(KTSG Online) – Siswanto từng nghĩ rằng đời mình rồi sẽ gắn chặt với tiệm sửa xe hơi. Cũng không ai tin rằng những video clip anh đăng trên mạng có ngày lại biến hàng xóm láng giềng của Siswanto vụt sáng thành những ngôi sao trên mạng. Cư dân mạng Indonesia giờ đặt tên mới cho ngôi làng của anh – Làng YouTube. Nhưng đó không phải là giấc mơ nhỏ, duy nhất của đất nước đông dân nhất Đông Nam Á.
Khởi nghiệp từ chiếc smartphone đem cầm
Câu chuyện làm giàu ở Làng YouTube bắt đầu bốn năm về trước khi Siswanto chật vật xoay sở để khỏi đóng cửa tiệm sửa xe của mình ở Kasegeran – ngôi làng heo hút ở huyện Banyumus mở miền Trung Java. Chật vật lắm người ta mới có thể tìm tên của Kasegeran trên bản đồ.
Nghèo túng buộc Siswanto bươn chải mọi nghề để có thêm thu nhập để nuôi gia đình. Các công việc phụ như mua bán phế liệu, vật dụng cũ hay làm công trên cánh đồng cây đậu nành (đậu tương) cũng không đủ tiền trang trải mọi thứ.
Dù kết nối mạng của thị trấn rất chập chờn, Siswanto bắt đầu đưa thường xuyên những clip hài về những câu chuyện ở Kasegeran. Lúc này, anh chỉ bắt chước chuyện kiếm tiền của một ngôi sao Internet chiếu trên truyền hình Indonesia. “Nhưng chả ai thèm coi, thế là tôi không làm nữa”, người đàn ông 38 tuổi nói.
Anh nhủ lòng số phận không giúp mình kiếm tiền bằng nghề này. Cho đến một hôm, khi anh đang vất vả sửa một chiếc xe máy đắt tiền của khách, bí quá anh đành lên mạng tìm các video để học hỏi. “Tôi là thợ máy mà tôi không hiểu họ nói gì. Họ ăn nói quá phức tạp”, Siswanto kể với hãng thông tấn AFP.
Một bóng đèn của xe tắt ngúm. Siswanto quyết định tự quay những video sửa chữa xe thật dễ theo dõi.
Vợ đang mang thai, cả hai vợ chồng chỉ có chiếc điện thoại di động không đắt tiền lắm. Nhưng vợ anh cũng đồng ý cho cầm để anh thợ máy có tiền quay clip thỏa chí.
“Tôi run rẩy và không hiểu mình đang làm gì”, Siswanto nói trong những video đầu tiên. Nhưng chỉ vài năm anh đã xây dựng được lượng theo dõi đông đảo trên 2 triệu người trên YouTube.
Lịch trình quay dày hơn với chỉ nhóm biên tập và dựng phim nhỏ. Họ bơm không ngừng các clip anh sửa xe đạp, xe máy, cả những chuyến đi câu cá đầy ngẫu hứng và tiếng cười trên dòng sông chảy qua trấn Kasegeran.
Công việc kinh doanh phát đạt giúp gia đình Siswanto có nguồn thu nhập đến 150 triệu rupiah, khoảng 225 triệu đồng mỗi tháng. Cả làng bắt đầu chú ý. Lời đồn loan ra là anh thợ máy chơi bùa ngải hay có phép thuật. Các bậc cha mẹ thậm chí cấm con cái lảng vảng trước tiệm anh, bởi e ngại con họ trúng tà.
“Làng mở cuộc họp. Tôi phải ngồi giải thích rằng mình đang có công việc trên gọi là YouTube. Hầu hết chả ai biết về sự tồn tại này.
“Không phải là giấc mơ con”
Siswanto bắt đầu mở các lớp dạy miễn phí để chứng minh anh không có chú thuật gì và giờ đây, Kasegeran đã có ít nhất 30 người bước tiếp theo dấu chân anh xây dựng kênh YouTube riêng, có người có vài trăm ngàn lượt theo dõi.
Một trong số đó là Tirwan, một người bán dạo bánh chiên cilok 45 tuổi vốn chỉ kiếm được 50.000 rupiah, khoảng 80.000 đồng mỗi ngày. Mà ngôi làng này thật sự lạ, mọi người chỉ giới thiệu mình bằng một cái tên ngắn gọn, không rõ là họ hay tên.
Những ngày này, Tirwan bận rộn với các chương trình ẩm thực tự anh nấu nướng. Anh còn quay những clip săn ma ở nghĩa trang – đề tài rất thu hút người xem ở xứ vạn đảo này khi nhiều người vẫn còn niềm tin vào siêu nhiên. Tuy vậy, không phải dễ dàng để bắt đầu những chương trình thế này. “Tôi sợ không dám ra nghĩa trang vào ban ngày, đừng nói là ban đêm”, anh chàng bán hàng rong nói.
Lợi nhuận có được dân Kasegeran đầu tư cho mạng Internet nhanh hơn, mượt hơn. Những đứa trẻ trong làng bắt đầu học online sau khi Indonesia phong tỏa vì Covid, các trường học bị buộc phải đóng cửa.
Điều đó mang lại niềm vinh hạnh lớn cho ngôi làng nhỏ.
“Kasegeran là làng nghèo nhất trong vùng, nhưng giờ đây chúng tôi có thể ngẩng cao đầu với người làng khác. Tụi trẻ được truyền cảm hứng, thay vì tốn thời gian lướt internet uổng phí, chúng có thể kiếm thêm tiền”, trưởng làng Saifuddin nói.
Những anh hùng tự thân của làng Kasegeran nói rằng thành công của họ không phải là phép màu. “Đó không phải là giấc mơ con, vô nghĩa nếu bạn thật sự muốn học hỏi và làm việc hết mình. Chắc chắn là bạn phải bền chí”, Siswanto nói.
Startup công nghệ “bỏ phố, về quê”
Nền kinh tế xứ vạn đảo có hơn 275 triệu người, đông nhất ở Đông Nam Á. Nông thôn là hậu phương cung cấp lương thực. Nhưng giờ đây, nông thôn cũng trở thành cái nôi hay điểm tụ cho các startup đang rời thành thị về quê để gầy dựng nghiệp lớn. Những Làng YouTube như Kasegeran tạo tiền đề cho bước phát triển mới.
Nền kinh tế số của Indonesia có giá trị đến 44 tỉ đô la – theo khảo sát chung của Google, quỹ đầu tư Temasek của chính phủ Singapore và hãng Bain & Capital. Tuy vậy, phần lớn các hoạt động đều diễn ra ở hòn đảo đông dân nhất là Java – chiếm đến 58,7% GDP của xứ vạn đảo. Chỉ riêng khu vực đặc biệt thủ đô Jakarta đã chiếm đến 17,5% GDP và là các nôi của các gã khổng lồ như Gojek, Tokopedia và Traveloka.
Quỹ mạo hiểm Alpha JWC Ventures đự đoán Indonesia sẽ chứng kiến “khoảng 3 con kỳ lân” – startup được định giá trên 1 tỉ đô la – trong ba năm tới, phát triển từ những startup ở các thành phố vùng quê. Trong khi đó, các startup công nghệ của Indonesia phải mất nhiều năm mới đạt mới đạt quy mô như hiện tại. Và khi nền kinh tế số phát triển đến quy mô 120 tỉ đô la trong 2-3 năm nữa, con số kỳ lân đến từ vùng quê sẽ chắc chắn không chỉ 2 hoặc 3 như Alpha JWC nhận định.
Các công ty khởi nghiệp của Indonesia đang nhắm đến các thành phố nhỏ hơn vốn đang thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư. Thậm chí công ty đầu tư mạo hiểm của ngôi sao ca nhạc Jay-Z của Mỹ đã bỏ vốn vào nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á bởi triển vọng tăng trưởng nơi đây.
Họ chuyển động một cách từ từ nhưng chắc chắn – Nikkei Asia viết, và bắt đầu tập trung vào các thành phố loại 2 và loại 3. Các công ty mới hoạt động rộng ở các lĩnh vực như tài chính công nghệ (fintech), thương mại xã hội cho đến các tiệp tạm hóa số hay các hộ kinh doanh gia đình đang chuyển dần lên mạng.
Các nhà đầu tư cũng bị các startup “bỏ phố về quê” thu hút bởi họ đang tìm đến một thị trường rộng mênh mông như đại dương – các thành phố nhỏ của xứ vạn đảo vẫn là những nơi chậm chân trong số hóa so với những trung tâm công nghệ đầy cạnh tranh như thủ đô Jakarta.
“Các thành phố loại 2 và loại 3 bị các thành phố loại 1 bỏ xa đến 3-5 năm trong lĩnh vực số hóa”, báo cáo mới đây của Alpha JWC nhận xét. Nhưng hãng đầu tư mạo hiểm này cũng tin rằng phần thưởng lớn đang chờ đợi các nhà đầu tư, bởi kinh tế số ở các địa phương này được kỳ vọng sẽ mở rộng 5 lần vào năm 2025.
Số hóa warung – tiệm tạp hóa nhỏ do hộ gia đình kinh doanh – đã thu hút sự chú ý đặc biệt. Chỉ trong năm ngoái, các startup như BukuWarung và BukuKas, vốn là các nền tảng cung cấp dịch vụ sổ sách, hay Ula, vốn giúp các nhà bán lẻ nhỏ mua hàng từ các kênh cung ứng tiện hơn, đã nhận được hơn 10 triệu đô la đầu tư mỗi công ty từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Lĩnh vực fintech cũng thu hút sự chú ý. Payfazz, startup điều hành mạng lưới đại lý ngân hàng không có trụ sở, nhắm vào khách hàng ở nông thôn, đã nhận 53 triệu đô la trong tháng 7 năm ngoái từ các quỹ B Capital và Tiger Global Management. Trong khi đó, Amartha, sàn cho vay ngang hàng (P2P) chỉ dành cho phụ nữ thôn quê, đã được nền tảng Lendable của Mỹ cho vay 50 triệu đô la.
Hãng Alpha JWC nhận định: “Khi đất nước tăng trưởng, chính phủ sẽ gia tăng nỗ lực đa dạng hóa, đa phương hóa nền kinh tế. Các thành phố loại 2 và loại 3 sẽ có quy mô lớn hơn, và mở rộng kinh tế địa phương lên quy mô 3-5% GDP”.
Dịch bệnh cũng ảnh hưởng đến các startup bởi nó buộc ngay cả những người ở những nơi hẻo lánh nhất phải số hóa cuộc sống và công việc của họ bởi các hạn chế về đi lại.
Alpha JWC nói thương mại điện tử sẽ tăng trưởng ở các thành phố loại 2 và loại 3 bên cạnh dòng chảy chính ở các thành phố lớn.
