(KTSG Online) - Nghị quyết 68 đã thổi luồng sinh khí mới vào khu vực tư nhân: khởi nghiệp sôi động, dòng vốn mở rộng, nhiều tập đoàn bắt đầu tham gia các dự án chiến lược. Tuy nhiên, để khu vực này thực sự bứt phá và trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế, cải cách pháp lý, hạ tầng và thủ tục phải đi trước tốc độ tăng trưởng.
- Sớm có cơ chế 'ươm mầm' cho doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh
- Đường sắt đô thị: cú hích để công nghiệp tư nhân Việt 'lên ray'
Luồng sinh khí mới từ Nghị quyết 68
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều bất định, Nghị quyết 68 xuất hiện như một bước ngoặt trong tư duy phát triển khu vực tư nhân, khi lần đầu tiên các mục tiêu về số lượng và chất lượng doanh nghiệp được lượng hóa rõ ràng: đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, đạt tỷ lệ 20 doanh nghiệp trên 1.000 dân và có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Cam kết cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ, đơn giản hóa thủ tục và tạo thuận lợi cho gia nhập thị trường đã nhanh chóng tạo hiệu ứng tích cực.
Từ tháng 5-2025, ngay sau khi nghị quyết có hiệu lực, số doanh nghiệp thành lập mới mỗi tháng tăng lên hơn 18.500, cao hơn 43% so với bình quân bốn tháng đầu năm. Tính chung 10 tháng năm 2025, 255.800 doanh nghiệp đăng ký thành lập hoặc quay trở lại hoạt động, tăng 26,5% so với cùng kỳ. Trung bình mỗi tháng có 25.600 doanh nghiệp gia nhập hay tái gia nhập thị trường, mức cao nhất trong nhiều năm.
Sức sống kinh tế không chỉ thể hiện qua số lượng doanh nghiệp mới mà còn qua niềm tin và dòng vốn. Vốn bổ sung của khu vực tư nhân đạt gần 5,2 triệu tỉ đồng, tăng 98,2% so với cùng kỳ 2024, trong đó riêng vốn đăng ký tăng thêm của các doanh nghiệp đang hoạt động đạt gần 3,6 triệu tỉ đồng, tăng 175,6%, cho thấy doanh nghiệp không chỉ mở rộng mà còn tái đầu tư mạnh mẽ.
Lũy kế đến tháng 10-2025, cả nước có hơn 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, đạt hơn một nửa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030. Đây là cơ sở quan trọng để hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp đa dạng, bền vững và lan tỏa.
Không chỉ tăng về số lượng, khu vực tư nhân đang mở rộng vai trò vào các dự án hạ tầng chiến lược - lĩnh vực trước đây chủ yếu do Nhà nước hoặc vốn ngoại đảm nhiệm. Tại TPHCM, hàng loạt doanh nghiệp lớn đề xuất nghiên cứu đầu tư các tuyến đường sắt và metro quan trọng. Vingroup nghiên cứu tuyến kết nối Cần Giờ - TPHCM và Cần Giờ - Vũng Tàu, Thaco đề xuất tuyến Bến Thành - Thủ Thiêm, Becamex nghiên cứu tuyến Bàu Bàng - Cái Mép, Sovico đề xuất Metro số 4...
Tương tự, Hà Nội và nhiều địa phương khác cũng ghi nhận tư nhân chủ động tham gia các dự án chiến lược, đánh dấu sự thay đổi tư duy phát triển hạ tầng: Nhà nước chuyển từ làm tất cả sang kiến tạo, dẫn dắt, tạo cơ chế minh bạch và chia sẻ rủi ro hợp lý để thu hút tư nhân.
Song song, tư nhân còn góp mặt vào trung tâm dữ liệu, hạ tầng điện toán đám mây, chương trình đào tạo nhân lực kỹ thuật số, đặt nền tảng cho chuyển đổi số và phát triển năng lượng xanh.
Những chuyển động này chứng minh rằng tư nhân đang dần đứng ở những vị trí chiến lược, không chỉ hoạt động trong phân khúc thấp của chuỗi giá trị mà còn tham gia xây dựng hạ tầng và năng lực quốc gia.
Cần sớm gỡ nút thắt...
Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ doanh nghiệp mới là quá trình thanh lọc diễn ra mạnh mẽ. Chỉ riêng tháng 10 qua, hơn 4.500 doanh nghiệp giải thể, tăng 128% so với cùng kỳ, hơn 6.060 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh và hơn 6.770 doanh nghiệp chờ giải thể. Tính chung 10 tháng, 105.400 doanh nghiệp tạm ngừng và 26.800 doanh nghiệp giải thể, trung bình 19.100 doanh nghiệp rút khỏi thị trường mỗi tháng, gần bằng ba phần tư số doanh nghiệp mới gia nhập.
Áp lực cạnh tranh, sức mua yếu và chi phí sản xuất tăng là nguyên nhân khách quan, nhưng các điểm nghẽn thể chế, thủ tục và hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế khả năng tồn tại và phát triển của doanh nghiệp tư nhân. Đây là những điểm nghẽn quan trọng nếu không được tháo gỡ kịp thời sẽ hạn chế tốc độ tăng trưởng của khu vực tư nhân trong những năm tới.
Ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch Hiệp hội Cao su - Nhựa TPHCM, cho rằng logistics lâu nay là nút thắt lớn: đường chật hẹp khiến xe container đi - về từ cảng lên Hóc Môn, Củ Chi mất gần cả ngày, kéo dài thời gian vận tải, đội chi phí và bào mòn sức cạnh tranh.
Sau quá trình sáp nhập các đơn vị hành chính, đất đai và không gian phát triển được mở rộng, nhưng doanh nghiệp vẫn phải "chờ" chính sách đất đai và các thủ tục liên quan - những yếu tố quyết định thời điểm triển khai dự án. Ông Anh cho rằng nếu cứ chờ đợi thêm, nhiều doanh nghiệp sẽ đánh mất cơ hội đầu tư.
Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) cũng phản ánh tình trạng chậm trễ trong xử lý hồ sơ hành chính sau sáp nhập. Nhiều doanh nghiệp khi đăng ký kinh doanh, thay đổi thông tin, xin giấy phép xây dựng… gặp tình trạng hồ sơ bị trả muộn, hệ thống hành chính công xử lý chậm, có hồ sơ bị treo vì phải chờ thống nhất giữa các đơn vị mới.
Trong lĩnh vực bất động sản, nhiều doanh nghiệp bị trễ hẹn cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do công tác bàn giao hồ sơ chưa hoàn tất hoặc nhân sự địa phương thiếu kinh nghiệm. HUBA cho biết 41% doanh nghiệp đánh giá việc giải quyết hồ sơ sau sáp nhập có dấu hiệu chậm hơn trước.
Nguyên nhân không chỉ đến từ quy định chồng chéo, mà còn đến từ tâm lý "sợ sai" của một bộ phận công chức, khiến việc xử lý hồ sơ bị kéo dài, nhiều hồ sơ phải "chuyển cấp" không cần thiết.
Các sở ngành đều cho rằng việc chậm trễ xuất phát từ yêu cầu xác minh liên ngành, nhưng với doanh nghiệp, mỗi ngày chậm trễ là một ngày tốn thêm chi phí và đánh mất cơ hội kinh doanh.
Trong khi đó, khu vực doanh nghiệp công nghệ - nhóm đang được kỳ vọng dẫn dắt kinh tế số - cũng than đối mặt với những vướng mắc khi hành lang pháp lý về dữ liệu, an ninh mạng và thương mại số vẫn còn thiếu nhất quán, gây khó cho việc phát triển các mô hình kinh doanh mới. Bà Nguyễn Thị Minh Khuê, Phó Chủ tịch HĐQT Sapo, cho rằng các quy định về hóa đơn điện tử, chuẩn hóa dữ liệu kế toán, quản trị thuế, thương mại điện tử và bảo vệ dữ liệu cá nhân cần được cụ thể hóa.
Trong lĩnh vực môi trường, hàng loạt quy định mới về đánh giá tác động môi trường, đăng ký môi trường, quản lý khí thải, tái chế… còn chồng chéo và chưa phù hợp với quy mô, đặc thù doanh nghiệp.
Cùng lúc, các tiêu chuẩn xanh và các rào cản kỹ thuật từ thị trường xuất khẩu (như ngưỡng Asen trong thủy sản) khiến chi phí tuân thủ tăng lên; doanh nghiệp lại khó tiếp cận vốn vay ưu đãi cho đầu tư xanh...
Từ thực tế đó, cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ mở rộng các gói tín dụng ưu đãi, giảm thuế, kích cầu đầu tư - tiêu dùng; hoàn thiện hạ tầng công nghiệp và logistics; quy hoạch lại các khu sản xuất chuyên ngành để giảm chi phí và hình thành chuỗi cung ứng nội địa bền vững.
Nghị quyết 68 đã kích hoạt tinh thần khởi nghiệp và mở rộng dòng vốn, đồng thời đưa tư nhân bước vào nhiều lĩnh vực chiến lược. Nhưng động lực này sẽ không kéo dài nếu những nút thắt về thủ tục, logistics và khung pháp lý kinh tế số tiếp tục chậm được tháo gỡ.
Trọng tâm lúc này không chỉ là giảm chi phí tuân thủ hay tinh giản thủ tục, mà là thiết lập một môi trường cạnh tranh thực chất, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực, vốn, đất đai, công nghệ, một cách minh bạch và hiệu quả. Việc hình thành các doanh nghiệp tư nhân đầu tàu đủ sức dẫn dắt chuỗi giá trị mới cũng là điều kiện để nâng tầm sức cạnh tranh quốc gia.
Khi chính sách nhất quán và năng lực thực thi được nâng lên, kinh tế tư nhân sẽ có điểm tựa để tăng tốc, đổi mới và mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Tháo đúng điểm nghẽn hôm nay chính là tạo sức bật dài hạn cho tăng trưởng ngày mai.
