(KTSG Online) - Cuộc chơi kinh doanh trên sàn thương mại điện tử đang đòi hỏi phải giải bài toán “cân não” giữa tăng giá bán hay cắt giảm lợi nhuận. Chỉ những nhà bán hàng đủ thực lực mới trụ lại và phát triển được.
Từ đầu tháng 4, một số quy định liên quan đến nộp thuế thay người bán từ sàn thương mại điện tử (TMĐT) ở Việt Nam chính thức áp dụng. Phía nền tảng cũng có động thái nâng mức chiết khấu tạo ra áp lực cạnh mới cho nhà bán hàng.
- Những thách thức của các sàn TMĐT từ góc nhìn của TikTok Shop
- Kiến nghị hoãn thời điểm sàn TMĐT phải nộp thuế thay hộ kinh doanh
Quy định quản lý mới: đóng thuế theo từng đơn hàng
Theo Bộ Tài chính, số thu thuế từ hoạt động kinh doanh TMĐT của doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong nước và nhà cung cấp nước ngoài hiện chỉ chiếm khoảng 20% quy mô doanh thu thị trường TMĐT, cho thấy nhiều đối tượng kinh doanh chưa thực hiện đầy đủ việc kê khai và nộp thuế theo quy định.
Theo luật sư Trần Thị Huyền Trân, Giám đốc Công ty Luật TNHH Riway, việc sàn TMĐT khấu trừ và nộp thuế thay người bán từ 1-4-2025 đánh dấu một bước chuyển từ mô hình “tự giác kê khai” sang “tự động tuân thủ”. Đây là bước tiến quan trọng trong quản lý thuế đối với thương mại điện tử, vừa giúp đơn giản hóa thủ tục cho người bán, vừa góp phần tạo ra một mặt bằng pháp lý minh bạch và công bằng hơn.
Bên cạnh đó, việc tính thuế trực tiếp theo doanh thu, thay vì thuế khoán hoặc kê khai “tùy tâm” sẽ đảm bảo sự minh bạch. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng quy định này cũng tạo ra tâm lý e ngại cho một bộ phận người bán, đặc biệt là những người đã quen với việc “né” nghĩa vụ thuế.
Mặc dù luật quy định thời điểm áp dụng là từ ngày 1-4-2025, thực tế một số sàn như Shopee, TikTok vẫn chưa thực hiện khấu trừ được do chờ hướng dẫn chi tiết từ cơ quan thuế. Tuy vậy, nghĩa vụ thuế với người kinh doanh qua sàn không phải đến giờ mới có. Thuế suất áp dụng từ lâu đã là 1,5% cho hoạt động phân phối, 4,5% cho hoạt động có sản xuất. Việc khấu trừ trước hay sau chỉ khác nhau ở kỹ thuật thanh toán, chứ không làm phát sinh thêm “gánh nặng thuế”.
Ông Tín Lê, chuyên gia trong lĩnh vực TMĐT, CEO Adtek Growth Marketing Agency nói thêm thuế không phải là “phí mới”, mà là nghĩa vụ cũ được thực hiện nghiêm túc hơn. Việc sàn TMĐT nay thực hiện khấu trừ và nộp thay chỉ là thay đổi cách thực hiện nghĩa vụ thuế, chứ không tăng mức thuế suất. Tuy nhiên, vì khoản thuế này được trừ trực tiếp vào doanh thu, nên người bán sẽ thấy rõ tác động tức thì lên lợi nhuận ròng, dẫn đến tâm lý “chi phí tăng”.
Thứ hai, việc tác động đến lợi nhuận là có thật, nhưng không phải không có giải pháp với các mô hình kinh doanh có biên lợi nhuận mỏng. Việc bị khấu trừ 1,5% trên tổng doanh thu có thể ảnh hưởng đáng kể, nhất là khi kết hợp với phí nền tảng, chiết khấu và chi phí quảng cáo. Một số người bán phản ánh rằng sau khi tính cả chiết khấu sàn tăng lên trong tháng 4-2025, tổng “mức trừ” có thể lên đến 25-30% doanh thu, khiến họ phải xem lại mô hình giá, cách vận hành.
Theo khảo sát của VECOM (Hiệp hội TMĐT Việt Nam) năm 2024, 65% người bán cho rằng chi phí vận hành trên sàn TMĐT đang tăng nhanh hơn doanh thu, trong đó thuế là yếu tố mới xuất hiện nhưng tác động tâm lý lớn.
“Một số người bán có thể điều chỉnh giá lên để bù lại phần thuế bị khấu trừ, nhất là với nhóm hàng có sức cạnh tranh thấp hoặc ít biến động giá. Tuy nhiên, vì thị trường TMĐT vẫn có tính cạnh tranh cao, đa số người bán sẽ chọn cách tối ưu chi phí, tái cơ cấu sản phẩm thay vì tăng giá ồ ạt, để tránh mất khách hàng”, ông Tín nói thêm.
