứng minh hiệu quả kinh tế của dự án và những đóng góp (nếu có) vào ngân sách của doanh nghiệp khi được nhận các ưu đãi. Bộ đã dẫn ra hàng loạt con số về dự kiến nộp ngân sách của dự án 10 năm (2016-2025), trong khi lẽ ra việc này, tương tự như trên phải do công ty Trần Hồng Quân nếu thấy cần thiết sẽ giải trình với công luận.
Hoặc một chi tiết khác: bộ cho rằng việc Nhà nước hỗ trợ giải phòng mặt bằng (ước tính 54 triệu đô la) là theo diện ưu đãi đặc biệt đối với doanh nghiệp đầu tư vào địa bàn khó khăn (theo Luật đầu tư 2014). Song người ta không hiểu Nhà nước dự kiến bỏ ra chi phí 229 triệu đô la (khoảng 4.800 tỉ đồng) để hỗ trợ cho Trần Hồng Quân mua điện với giá thấp là dựa trên quy định nào? Và, bên cạnh dự án đầu tư sản xuất alumina của TKV được hỗ trợ về nhiều mặt: thuế, mức độ đóng góp ngân sách, nay lại thêm dự án của Trần Hồng Quân được bộ đưa ra những ưu đãi tương tự thì các thông số tài chính của dự án để tính ra hiệu quả thực sự sẽ nằm ở đâu?
Phải chăng vì đã nhiều lần đóng thay vai của TKV thanh minh cho hiệu quả các dự án bauxite, nay do Trần Hồng Quân đầu tư trong chuỗi dự án mà Bộ Công thương đã bảo vệ, nên bộ này cùng lúc đứng ra, làm thay việc của doanh nghiệp chứ không phải giám sát doanh nghiệp như vai trò vốn có.
Mời xem thêm:
