(KTSG Online) - Liên tiếp hai vụ xây nhà "nhầm" trên đất người khác khiến người bị chiếm đất tốn rất nhiều công sức, thời gian mà vẫn chưa đòi lại được. Nếu không thay đổi cách quản lý và quy định pháp luật, những vụ việc tương tự có thể lại xảy ra tiếp từ sau hai tiền lệ xấu này.
- Bàn về những thay đổi trong quy định về giải quyết tranh chấp đất đai
- Giảm 3 thủ tục, 44 ngày làm thủ tục đất đai hậu sáp nhập
Cả hai vụ xây nhà trên đất thuộc chủ quyền người khác, một xảy ra ở phường Chánh Hiệp, TPHCM (trước đây là phường Định Hòa, tỉnh Bình Dương) và một xảy ra ở phường Thiên Hương (trước đây là xã Kiền Bái), thành phố Hải Phòng đều thuộc khu đô thị, không phải ở nơi hẻo lánh và người chủ đất hợp pháp phải vất vả đi lại thương lượng, khiếu nại, kiện tụng hàng năm trời mà vẫn chưa đạt kết quả.
Vụ ở Hải Phòng, chủ đất phát hiện từ khi hàng xóm mới bắt đầu xây nhà trái phép vào tháng 11-2024. Người xây trái phép là chủ một lô đất cách đó vài chục mét nhưng không rõ tại sao lại "xây nhầm" và không dừng lại khi được chủ hợp pháp yêu cầu. Thế nhưng, không rõ việc quản lý xây dựng ra sao mà dù UBND xã Kiền Bái đã nhận được khiếu nại và yêu cầu dừng thi công mà cuối cùng ngôi nhà "xây nhầm" vẫn hoàn thành và người xây trái phép vẫn dọn vào ở như không có gì xảy ra (1).
Vụ việc phải đưa ra tòa và đầu tháng 8 vừa qua, Tòa án Nhân dân khu vực I - Hải Phòng đã xét xử sơ thẩm buộc người "xây nhầm" nhà (bị đơn) phải tháo dỡ toàn bộ để trả lại thửa đất trên cho người đứng tên chủ quyền (nguyên đơn). Thế nhưng, dù đã có phán quyết của tòa sơ thẩm thì bên nguyên đơn vẫn phải mệt mỏi theo đuổi vụ kiện này vì phía bị đơn lại kháng cáo. Như vậy hai bên lại phải gặp nhau tiếp ở phiên tòa phúc thẩm.
Còn tại TPHCM, hai lô đất nằm liền kề nhau nhưng trong khi người chủ đất chưa kịp xây thì hàng xóm sát vách đã xây xong một ngôi nhà trên đất người khác còn lô đất của mình thì để làm sân vườn (2). Vụ việc cũng kéo dài từ khi người chủ hợp pháp dự định làm nhà vào tháng 6 năm nay mới phát hiện đã có một ngôi nhà của người khác xây trên đất của mình. Sau nhiều cuộc gắp gỡ, thương lượng với sự chứng kiến của chính quyền địa phương, đến nay vụ "xây nhầm" này vẫn chưa có kết quả cuối cùng, tương tự vụ ở Hải Phòng.
Thông tin mới nhất thì cả hai người "xây nhầm" nhà đều đề nghị phương án thuê dịch vụ di chuyển nhà, thường gọi nôm na là "Thần Đèn" để dời ngôi nhà đã xây về đúng lô đất của họ. Dù phải tốn thêm vài tháng chờ đợi, đây vẫn được xem là phương án tối ưu nhất, hạn chế hậu quả xấu gây thiệt hại. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ thiện chí của bên "xây nhầm" ra sao, có thực hiện đúng thời hạn như cam kết hay không.
Để tránh tiền lệ xấu cho các vụ việc tương tự, về phía cơ quan quản lý nhà nước có hai vấn đề cần thay đổi. Một là việc quản lý xây dựng phải chặt chẽ, ngăn chận từ đầu trước khi việc xây dựng trên đất người khác diễn ra. Nếu có phát sinh khiếu nại như vụ ở Hải Phòng thì phải kiên quyết ngăn chận, không để cho việc xây dựng hoàn thành.
Song song với tăng cường trách nhiệm quản lý xây dựng, cần tính đến việc thay đổi luật để ra quy định như nhiều nước đang áp dụng. Theo đó, tất cả những gì xuất hiện trên đất có chủ quyền hợp pháp đều được xem là tài sản thuộc về chủ sở hữu đất, bất kể nguồn gốc có từ đâu. Với quy định này thì không ai dám tự tiện trồng cây, xây nhà trên đất người khác vì họ sẽ bị mất trắng tài sản đó toà án xét xử. Đây mới là cách có thể giải quyết và ngăn chận tận gốc việc vào đất người khác xây nhà như các vụ việc nói trên.
Ngăn chận từ đầu việc "xây nhầm" trên đất người khác mới là cách tốt nhất cho xã hội vì như vậy mới tránh được thiệt hại cho cả hai bên và không tạo ra tiền lệ xấu tiếp diễn. Dù bên "xây nhầm" thua kiện bị buộc phải cưỡng chế, tháo dỡ nhà đã xây thì suy cho cùng, không chỉ có bên bị đơn thiệt hại mà đến lúc đó bên nguyên đơn dù thắng kiện cũng mệt mỏi và chẳng vui mừng gì.
-------------------------------------------------
(1) https://laodong.vn/phap-luat/cong-an-lam-viec-voi-chinh-quyen-dia-phuong-ve-vu-xay-nham-nha-o-hai-phong-1579674.ldo
(2) https://vietnamnet.vn/xay-nha-nham-o-tphcm-ben-xay-xin-loi-xin-45-ngay-de-doi-nha-2445676.html