Xoay trục cân bằng doanh thu và lợi nhuận
Ông Thành Vũ, chuyên gia thương mại điện tử, cho rằng việc các sàn TMĐT tăng phí đang khiến một số nhà bán hàng có ý định xây “đế chế” riêng. Tuy nhiên, việc rời sàn hiện không dễ dàng. Thứ nhất, hành vi người tiêu dùng đã thay đổi vì sàn là nơi tập trung mua sắm với nhiều ưu đãi, chính sách đổi trả và dịch vụ bảo vệ người mua. Để giữ chân khách ở nền tảng riêng, nhà bán cần đầu tư tương đương.
Thứ hai, chi phí có khách hàng mới sẽ cao hơn. Đơn cử, để đạt 1.000 đơn, chỉ cần 2 nhân sự trên sàn TMĐT, nhưng có thể cần tới 8 người nếu bán qua mạng xã hội. Cuối cùng, chỉ những thương hiệu mạnh, có hệ thống vận hành độc lập mới đủ sức “thoát” sàn. “Với mức phí khoảng 20%, đổi lại nhà bán có đơn hàng dễ dàng hơn rất nhiều,” ông nhận định.
Chủ tịch HĐQT APG Eco, bà Đặng Thuỳ Linh đánh giá với mức chi phí hoạt động trên nền tảng tăng lên khoảng 10%, hoạt động của doanh nghiệp cũng có sự xoay chiều. Cụ thể, với mặt hàng nông sản thường có biến động về giá, doanh nghiệp có sự chuẩn bị về đội ngũ nhân sự, chăm sóc khách hàng sẵn sàng chia sẻ, trả lời những câu hỏi của khách hàng hay những khiếu nại liên quan đến việc tăng giá, thông báo cho họ về sự thay đổi chung.
Theo bà, đây là giai đoạn chuyển trọng tâm từ bán chạy sang bán bền. Thương mại điện tử sẽ bước vào thời kỳ thanh lọc để dành sân chơi cho những ai có chiến lược, cơ cấu hoạt động như một kênh bán chính thức, chuyên nghiệp.
Về kế hoạch sắp tới, bà Linh cho biết doanh nghiệp sẽ chọn lọc lại danh mục sản phẩm phù hợp với kênh bán online là những mặt hàng có biên lợi nhuận tốt, đẩy mạnh sản phẩm bán chủ lực trên trực tuyến. Bên cạnh đó, công ty cũng tập trung cho đội phân tích dữ liệu, đo lường hiệu quả quảng cáo theo tuần để tối ưu chi phí cần thiết cũng như bước sang tìm kiếm thị trường xuất khẩu xuyên biên giới qua TMĐT.
Luật sư Huyền Trân chỉ ra trong bối cảnh siết thuế và cạnh tranh khốc liệt, người bán trên sàn TMĐT không thể chỉ dựa vào giá rẻ. Với mô hình kinh doanh cá nhân, thuế TNCN và GTGT hiện được tính trực tiếp trên doanh thu, nên dù lợi nhuận thấp hay không có lãi, người bán vẫn phải đóng thuế. Điều này buộc họ phải rà soát lại toàn bộ chi phí và chiến lược kinh doanh.
Với doanh nghiệp, nếu muốn bán rẻ hơn giá vốn thì bắt buộc phải đưa vào chương trình khuyến mãi hợp pháp. Nếu khuyến mãi vượt mức quy định, doanh nghiệp phải làm thủ tục thông báo hoặc đăng ký chương trình với Bộ Công Thương. Nếu không, có thể bị ấn định giá bán, truy thu thuế và xử phạt vì bị nghi ngờ có hành vi trốn thuế thông qua “hạ giá ảo”.
Áp lực còn đến từ việc các “ông lớn” ngành sản xuất như Unilever, P&G, Masan… tham gia trực tiếp bán lẻ TMĐT. Họ có nguồn hàng ổn định, chi phí thấp, đội ngũ chuyên nghiệp và tuân thủ pháp luật, điều mà người bán nhỏ khó theo kịp nếu chỉ cạnh tranh bằng giá.
Vì vậy, người bán nhỏ cần chuyển hướng từ cạnh tranh giá sang giá trị gia tăng như sản phẩm ngách, dịch vụ tốt, cá nhân hóa và tận dụng lợi thế địa phương. Đồng thời, họ cần hiểu rõ biên lợi nhuận, chi phí vận hành và xây dựng tệp khách hàng riêng.
Cũng theo luật sư, nếu muốn mở rộng quy mô, việc chuẩn hóa đầu vào là bắt buộc. Hàng hóa không rõ nguồn gốc hoặc nhập qua đường tiểu ngạch sẽ khó hợp thức hóa khi cần chứng từ.
Khi nhập chính ngạch, giá thành tăng mạnh do thuế, ảnh hưởng lớn đến mô hình kinh doanh. Cho nên, việc trang bị kiến thức pháp luật, hoặc chủ động tìm đến chuyên gia tư vấn để được hướng dẫn ngay từ đầu là cách để người bán không bị bất ngờ khi TMĐT bước vào giai đoạn chuyên nghiệp và minh bạch hơn, bà nhấn mạnh.
