(KTSG) - Các số liệu mới công bố cho thấy lạm phát Mỹ tăng nhanh hơn dự kiến và chi tiêu tiêu dùng tiếp tục phục hồi mạnh mẽ. Điều này đang khiến cuộc chiến chống lạm phát của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) trở nên phức tạp hơn.
- Lạm phát của Mỹ hạ nhiệt, củng cố khả năng Fed dừng tăng lãi suất
- Vì sao lạm phát của Mỹ cao dai dẳng?
Thước đo lạm phát ưa thích của Fed tăng cao hơn dự kiến
Các số liệu vừa được Bộ Thương mại Mỹ công bố hồi cuối tuần trước cho thấy, Chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) trong tháng 4-2023 đã tăng 4,4% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức tăng 4,2% trong tháng 3-2023. Giá năng lượng tăng 0,7% so với tháng trước đó là động lực chính thúc đẩy chỉ số PCE toàn phần tăng cao. Bên cạnh đó, giá hàng hóa và dịch vụ cũng lần lượt tăng 0,3% và 0,4% trong khi giá thực phẩm chỉ giảm rất nhẹ.
Chỉ số PCE cốt lõi (đã loại trừ các mặt hàng có giá biến động cao như lương thực thực phẩm và năng lượng), thước đo lạm phát ưa thích của Fed, ghi nhận mức tăng 4,7% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức 4,6% trong tháng 3 và cũng là mức dự báo của giới chuyên gia.
Xét trên cơ sở hàng tháng, cả chỉ số PCE toàn phần lẫn PCE cốt lõi đều ghi nhận mức tăng 0,4%, cao hơn mức dự báo 0,3% của giới chuyên gia. Trước đó trong tháng 3, hai chỉ số này lần lượt ghi nhận mức tăng là 0,1% và 0,3%.
“Lạm phát đã lên đến đỉnh điểm và đang ở mức vừa phải, nhưng tỷ lệ này vẫn còn quá cao”, Mark Zandi - chuyên gia kinh tế trưởng của Moody’s Analytics nhận định.
Chia sẻ với CNN Business, giáo sư tài chính Laura Veldkamp tại trường Cao học Kinh doanh, Đại học Columbia cho biết: “Chúng ta đã nói rằng nền kinh tế đã trở lại bình thường sau đại dịch, nhưng vấn đề là, điều này không đồng nghĩa với việc lạm phát ngay lập tức trở lại bình thường”.
Báo cáo mới nhất của Đại học Michigan về tâm lý người tiêu dùng cũng cho thấy kỳ vọng kinh tế của người Mỹ đã suy yếu trong tháng 5 - một phần là do những lo ngại về lạm phát. Kỳ vọng lạm phát dài hạn của người tiêu dùng Mỹ đã tăng lên 3,1%, mức cao nhất kể từ tháng 6-2022, khi lạm phát đạt đỉnh.
“Khả năng phục hồi của người tiêu dùng cho đến nay vẫn được hỗ trợ bởi mức thu nhập cao. Tuy nhiên, lạm phát cao dai dẳng tiếp tục làm xói mòn mức sống của người tiêu dùng và niềm tin của họ vào nền kinh tế vẫn ở mức tiêu cực”, Joanne Hsu, giám đốc phụ trách khảo sát người tiêu dùng cho biết.
Chi tiêu tiêu dùng tiếp tục phục hồi mạnh mẽ
Bên cạnh các dữ liệu lạm phát, những yếu tố khác cũng được giới chức Fed xem xét kỹ lưỡng là mức chi tiêu và thu nhập của người tiêu dùng Mỹ. Theo báo cáo, các chỉ số này đều ghi nhận mức tăng vượt dự kiến trong tháng 4.
Cụ thể, mức chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ đã tăng 0,8% so với tháng 3, cao gấp đôi so với dự báo của các chuyên gia kinh tế. Nếu loại trừ ảnh hưởng của lạm phát, mức chi tiêu thực tế của người tiêu dùng tăng khoảng 0,5%. Sau hai tháng giảm liên tiếp, người Mỹ đã chi tiêu nhiều hơn cho ô tô, các bữa ăn ngoài, vé xem phim, các hàng hóa và dịch vụ khác.
Trong khi đó, một thị trường việc làm vững mạnh tiếp tục đẩy tiền lương tăng cao, khiến thu nhập hộ gia đình ghi nhận mức tăng 0,4% so với tháng 3, còn thu nhập cá nhân tăng 0,3%. Với việc chi tiêu tăng nhanh hơn thu nhập, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân đã giảm xuống 4,1% trong tháng 4.
Khả năng phục hồi của người tiêu dùng là một kết quả mang lại những tác động trái ngược cho các quan chức Fed. Một mặt, họ lo ngại rằng mức chi tiêu mạnh mẽ đang góp phần làm gia tăng áp lực lạm phát. Nhưng mặt khác, họ cũng không muốn việc chi tiêu chậm lại quá nhanh khiến nền kinh tế rơi vào suy thoái.
Bài toán khó cho giới chức Fed
Tại cuộc họp hoạch định chính sách của ngân hàng trung ương hồi đầu tháng 5, các quan chức Fed đã bỏ phiếu nhất trí về việc tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm. Họ cũng phát đi tín hiệu về việc có thể tạm dừng thắt chặt chính sách tiền tệ trong tháng 6, để có thời gian đánh giá tác động từ hàng loạt đợt tăng lãi suất liên tiếp cũng như việc các ngân hàng thắt chặt tiêu chuẩn cho vay khi ngành này đối mặt với nhiều bất ổn.
Tuy nhiên giờ đây, Diane Swonk, chuyên gia kinh tế trưởng tại KPMG cho biết, các con số lạm phát đang đi theo “hướng mà Fed không mong muốn”. Bà dự đoán, các quan chức của Fed sẽ có một “cuộc tranh luận gay gắt” về việc liệu họ có nên tạm dừng tăng lãi suất vào tháng 6 hay không, và những dữ liệu lạm phát mới nhất khiến việc đưa ra quyết định trở nên khó khăn hơn. Cũng theo bà Swonk, việc hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đạt được thỏa thuận về nâng trần nợ công sẽ gia tăng cơ hội cho một đợt tăng lãi suất khác trong tháng 6.
Chia sẻ quan điểm trên, ông Jose Torres, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Interactive Brokers nói rằng, Chủ tịch Fed Jerome Powell khó có thể từ bỏ nỗ lực đưa lạm phát trở lại mức mục tiêu trung bình hàng năm của ngân hàng trung ương là 2%. Nhưng điều đó có nghĩa là nền kinh tế, và đặc biệt là thị trường lao động, sẽ phải suy giảm nhiều hơn nữa để hạn chế thói quen chi tiêu của người tiêu dùng.
“Mặc dù hiện tại chúng tôi vẫn nghiêng về khả năng lãi suất sẽ được giữ nguyên, những dữ liệu mới công bố đã làm tăng đáng kể khả năng Fed sẽ tăng lãi suất trong tháng 6”, Ian Shepherdson, chuyên gia kinh tế trưởng tại Pantheon Macroeconomics viết trong một ghi chú. Ông cũng cho biết, khả năng này sẽ càng được củng cố “nếu dữ liệu về tăng trưởng việc làm, dự kiến được công bố vào thứ Sáu tới, cho thấy mức tiền lương tăng mạnh”.
Theo công cụ FedWatch của CME Group, ngay trước khi dữ liệu của Bộ Thương mại Mỹ được công bố hôm thứ Sáu, thị trường đánh giá khả năng Fed tạm dừng tăng lãi suất là 54,2%. Tuy nhiên, chỉ hơn một giờ sau đó, tình hình đã đảo ngược khi khả năng Fed tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm trong tháng 6 tăng lên 58,5%, và tiếp tục tăng mạnh lên 64,2% vào tối Chủ nhật theo giờ Việt Nam.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong một tuyên bố hôm thứ Sáu cũng cho biết, Fed cần tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm nữa để đưa lạm phát trở lại mức 2%.
Một đợt dừng tăng lãi suất vẫn có thể xảy ra, nhưng chỉ là tạm thời
Tuy nhiên, việc tăng lãi suất trong tháng 6 vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn và thị trường có thể sẽ phải đợi đến cuộc họp hôm 13 và 14-6 để biết được quyết định cuối cùng của Fed. Trong giai đoạn từ nay đến lúc đó, mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào các dữ liệu quan trọng về thị trường lao động được công bố vào thứ Sáu tới, và dữ liệu cập nhật về lạm phát công bố ngày 13-6.
Các nhà hoạch định chính sách của Fed cũng sẽ theo dõi chặt chẽ các điều kiện tín dụng của ngành ngân hàng. Chủ tịch Fed chi nhánh Cleveland Loretta Mester mới đây cho biết, bà chưa nhận thấy những tín hiệu đáng lo ngại kể từ sau vụ sụp đổ của một số ngân hàng khu vực cách đây vài tháng.
Tuy nhiên, một số quan chức Fed khác có quan điểm ôn hòa, bao gồm Chủ tịch Fed Atlanta Raphael Bostic và Chủ tịch Fed Philadelphia Patrick Harker, tỏ ra thận trọng hơn khi nhấn mạnh rằng tác động của những bất ổn trong ngành ngân hàng đối với điều kiện tín dụng vẫn chưa được cảm nhận một cách rõ nét, và chính sách tiền tệ đang hoạt động với độ trễ. Do vậy, nhiều tổn thất từ mức lãi suất cao hơn, hiện vẫn chưa được nhìn thấy trong dữ liệu chính thức.
Dẫu vậy, theo các chuyên gia, đợt tạm dừng tăng lãi suất này, dù có xảy ra, cũng chỉ là một sự tạm dừng mang tính chất diều hâu, được nối tiếp bằng các động thái tăng lãi suất sau đó.
Quan điểm này đã được đưa ra bởi Thống đốc Fed Christopher Waller - một trong những quan chức có quan điểm cứng rắn trong vấn đề chính sách lãi suất. Theo ông Waller, ngay cả khi những dữ liệu quan trọng sắp công bố, cùng với sự bất ổn trong ngành ngân hàng, có thể hỗ trợ cho việc tạm thời giữ nguyên lãi suất, sự thiếu tiến triển trong kiềm chế lạm phát sẽ buộc Fed phải thắt chặt chính sách tiền tệ hơn nữa.
Một số nhà hoạch định chính sách khác của Fed cũng đã chia sẻ quan điểm này.
Theo Reuters, kỳ vọng về việc Fed có thể giữ nguyên lãi suất trong tháng 6 nhưng sẽ tiếp tục tăng trong tháng 7 đang tăng lên đáng kể, với tỷ lệ cược ba ăn một trên các thị trường tương lai.
Nguồn: CNN Business, New York Times, Reuters, US News, Bloomberg
